Στην αξιολόγηση της Επιτροπής διαπιστώνεται ότι τα εθνικά σχέδια αντιπροσωπεύουν ήδη σημαντικές προσπάθειες, αλλά επισημαίνονται διάφοροι τομείς στους οποίους υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, ιδίως όσον αφορά στοχευμένες και εξατομικευμένες πολιτικές που επιτρέπουν να εξασφαλιστεί η επίτευξη των επιδιώξεων για το 2030 και να συνεχιστεί η πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα μακροπρόθεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πρώτη σημαντική οικονομία που δημιούργησε ένα νομικά δεσμευτικό πλαίσιο για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που ανέλαβε στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, και είναι η πρώτη φορά που τα κράτη μέλη έχουν καταρτίσει προσχέδια ενοποιημένων εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ).
Ωστόσο, καθώς τα σχέδια επί του παρόντος υστερούν τόσο όσον αφορά τις συνεισφορές για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσο και τις συνεισφορές για την ενεργειακή απόδοση, η επίτευξη των συνολικών στόχων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια θα απαιτήσει συλλογική αύξηση του επιπέδου φιλοδοξίας.
Ο αρμόδιος για την Ενεργειακή Ένωση αντιπρόεδρος Μάρος Σέφτσοβιτς δήλωσε τα εξής: «Τα πρώτα αυτά εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα φέρνουν την Ενεργειακή Ένωση στο εθνικό επίπεδο: όπως η ΕΕ, τα κράτη μέλη παρουσιάζουν όλα πολιτικές για την κλιματική και ενεργειακή μετάβαση με ολοκληρωμένο τρόπο και με δεκαετή προοπτική.
Τα κράτη μέλη έχουν όλα παρουσιάσει εντυπωσιακά προσχέδια σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά κανένα προσχέδιο δεν είναι τέλειο. Τα τελικά σχέδια πρέπει να υποβληθούν μέχρι το τέλος του έτους και οι συστάσεις μας δείχνουν πού χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες: για παράδειγμα, μεγαλύτερη φιλοδοξία, περισσότερες λεπτομέρειες στις πολιτικές, καλύτερα καθορισμένες επενδυτικές ανάγκες ή περισσότερες προσπάθειες στον τομέα της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η σαφήνεια και η προβλεψιμότητα αποτελούν πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την ευρωπαϊκή πολιτική στον τομέα της ενέργειας και του κλίματος. Ας αξιοποιήσουμε λοιπόν όσο το δυνατόν καλύτερα αυτή την ευκαιρία και ας δώσουμε στα εθνικά σχέδια μια ισχυρή τελική ώθηση.»
Ο αρμόδιος για την Ενέργεια και τη Δράση για το Κλίμα Επίτροπος κ. Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε δήλωσε: «Τον περασμένο Νοέμβριο προτείναμε να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Παρουσιάσαμε την ακολουθητέα πορεία και ηγηθήκαμε στην πορεία προς τα εμπρός.
Είναι θετικό που διαπιστώνουμε ότι όλο και περισσότερα κράτη μέλη μάς ακολουθούν και εργάζονται για την επίτευξη αυτού του στόχου. Μετά την αξιολόγηση των προσχεδίων των εθνικών σχεδίων των κρατών μελών, έχω θετική γνώμη για τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν καταβληθεί. Ωστόσο, στα τελικά σχέδια χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη φιλοδοξία για να τεθεί η ΕΕ στον σωστό δρόμο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας.
Καλώ το Συμβούλιο να αρχίσει συζήτηση σχετικά με τις κύριες προτεραιότητες που προσδιορίστηκαν από την Επιτροπή και να συμβάλει ώστε τα τελικά σχέδια να χαρακτηρίζονται από ικανοποιητικό επίπεδο φιλοδοξίας.»
Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και να παράσχει στους πολίτες της ασφαλή, οικονομικά προσιτή και βιώσιμη ενέργεια.
Έχουμε δημιουργήσει ένα μοναδικό σύστημα ενεργειακής και κλιματικής διακυβέρνησης, με το οποίο τόσο η Ένωση όσο και τα κράτη μέλη της προγραμματίζουν από κοινού και υλοποιούν συλλογικά τους στόχους μας για το 2030 και για μια κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά αποδοτική μετάβαση σε μια ουδέτερη από κλιματική άποψη οικονομία έως το 2050.
Κατά την ανάλυση των προσχεδίων των εθνικών σχεδίων, η Επιτροπή εξέτασε την αθροιστική συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων της Ενεργειακής Ένωσης και των επιδιώξεων για το 2030 της ΕΕ. Όπως έχουν σήμερα, τα προσχέδια των ΕΣΕΚ υστερούν όσον αφορά τόσο τις συνεισφορές για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσο και τις συνεισφορές για την ενεργειακή απόδοση.
Στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το χάσμα θα μπορούσε να είναι έως και 1,6 ποσοστιαίες μονάδες. Στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, το χάσμα μπορεί να ανέλθει σε 6,2 ποσοστιαίες μονάδες (εάν εξεταστεί η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας) ή 6 ποσοστιαίες μονάδες (εάν εξεταστεί η κατανάλωση τελικής ενέργειας).
Ευτυχώς, τα κράτη μέλη έχουν από σήμερα στη διάθεσή τους 6 μήνες για να αυξήσουν τα εθνικά επίπεδα φιλοδοξίας. Οι συστάσεις και οι λεπτομερείς αξιολογήσεις της Επιτροπής έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να οριστικοποιήσουν τα σχέδιά τους έως το τέλος του 2019 και να τα εφαρμόσουν αποτελεσματικά κατά τα προσεχή έτη.
Τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να παρέχουν σαφήνεια και προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, προκειμένου να τονωθούν οι απαραίτητες ιδιωτικές επενδύσεις. Τα σχέδια θα διευκολύνουν επίσης τα κράτη μέλη να προγραμματίσουν τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027.
Επόμενα βήματα
Η νομοθεσία της ΕΕ για την Ενεργειακή Ένωση επιβάλλει στα κράτη μέλη να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις συστάσεις της Επιτροπής ή να δημοσιοποιούν τους λόγους για τους οποίους δεν το πράττουν. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται επίσης να μεριμνήσουν για τη συμμετοχή του κοινού στην κατάρτιση των τελικών σχεδίων μέχρι το τέλος του έτους.
Η προθεσμία που έχει καθοριστεί για την υποβολή των τελικών σχεδίων είναι η 31η Δεκεμβρίου 2019. Οι σημερινές συστάσεις και η ανακοίνωση της Επιτροπής αποτελούν μέρος μιας διαδικασίας ανταλλαγών με τα κράτη μέλη, η οποία θα διασφαλίσει ότι μέχρι τη στιγμή εκείνη οι τελικές εκδόσεις των ΕΣΕΚ θα είναι αρκετά λεπτομερείς, άρτιες και φιλόδοξες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να οριστικοποιήσουν τα ΕΣΕΚ έως το τέλος του 2019, αξιοποιώντας την εξαιρετική διαδικασία συνεργασίας που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Ιστορικό
Τα κράτη μέλη υποχρεούνται, βάσει του νέου κανονισμού σχετικά με τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα (μέρος της δέσμης μέτρων «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους»), ο οποίος άρχισε να ισχύει στις 24 Δεκεμβρίου 2018, να καταρτίσουν δεκαετές εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα για την περίοδο από το 2021 έως το 2030.
Τα κράτη μέλη όφειλαν να υποβάλουν έως το τέλος του 2018 τα προσχέδια των ΕΣΕΚ, τα οποία στη συνέχεια θα αποτελούσαν αντικείμενο ενδελεχούς αξιολόγησης από την Επιτροπή. Ο κανονισμός ορίζει ότι εάν τα προσχέδια των ΕΣΕΚ δεν συμβάλλουν επαρκώς στην επίτευξη των στόχων της Ενεργειακής Ένωσης —μεμονωμένα και/ή συλλογικά— τότε η Επιτροπή μπορεί, έως τα τέλη Ιουνίου 2019, να προβεί σε συστάσεις προς τα κράτη μέλη για την τροποποίηση των προσχεδίων τους.
Τα τελικά ΕΣΕΚ για την περίοδο 2021-2030 πρέπει να υποβληθούν από τα κράτη μέλη έως το τέλος του 2019.
