Των Miroslav Lajcak και Beatrice Weder di Mauro*
Με τον ανασχηματισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αυτό το φθινόπωρο, έφθασε η στιγμή να επικεντρωθούμε σε ένα Νέο Μανιφέστο για την Ευρώπη, με νέες πολιτικές ιδέες. Η ανοιχτή αυτή επιστολή γράφτηκε από τους συμπροέδρους του Παγκόσμιου Μελλοντικού Συμβουλίου στη Ευρώπη, Miroslav Lajcak και Beatrice Weder di Mauro.
Αγαπητοί Ευρωπαίοι ηγέτες,
Οι Ευρωπαίοι ζουν σε μια εποχή μεγάλης αβεβαιότητας με τεράστιες ευκαιρίες και μεγάλους κινδύνους για το μέλλον του κοινού ευρωπαϊκού σχεδίου. Πολλοί αισθάνονται άβολα για το οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό τους μέλλον άλλα και ανησυχία για το πώς θα συμβαδίσουν τόσο με την γρήγορη τεχνολογική αλλαγή όσο και με την αυξανόμενη τάση της παγκοσμιοποίησης.
Για πρώτη φορά από την αρχή της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ένταξης, είναι πραγματικά επείγον για την Ευρώπη να επαναβεβαιώσει τον μοναδικό λόγο ύπαρξης της. Ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο κάνει υπεύθυνη την περιοχή ώστε να ενισχύσει τον διεθνή ηγετικό της ρόλο αλλά και να αγωνιστεί για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και την πολυμερή διπλωματία. Έτσι λοιπόν η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο σενάριο το οποίο να δημιουργεί ελπίδα και να αποκαθιστά την εμπιστοσύνη στην εποχή της τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης, με την τελευταία να προκαλεί μια άνευ προηγουμένου τεχνολογική αλλαγή.
Για αυτό λοιπόν εμείς, αντιπροσωπεύοντας μια ομάδα εμπειρογνωμόνων όχι μόνο των κυβερνήσεων άλλα και των νέων και μη επιχειρήσεων, της ακαδημαϊκής κοινότητας και των μέσων ενημέρωσης, έχουμε έρθει να συλλογιστούμε σχετικά με το επόμενο στρατηγικό σχέδιο για την Ευρώπη.
Αυτή η επιστολή περιγράφει πέντε βασικά μηνύματα και προτάσεις που προέκυψαν από τις συζητήσεις μας και το Νέο μας Μανιφέστο για την Ευρώπη, καθώς και την περίληψη και τα συμπεράσματα από τη συνάντηση μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ελπίζουμε αυτές οι ιδέες να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός πιο πρωτοποριακού, ευέλικτου, ευήμερου αλλά και βιώσιμου μέλλοντος για την περιοχή.
1. Η Ευρώπη πρέπει να ανταποκριθεί στις αρχικές υποσχέσεις της, να δώσει προτεραιότητα και να δημιουργήσει ένα σχέδιο με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Σκεπτόμενοι το μέλλον της Ευρώπης, το πρώτο ερώτημα είναι αν η κάθε χώρα-μέλος έχει πετύχει τον αρχικό στόχο του ευρωπαϊκού σχεδίου - να εγγυηθεί δηλαδή όχι μόνο την ειρήνη και τη σταθερότητα αλλά και την οικονομική ευημερία, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού της. Παρόλο που η Ευρώπη έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο, πολλές από αυτές τις θεμελιώδεις υποσχέσεις παραμένουν ανεκπλήρωτες. Ως εκ τούτου, το πρώτο πράγμα στο οποίο θα πρέπει να επικεντρωθούν οι ηγέτες είναι η επίτευξη αυτών των θεμελιωδών υποσχέσεων. Ωστόσο, η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι τα πάντα για όλους.
Οι ηγέτες πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μια σειρά «Ευρωπαϊκών κοινών αγαθών», όπου η Ε.Ε. στο σύνολό της έχει περισσότερες ευκαιρίες για επιτυχία από μεμονωμένα κράτη μέλη. Τέλος, το γεγονός ότι πολλοί πολίτες αισθάνονται στο περιθώριο κατέδειξε την ανάγκη για ένα πραγματικό σχέδιο με επίκεντρο τον άνθρωπο που με σοβαρότητα, σαφήνεια, συνέπεια και τόλμη αντιμετωπίζει το πρόβλημα της δημόσιας εμπιστοσύνης.
2. Αναβαθμίστε τον παγκόσμιο ηγετικό ρόλο της Ευρώπης
Η Ευρώπη φέρει ιδιαίτερη ευθύνη για την υπεράσπιση μιας δημοκρατικής και συλλογικής παγκόσμιας τάξης βασισμένη τόσο σε κανόνες όσο και αξίες. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να βλέπουν την Ευρώπη ως ένα μέρος που προστατεύει τα ανθρώπινα, κοινωνικά και οικονομικά τους δικαιώματα αλλά και ένα μέρος όπου μπορούν να ζουν ελεύθερα.
Αυτός ο σεβασμός και η πίστη στις ευρωπαϊκές αξίες είναι ένα βασικό περιουσιακό στοιχείο το οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί σωστά για τη διαμόρφωση του παγκόσμιου ηγετικού ρόλου της Ευρώπης και την προώθηση προτύπων και κανόνων που έχουν αξία πέρα από την χώρα, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των γρήγορα μεταβαλλόμενων τεχνολογιών. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να στηρίξουν την Ευρώπης ως «ρυθμιστική υπερδύναμη», λαμβάνοντας αποφασιστική δράση ώστε να υπερασπιστούν το φιλελεύθερο και ανοιχτό δημοκρατικό μοντέλο το οποίο κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών έχει δημιουργήσει ευημερία και σταθερότητα.
3. Προωθήστε την ανταγωνιστικότητα, τη σύγκλιση και τη σταθερότητα
Μην περιμένετε μια επόμενη κρίση να ενισχύσει την Ευρωζώνη. Υπάρχει άμεση ανάγκη για μια δράση η οποία να συνδυάζει την τόλμη με τη μακροπρόθεσμη πειθαρχία της αγοράς. Κάτι τέτοιο περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης, τον μετριασμό των τραπεζικών και κυρίαρχων κρίσεων αλλά και τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης των καταθέσεων. Ενισχύστε την Ευρωζώνη με σημαντικές λειτουργίες σύγκλισης και σταθερότητας.
Δημιουργήστε ένα κοινό και ασφαλές ταμείο το οποίο αποτρέπει την διάλυση της κίνησης κεφαλαίων σε όλη την ευρωζώνη. Τελικά, η ύπαρξη εμπιστοσύνης στην Ευρώπη απαιτεί ένα μεγάλο παζάρεμα οικονομικών, δημοσιονομικών και κοινωνικών μέτρων, το οποίο μοιάζει πολύ με εκείνο που πραγματοποιήθηκε στη Σύνοδο του Bretton Woods το 1944. Με τη σημερινή επείγουσα ανάγκη, κάνουμε έκκληση για ένα αντίστοιχο συνέδριο ώστε να ξεκινήσει ένα φιλόδοξο σχέδιο για το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης.
4. Το μέλλον της Ευρώπης για την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση
Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση έχει ήδη αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες, οι επιχειρήσεις αλλά και οι κυβερνήσεις δρουν μεταξύ τους. Καθώς η παγκόσμια κούρσα για την πραγματοποίηση επενδύσεων, τη γνώση, το ταλέντο και την έρευνα εντείνεται, η Ευρώπη οφείλει να παραμείνει ανταγωνιστική απέναντι στις παγκόσμιες δυνάμεις, την ώρα που σχεδιάζει τη δική της ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην τεχνολογική ανάπτυξη. Για την επόμενη περίοδο, οι ηγέτες θα πρέπει να σκεφτούν τα εξής για το μέλλον της Ευρώπης:
- Να δημιουργήσουν ένα ευρωπαϊκό τεχνολογικό-επιχειρηματικό ταμείο για τις εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης. Για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, οι εταιρείες αυτές (μεταξύ $ 2 και $ 10 δισεκατομμυρίων) θα πρέπει να είναι σε θέση να φθάσουν την παγκόσμια κλίμακα πολύ πιο εύκολα. Το τεχνολογικό αυτό fund θα πρέπει να επικεντρωθεί κυρίως σε μεσαίες επιχειρήσεις και να φέρει σε κοινό διάλογο κυβερνήσεις και θεσμικούς επενδυτές με στόχο την ενίσχυση της χρηματοδότησης και την απομάκρυνση πολιτικών και κανονιστικών εμποδίων.
- Να δημιουργήσουν ένα «αγωγό» ταλέντων για την επόμενη γενιά των Ευρωπαίων πρωτοπόρων στην τεχνολογία. Μια κοινοπραξία των κορυφαίων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, επιχειρήσεων και φορέων της βιομηχανίας θα πρέπει να δημιουργήσει αυτή την πρωτοβουλία, με στόχο την οικοδόμηση μιας πιο συστηματικής προσέγγισης για την παρακολούθηση και την αξιοποίηση των ταλέντων αυτών.
- Να κρατήσουν την Ευρώπη σε ανάπτυξη αναβαθμίζοντας τις φιλοδοξίες της στον τομέα της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM), ενισχύοντας παράλληλα τις προσπάθειες για την επίτευξη του Ευρωπαϊκού στόχου του 2020 ο οποίος δεν είναι άλλος από το 3% των επενδύσεων του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) σε έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α).
- Να επενδύσουν στη σωστή ψηφιακή και φυσική υποδομή με σκοπό την ενίσχυση του ψηφιακού μετασχηματισμού της Ευρώπης. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο σιδηροδρομικές συνδέσεις και 5G αλλά και ένα άριστο προϊόν ευρυζωνικών συνδέσεων. Οι ηγέτες θα πρέπει να δημιουργήσουν κέντρα αριστείας δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση των σχετικών πλεονεκτημάτων των επιμέρους κρατών μελών σε όλη την Ευρώπη.
5. Παραδώστε μια φιλική προς το περιβάλλον και βιώσιμη Ευρώπη
Για να εξασφαλίσει το κοινό της μέλλον, η Ευρώπη θα πρέπει να συνεχίσει να ηγείται του παγκόσμιου μετασχηματισμού σε μια κυκλική, πράσινη και κλιματικά ουδέτερη οικονομία, όπως αυτή αποτυπώνεται στη συμφωνία του Παρισιού. Για την υλοποίηση αυτής της πολιτικής, είναι απαραίτητο:
- Να αναπτύξει εθνικές καθορισμένες συνεισφορές (ΕΚΣ), οι οποίες θα απονέμουν μειωμένες εκπομπές σε σημαντικό βαθμό μέχρι το 2050 με σαφή επενδυτικά σχέδια ΕΚΣ καθώς και με βοηθητικά πολιτικά μέτρα ώστε να υποδείξει τον τρόπο επίτευξής του σε όλους τους σημαντικούς τομείς της οικονομίας.
- Να ενισχύσει τους μηχανισμούς τιμολόγησης του άνθρακα με σκοπό να παρακινήσει την αγορά για εύρεση λύσεων με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και απομάκρυνσης από χώρους υψηλής έντασης του. Βέβαια κάτι τέτοιο απαιτεί σχέδια βιομηχανικής ανάπτυξης καθώς επίσης τοπικές και αστικές στρατηγικές ανάπτυξης.
- Να αναπτύξει μηχανισμούς χρηματοδότησης οι οποίοι θα καθιστούν δυνατή την αναβάθμιση των επενδύσεων σε κλιματικά φιλικές λύσεις.
- Να αναπτύξει σαφή σχέδια για επενδύσεις στη δημιουργία θέσεων εργασίας που θα υποστηρίξουν την μετάβαση στο low-carbon.
- Να ενισχύσει διεθνείς συνεργασίες οι οποίες θα επιτρέψουν την μεταφορά της τεχνολογίας σε χώρες κλειδιά. Για κάτι τέτοιο όμως απαιτούνται όχι μόνο επενδύσεις αλλά και δημιουργία δυναμικού για την ενίσχυση της οικονομίας καθώς προχωρούν σε βιομηχανική ανάπτυξη εξασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική καθώς επίσης και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Καμία χώρα στην Ευρώπη δεν μπορεί να επιτύχει κάτι τέτοιο μόνη της. Κάνουμε έκκληση για μια ισχυρή συλλογική ευρωπαϊκή ηγεσία που θα μπορεί να υπερασπιστεί τις κοινές ευρωπαϊκές μας αξίες, να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες για μια τεχνολογική επανάσταση καθώς επίσης και να παραδώσει ένα βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μέλλον για όλους.
Υπεγράφη από τους συμπροέδρους του Παγκόσμιου Μελλοντικού Συμβουλίου της Ευρώπης
-Miroslav Lajcak, Υπουργός Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Δημοκρατίας της Σλοβακίας
- Beatrice Weder di Mauro, Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (ΚΕΟΠ), Ηνωμένο Βασίλειο- Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Γενεύης, Ελβετία
*Miroslav Lajcak, Υπουργός Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Υπουργείο Εξωτερικών της Δημοκρατίας της Σλοβακίας
*Beatrice Weder di Mauro, Καθηγητής Οικονομικών, Πανεπιστήμιο του Mainz
