Το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη, γνωστό ως σχέδιο Γιούνκερ, συνέβαλε αποφασιστικά στην τόνωση της απασχόλησης και της ανάπτυξης στην ΕΕ. Οι επενδύσεις του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) του σχεδίου Γιούνκερ έχουν αυξήσει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της ΕΕ κατά 0,9 % και έχουν δημιουργήσει 1,1 εκατομμύριο πρόσθετες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με το βασικό σενάριο. Έως το 2022, το σχέδιο Γιούνκερ θα έχει αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,8 % και θα έχει δημιουργήσει 1,7 εκατομμύριο επιπλέον θέσεις εργασίας. Αυτοί είναι οι πλέον πρόσφατοι υπολογισμοί του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) και του τμήματος οικονομικών του ομίλου ΕΤΕπ, βάσει συμφωνιών χρηματοδότησης που εγκρίθηκαν έως το τέλος Ιουνίου 2019.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε: «Επιτύχαμε τον αρχικό μας στόχο: να επιστρέψει η Ευρώπη σε σταθερή ανάπτυξη και να δώσουμε ώθηση στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Έως το 2022, το σχέδιο Γιούνκερ θα έχει δημιουργήσει 1,7 εκατομμύριο επιπλέον θέσεις εργασίας στην αγορά εργασίας της ΕΕ και θα έχει αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,8 %. Πάντοτε έλεγα ότι το σχέδιο δεν αποτελούσε πανάκεια. Όμως μπορούμε να είμαστε περήφανοι για το γεγονός ότι περισσότερες από ένα εκατομμύριο μικρές επιχειρήσεις έλαβαν χρηματοδότηση στην οποία δεν είχαν πρόσβαση πριν.»
Ο Γίρκι Κάταϊνεν, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδιος για θέματα Απασχόλησης, Ανάπτυξης, Επενδύσεων και Ανταγωνιστικότητας, δήλωσε: «Από τότε που ξεκίνησαν τα πρώτα έργα το 2015 διανύσαμε πολύ δρόμο! Σήμερα, η ευρωπαϊκή οικονομία ξαναμπαίνει σε σταθερή τροχιά, και το επενδυτικό σχέδιο θα έχει διαρκή αντίκτυπο. Τα έργα που έχουν λάβει χρηματοδότηση μέχρι τώρα ωφελούν περισσότερο από ένα εκατομμύριο μικρές επιχειρήσεις και συμβάλλουν στη μετάβαση σε μια κυκλική και βιώσιμη οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Με υπερηφάνεια δηλώνω ότι επιτύχαμε την υπ’ αριθμόν 1 προτεραιότητά μας, την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων προς το δημόσιο συμφέρον.»
Ο Πρόεδρος του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, κ. Βέρνερ Χόιερ, δήλωσε σχετικά: «Όταν συζητήσαμε για πρώτη φορά την πρωτοβουλία αυτή πριν από πέντε χρόνια, πολλοί είχαν εκφράσει επιφυλάξεις. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι κάποιο χρηματοδοτικό μέσο μπορεί να δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας ή να προσφέρει στήριξη σε ένα εκατομμύριο επιχειρήσεις. Ωστόσο, οι πρόσφατοι υπολογισμοί δείχνουν ότι σωστά πράξαμε και επιμείναμε στις ιδέες μας. Το σχέδιο Γιούνκερ είχε σημαντικό αντίκτυπο στις οικονομίες και στις ζωές των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη: στήριξε έργα φιλικά προς το περιβάλλον και το κλίμα, την καινοτομία και μια δικαιότερη κοινωνία, και θα συνεχίσει να κάνει το ίδιο πολύ μετά αφότου ο Ζαν-Κλοντ κι εγώ θα έχουμε βγει στη σύνταξη.»
Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
Εκτός από τον άμεσο αντίκτυπο που είχε το σχέδιο Γιούνκερ για την απασχόληση και την αύξηση του ΑΕΠ, θα έχει επίσης μακροπρόθεσμο μακροοικονομικό αντίκτυπο στην ΕΕ. Έως το 2037, οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του σχεδίου Γιούνκερ θα έχουν δημιουργήσει 1 εκατομμύριο επιπλέον θέσεις εργασίας και θα έχουν αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,2 %. Η βελτίωση της συνδεσιμότητας και η αύξηση της παραγωγικότητας που προκύπτουν από τα έργα που στηρίζονται από το σχέδιο Γιούνκερ συμβάλλουν στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης της Ευρώπης σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Τόνωση των επενδύσεων και στήριξη των ΜΜΕ
Έως τον Οκτώβριο του 2019, το σχέδιο Γιούνκερ προβλέπεται να κινητοποιήσει πρόσθετες επενδύσεις ύψους 439,4 δισ. ευρώ σε ολόκληρη την ΕΕ Περισσότερες από ένα εκατομμύριο νεοφυείς και μικρές επιχειρήσεις αναμένεται τώρα να ωφεληθούν από τη βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση.
Το 70% περίπου των επενδύσεων που αναμένεται να κινητοποιηθούν προέρχεται από ιδιωτικούς πόρους, πράγμα που σημαίνει ότι το σχέδιο Γιούνκερ εκπλήρωσε και τον στόχο της κινητοποίησης ιδιωτικών επενδύσεων.
Ποιος έχει λάβει χρηματοδότηση;
Χάρη στο σχέδιο Γιούνκερ, η ΕΤΕπ και η θυγατρική της για τη χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ), έχουν εγκρίνει χρηματοδότηση για σχεδόν 1 200 δράσεις και έχουν αρχίσει τη διαδικασία παροχής κεφαλαίων κινδύνου σε πάνω από ένα εκατομμύριο νεοφυείς επιχειρήσεις και ΜΜΕ σε ευρύ φάσμα κλάδων στο σύνολο των 28 χωρών της ΕΕ.
Σύμφωνα με στοιχεία του Οκτωβρίου του 2019, οι πρώτες χώρες, κατά σειρά ύψους επενδύσεων που κινητοποίησε το ΕΤΣΕ σε σχέση με το ΑΕΠ, είναι η Ελλάδα, η Εσθονία, η Πορτογαλία, η Βουλγαρία και η Πολωνία. Τα παραδείγματα έργων του σχεδίου Γιούνκερ κυμαίνονται από πανευρωπαϊκές υποδομές φόρτισης υψηλής ταχύτητας για ηλεκτρικά οχήματα έως μια εταιρεία διαχείρισης αποβλήτων τροφίμων στη Ρουμανία ή η εργασιακή επανένταξη πρώην στρατιωτικών στις Κάτω Χώρες. Σε ενημερωτικά δελτία ανά χώρα και ανά κλάδο παρέχεται πιο λεπτομερής επισκόπηση, καθώς και περαιτέρω παραδείγματα έργων.
Με ποιον τρόπο έχουν ωφεληθεί οι πολίτες και οι επιχειρήσεις από το σχέδιο Γιούνκερ;
Εκτός από τη χρηματοδότηση καινοτόμων έργων και νέων τεχνολογιών, το σχέδιο Γιούνκερ έχει στηρίξει και άλλους στόχους της ΕΕ, όπως η πολιτική για το κλίμα, η κοινωνική πολιτική και η πολιτική μεταφορών. Χάρη στο σχέδιο Γιούνκερ:
Περισσότερα από 10 εκατομμύρια νοικοκυριά έχουν πρόσβαση σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές
20 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ωφελούνται από βελτιωμένες υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης
182 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως έχουν πρόσβαση σε καλύτερες σιδηροδρομικές και αστικές υποδομές
Αντίκτυπος στη δράση για το κλίμα
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων του σχεδίου Γιούνκερ στηρίζει πρωτοποριακές ιδέες για την προστασία του πλανήτη. Τα έργα που χρηματοδοτούνται από τον όμιλο της ΕΤΕπ στο πλαίσιο του σχεδίου Γιούνκερ αναμένεται να κινητοποιήσουν επενδύσεις ύψους 90,7 δισ. ευρώ για τη δράση για το κλίμα. Στα εν λόγω έργα περιλαμβάνονται κτίρια μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, αιολικά πάρκα, έργα ηλιακής ενέργειας, συστήματα ντους για εξοικονόμηση νερού, φιλικά προς το περιβάλλον λεωφορεία και φωτισμός LED.
Εξατομικευμένες υπηρεσίες παροχής συμβουλών και διαδικτυακός τόπος συνάντησης
Ένας άλλος σημαντικός στόχος του σχεδίου Γιούνκερ είναι η συνδρομή στην έναρξη της υλοποίησης έργων. Ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών παρέχει τεχνική βοήθεια και συμβουλές για νέα έργα. Αφότου τέθηκε σε λειτουργία το 2015, ο Κόμβος διεκπεραίωσε πάνω από 1 400 αιτήματα φορέων υλοποίησης έργων σε όλες τις χώρες της ΕΕ, εκ των οποίων πάνω από 400 επωφελούνται από εξατομικευμένη συμβουλευτική στήριξη. Περισσότερα από 50 τέτοια έργα έχουν ήδη περιληφθεί στο χαρτοφυλάκιο προγραμματισμένων δανειοδοτήσεων της ΕΤΕπ. Ένα τέτοιο έργο αφορούσε την αναβάθμιση του συστήματος φωτισμού των δρόμων του Βίλνιους προκειμένου να καταστεί ενεργειακά αποδοτικότερο. Το έργο, το οποίο επίσης έλαβε δάνειο με τη στήριξη του ΕΤΣΕ ύψους 21,6 εκατομμυρίων ευρώ, θα συμβάλει στη μείωση της κατανάλωσης και του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας κατά εκτιμώμενο ποσοστό 51 %, με εξοικονόμηση περίπου 1 εκατ. ευρώ ετησίως. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ισοδύναμη με τη μέση κατανάλωση ενέργειας περίπου 3 100 νοικοκυριών.
Επιπλέον, τον Σεπτέμβριο του 2019, 890 έργα δημοσιεύτηκαν στην Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων — έναν διαδικτυακό τόπο συνάντησης φορέων υλοποίησης έργων και επενδυτών. Τα έργα αυτά καλύπτουν όλους τους βασικούς τομείς της οικονομίας της ΕΕ, ενώ οι συνολικές προτεινόμενες επενδύσεις ανέρχονται σε 65 δισ. ευρώ. Περισσότερα από 60 έργα έχουν λάβει χρηματοδότηση αφότου δημοσιεύτηκαν στην Πύλη. Η Πύλη προσφέρει επίσης πρόσθετες υπηρεσίες, όπως η διοργάνωση εκδηλώσεων εξεύρεσης εταίρων.
Ιστορικό
Το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη, γνωστό ως σχέδιο Γιούνκερ, ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2014 με στόχο να αναστραφεί η πτωτική τάση των χαμηλών επιπέδων επενδύσεων και να επανέλθει η Ευρώπη σε τροχιά οικονομικής ανάκαμψης. Οι τρεις στόχοι του ήταν η άρση των εμποδίων στις επενδύσεις· η προβολή και η τεχνική υποστήριξη επενδυτικών έργων· η αποτελεσματικότερη χρήση των χρηματοδοτικών πόρων. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων αποτελεί εγγύηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ που επιτρέπει στον όμιλο της ΕΤΕπ να χρηματοδοτεί περισσότερα, και συχνά μεγαλύτερης επικινδυνότητας, έργα.
Συχνά, η χρηματοδότηση κατευθύνεται σε έργα υψηλής καινοτομίας ή σε νεοφυείς επιχειρήσεις χωρίς πιστωτικό ιστορικό. Επίσης, τα έργα ομαδοποιούν μικρότερες ανάγκες σε υποδομές ανά κλάδο και γεωγραφική περιοχή. Το σχέδιο Γιούνκερ επιτρέπει στον όμιλο της ΕΤΕπ να χρηματοδοτεί μεγαλύτερο αριθμό έργων με υψηλότερο προφίλ κινδύνου από όσα θα ήταν δυνατόν να χρηματοδοτήσει χωρίς τη στήριξη της εγγύησης του προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς και να προσεγγίζει νέους πελάτες: τρεις στους τέσσερις αποδέκτες στήριξης από το σχέδιο Γιούνκερ είναι νέοι πελάτες της τράπεζας.
Στις 18 Απριλίου 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε το πράσινο φως για το πρόγραμμα που θα διαδεχθεί το σχέδιο Γιούνκερ για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο: το πρόγραμμα InvestEU.
Η αξιολόγηση των μακροοικονομικών επιπτώσεων αποτελεί κοινό έργο που ανέλαβαν το τμήμα οικονομικών της ΕΤΕπ και το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής (ΚΚΕρ). Βασίζεται σε καθιερωμένη, δημοσιευμένη και αξιολογημένη από ομοτίμους μεθοδολογία που έχει αναπτύξει το ΚΚΕρ. Τα στοιχεία του μοντέλου είναι διαθέσιμα στην έκθεση αντικτύπου του Ιουνίου 2018.
