Σε σημαντικές αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες και νέες ομάδες κοινού οδηγεί η πανδημία του Covid-19. Μάλιστα, η τρίτη έκδοση του EY Future Consumer Index, μίας μηνιαίας έρευνας η οποία παρακολουθεί την καταναλωτική διάθεση και συμπεριφορά 14.074 ατόμων σε 18 χώρες, υποστηρίζει πως μετά το πέρας της πανδημίας του Covid-19 θα προκύψουν πέντε νέες κατηγορίες καταναλωτών. Κάθε κατηγορία αντικατοπτρίζει τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται το πώς θα διαμορφωθεί η καθημερινότητά τους μετά την πανδημία του Covid-19, τα κριτήρια των επιλογών τους, καθώς και τι πραγματικά έχει σημασία για αυτούς.
Οι νέες προτεραιότητες
Η έρευνα διαπιστώνει ότι η επιθυμία για σταθερότητα είναι μια αυξανόμενη τάση, με το 40% των καταναλωτών να επιθυμούν να επανέλθουν στην «κανονικότητα»- ποσοστό διπλάσιο σε σχέση με την έρευνα του περασμένου μήνα (20%). Ωστόσο, οι μισοί (50%) καταναλωτές εξακολουθούν να αναμένουν ότι η ζωή τους θα αλλάξει σημαντικά, μακροπρόθεσμα, ενώ το 53% δηλώνουν ότι η εμπειρία τους πανδημίας τούς οδήγησε σε επανεκτίμηση των αξιών τους. Σύμφωνα με την έρευνα, οι πέντε νέες κατηγορίες καταναλωτών που προέκυψαν ως αποτέλεσμα αυτών των μεταβαλλόμενων διαθέσεων, είναι:
Affordability first: Οι καταναλωτές αυτοί θέλουν να ζήσουν μέσα στα οικονομικά όριά τους και αντιπροσωπεύουν το 30% του δείγματος. Είναι η πιο απαισιόδοξη κατηγορία, ως προς την αντίληψή της για το πόσο καιρό θα χρειαστεί η χώρα τους για να ανακάμψει και να επιστρέψει η οικονομική σταθερότητα. Περισσότεροι από τους μισούς προσδιορίζουν την τιμή των προϊόντων, ως κριτήριο αυξημένης σημασίας.
Health first: Αυτοί οι καταναλωτές (26%) προτιμούν εμπορικά σήματα (brands) και προϊόντα που αντιλαμβάνονται ως ασφαλή προς την υγεία τους και ελαχιστοποιούν τους περιττούς κινδύνους. Το 57% δηλώνουν ότι, πλέον, δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στο πόσο υγιεινά είναι τα προϊόντα που αγοράζουν.
Planet first: Οι καταναλωτές αυτοί (17%), είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα, για την αγορά υψηλής ποιότητας, βιώσιμων προϊόντων, τα οποία πληρούν, επίσης, ηθικές προδιαγραφές. Το 59% σκοπεύουν μακροπρόθεσμα να ψωνίζουν από τοπικές αγορές.
Society first: Οι καταναλωτές σε αυτή την κατηγορία (16%) πιστεύουν ότι θα πρέπει όλοι να συνεργάζονται με στόχο το απώτερο καλό, με το 73% από αυτούς να είναι έτοιμοι να αλλάξουν τις καταναλωτικές συνήθειές τους, προς όφελος του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Προτιμούν να αγοράζουν από οργανισμούς που είναι ειλικρινείς και διαφανείς για το τι κάνουν.
Experience first: υτοί οι καταναλωτές (11%) είναι, συγκριτικά, λιγότερο ανήσυχοι για την υγεία και την οικονομική τους κατάσταση. Τα 2/3 αισθάνονται άνετα να επιστρέψουν σε ένα εμπορικό κέντρο, μόλις λίγες μέρες ή εβδομάδες μετά τη σταθεροποίηση της κατάστασης στη χώρα τους.
Η υγεία και η σχέση ποιότητας- τιμής θα κυριαρχήσουν μετά τον Covid-19
Οι καταναλωτές αναμένεται σύμφωνα με την έρευνα, να προβούν σε δραματικές και μόνιμες αλλαγές, με το 62% να δηλώνουν ότι σκοπεύουν να είναι πιο ενημερωμένοι και προσεκτικοί όσον αφορά τη σωματική τους υγεία και το 58% να δίνουν όλο και μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση ποιότητας-τιμής ("value for money") στο μέλλον. Παρότι τα ανωτέρω δε θα αποτελέσουν τις νέες κινητήριες δυνάμεις διαμόρφωσης καταναλωτικών συμπεριφορών και προτιμήσεων στο εγγύς μέλλον, η έρευνα της ΕΥ υπογραμμίζει ότι οι καταναλωτές θα επικεντρωθούν πολύ περισσότερο στις αξίες τους.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Τη σημαντική αλλαγή που επήλθε στο καταναλωτικό κοινό το πρώτο εξάμηνο του 2020 και τη μεγάλη επίδραση της κρίσης του Covid-19 στο καταναλωτικό κλίμα και στην αγορά της λιανικής στην Ελλάδα, καταδεικνύει και η τελευταία έρευνα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης (ΣΕΛΠΕ).
Η έρευνα υλοποιήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και έλαβε χώρα την περίοδο 9-19 Ιουνίου 2020 μέσω πανελλήνιας έρευνας σε δείγμα 865 καταναλωτών. Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος λιανικής, τον Ιούνιο του 2020, διαμορφώθηκε στο -38, σαφώς μειωμένος σε σχέση με το μήνα βάσης και την προηγούμενη μέτρηση, τον Οκτώβριο του 2019. Όπως φαίνεται, η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν έχει να κάνει τόσο με τις μέχρι σήμερα οικονομικές εξελίξεις, αλλά κυρίως λόγω των μειωμένων προσδοκιών των καταναλωτών για το προσεχές διάστημα. Συγκεκριμένα, η μείωση στον υπο-Δείκτη παρούσας κατάστασης ήταν περιορισμένη στο -22, ενώ αντίθετα ο υπο-δείκτης προσδοκιών παρουσίασε μεγάλη πτώση και έπεσε στο -50.
Πρακτικά, η παραπάνω εξέλιξη σημαίνει ότι μέχρι σήμερα η διαχείριση του οικονομικού σκέλους της κρίσης του Covid-19 οδήγησε σε μια οικονομική κατάσταση των καταναλωτών χειρότερη σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αλλά που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία στο καταναλωτικό κοινό για το επερχόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό άλλωστε αποτυπώνεται και στις επιμέρους ερωτήσεις, όπου φαίνεται τόσο ότι το προηγούμενο εξάμηνο η οικονομική κατάσταση μεγάλου μέρους του καταναλωτικού κοινού χειροτέρεψε πτώση ποσοστού από 32% σε 10%), όσο και ότι το επόμενο εξάμηνο η εκτίμηση μεγάλου μέρους του καταναλωτικού κοινού είναι ότι θα χειροτερέψει ακόμα περισσότερο για τους ίδιους και τη χώρα (πτώση από 30% σε 11% και από 27% σε 16%).
Όπως προκύπτει, 9 στους 10 καταναλωτές εκτιμούν ότι η οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας του Covid-19 θα διαρκέσει τουλάχιστον ως το τέλος του 2021, ενώ 4 στους 10 εκτιμούν ότι θα ξεπεραστεί το 2022.
Η κύρια κατηγορία αγορών όσον αφορά τις δαπάνες είναι τα τρόφιμα και ποτά με ποσοστό 46% με αύξηση από 41% στην προηγούμενη μέτρηση. Η εστίαση η οποία στην προηγούμενη μέτρηση βρισκόταν στη δεύτερη θέση υποχωρεί από 12% σε 9% και τα εισιτήρια ξενοδοχεία από 5% σε μόλις 1%. Αντίθετα, αύξηση παρουσιάζουν τα ηλεκτρικά-ηλεκτρονικά είδη από 7% σε 12%, ενώ οι υπόλοιπες κατηγορίες έχουν μικρές μεταβολές.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εκτιμώμενη μέση αξία δαπάνης ανά νοικοκυριό για λιανικές αγορές είναι αμετάβλητη σε σχέση με το Οκτώβριο.
Η συνολική μέση αξία αγορών παρουσιάζει μείωση κατά 8% από 420 ευρώ σε 388 ευρώ, αλλά αν δεν συνυπολογιστεί η αξία εστίασης και εισιτηρίων τότε είναι αμετάβλητη στα 350 ευρώ. Στην πραγματικότητα δηλαδή καταγράφεται μία αναδιανομή της δαπάνης από το διαθέσιμο εισόδημα στις λιανικές αγορές. Αντίθετα όμως σημαντική μείωση καταγράφουν οι δαπάνες για διασκέδαση (εστίαση -32%, ψυχαγωγία -81%.
Η σημασία της κρίσης του COVID-19 είναι ιδιαίτερα έκδηλη στην καθημερινότητα του κοινού όπως καταγράφεται στον μέσο αριθμό επισκέψεων για την πραγματοποίηση λιανικών αγορών ανά έτος . Συγκεκριμένα, καταγράφεται μείωση στην πρόθεση επίσκεψης κατά 48%, από 19,2 αγοραστικά ταξίδια ανά μήνα κατά κεφαλήν σε μόλις 10,1. Τη μεγαλύτερη μείωση καταγράφει ο κλάδος της εστίασης, από 5,5 επισκέψεις σε 2 ενώ ο κλάδος των τροφίμων παρά τη μεγάλη μείωση από 9,9 επισκέψεις σε 5,4 παραμένει με διαφορά η πιο τακτική συνήθεια των καταναλωτών.
Δεν χωρά καμμιά αμφιβολία ότι το νέο lockdown θα επιφέρει και νέες διαστάσεις στις νέες καταναλωτικές συμπεριφορές.
