της Rana Foroohar
Κάθε πρώτη Παρασκευή του μήνα, λαμβάνω πολλά τηλεοπτικά αιτήματα να μιλήσω για το πόσες κενές θέσεις εργασίας είναι διαθέσιμες. Δεν υπάρχει μία κοινώς αποδεκτή άποψη σχετικά με την κυβέρνηση Μπάιντεν, την οικονομία της ανάκαμψης μετά τον κορωνοϊό και τη μεταβαλλόμενη φύση των αγορών εργασίας. Αλλά, τι μας λένε πραγματικά τα νούμερα αυτά- ή οποιοδήποτε από τα άλλα συμβατικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ (BLS) και άλλες στατιστικές υπηρεσίες – για την πραγματική μας ευημερία; Παρουσιάζουν, όντως, μία παραπλανητική εικόνα της ίδιας της οικονομίας μας;
Αυτό αποτελεί ένα ερώτημα που απασχολεί την Ουάσιγκτον τις τελευταίες ημέρες. Πριν από λίγους μήνες, πήρα συνέντευξη από τη Χέδερ Μπούσεϊ, μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Μπάιντεν, η οποία μίλησε για τις προσπάθειες της κυβέρνησης να εξισορροπήσει αυτό που περιέγραψε ως τα τρία σκέλη του οικονομικού σκαμνιού – γη, εργασία και κεφάλαιο. Δείτε το απόσπασμα από τη συνομιλία μας παρακάτω:
«Πολλά από τα μέτρα και τις μετρήσεις που χρησιμοποιούμε, σήμερα, είναι τα ίδια με έναν αιώνα πριν. Επομένως, τα δεδομένα που έχουμε, σήμερα, μας δείχνουν μία εικόνα της οικονομίας που πιστεύω ότι, από πολλές απόψεις, είναι παραπλανητική. Πάρτε ως παράδειγμα το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, το οποίο, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, ξεκίνησε να μην αποτελεί καλή ένδειξη του τι συμβαίνει στον μέσο Αμερικανό ή στη μέση αμερικανική οικογένεια. Για παράδειγμα, από τα μέσα του 20ου αιώνα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν το ΑΕΠ αυξανόταν κατά 3%, τα εισοδήματα των περισσότερων Αμερικανών αυξάνονταν κατά περίπου, επίσης, 3%. Επομένως, η Αμερική ήταν πραγματικά μία χώρα υπό ανάπτυξη, με το ΑΕΠ της να έχει ιδιαίτερη σημασία. Από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα, το ΑΕΠ άρχισε, με έναν περίεργο τρόπο, να δείχνει το τι συμβαίνει στην κορυφή [του οικονομικού φάσματος]. Όσοι βρίσκονται στο κατώτερο 80-90% της κατανομής εισοδήματος παρουσιάζουν αύξηση εισοδήματος μικρότερη από τη μέση αύξηση του ΑΕΠ… Ωστόσο, όσοι βρίσκονται στην κορυφή μπορεί να δουν 6% αύξηση στο εισόδημά τους. Έτσι, λόγω της ανισότητας αυτής, σήμερα, η μέτρηση που παρακολουθούμε κάθε τρίμηνο δεν έχει την ίδια σημασία με αυτή που είχε κάποτε και το γεγονός αυτό προκαλεί σύγχυση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διασπάσουμε το ΑΕΠ. Έτσι, όταν παίρνουμε τα νούμερα του ΑΕΠ, κάθε τρίμηνο, θα πρέπει να τα εξετάζουμε στην ευρύτερη κατανομή του εισοδήματος. Νομίζω πράγματι ότι τέτοιες μετρήσεις θα μας έδιναν πολύ περισσότερες πληροφορίες».
Οι προσπάθειες για τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων μετρήσεων έχουν ξεκινήσει να γίνονται πιο έντονες, με ακαδημαϊκούς, σε διάφορα ιδρύματα, να προσπαθούν να βρουν ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος μέτρησης της ανάπτυξης και της ευημερίας. Μίλησα την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, με τον πρώην υπουργό Οικονομίας της Ελλάδας, κ. Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος, σήμερα, είναι πρόεδρος του Levy Economics Institute στο Bard College. Το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ (BLS) χορήγησε 300.000 δολάρια στο εν λόγω ινστιτούτο, ώστε να μελετήσει τον τρόπο που τα νοικοκυριά παράγουν και ξοδεύουν, στην πραγματικότητα, με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια από ό,τι υπολογίζεται σήμερα.
Προέβη στην πράξη αυτή, διότι θεωρούσε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα κατάφερναν να κατανοήσουν καλύτερα τόσο την κατανάλωση όσο και τον πληθωρισμό. Αναφορικά, ένας τομέας της οικιακής κατανάλωσης που δεν καταγράφεται στα δεδομένα είναι η μη αμειβόμενη εργασία των γυναικών. Κι όμως, αυτό είναι, πιθανώς, το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης των νοικοκυριών, στο σύνολό της, καθώς αφορά τη δωρεάν φροντίδα των παιδιών, τις δουλειές, τη συντήρηση του σπιτιού κ.λπ. (Συγγνώμη παιδιά, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ακόμη και οι συνειδητοποιημένοι άνδρες κάνουν πολύ λιγότερες δουλειές στο σπίτι από τις συνομήλικες γυναίκες τους).
Δεδομένου του ότι η εργασία αυτή δεν αμείβεται και δεν δηλώνεται, δεν έχουμε ιδέα κατά πόσο οι δαπάνες μειώνονται ή πόσο περισσότερο ελεύθερο χρόνο θα μπορούσαν να έχουν οι γυναίκες με αμειβόμενη εργασία— να κερδίσουν χρήματα ή να παράσχουν φροντίδα— όπως θα συνέβαινε αν βρίσκαμε κάποιο τρόπο μέτρησής της. Όπως επισημαίνει ο κ. Παπαδημητρίου, αν βρίσκαμε κάποιον τρόπο να καταγράψουμε και να δικαιολογήσουμε την παραγωγή αυτή, θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε μια πιο ακριβή αίσθηση της καταναλωτικής ζήτησης, η οποία, με τη σειρά της, θα μπορούσε να δώσει περισσότερες πληροφορίες για θέματα συζητήσεων όπως ο πληθωρισμός (η ομάδα του Bard θα χρησιμοποιήσει τα χρήματά της για να μελετήσει το φαινόμενο αυτό με κάθε λεπτομέρεια).
Ομοίως, υπάρχει ένα κενό στην κατανόηση του κόστους στέγασης. Όταν τα νοικοκυριά ερωτώνται σχετικά με αυτό από το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ, δύο φορές τον μήνα, οι ιδιοκτήτες κατοικιών καλούνται να εκτιμήσουν το κόστος στέγασης τους. Ωστόσο, έτσι παραμορφώνεται η πραγματική εικόνα σχετικά με το ποια είναι αυτά τα κόστη. Σκεφτείτε ότι μένω σε ένα σπίτι που αγόρασα το 2007, με μετρητά, και η αξία του από τότε έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Η υποθήκη που πληρώνω για τα τετραγωνικά του σπιτιού είναι σχετικά χαμηλή. Σε τρέχουσες τιμές της αγοράς, εικάζω ότι, εάν ένας ενοικιαστής εκμίσθωνε αυτόν τον χώρο, θα πλήρωνε δύο έως τρεις φορές περισσότερα από το αντίστοιχο της υποθήκης μου. Αυτό προφανώς θα διαστρέβλωνε την αίσθησή μας για τον πληθωρισμό. (Έτσι, σε μια άλλη στήλη, μελλοντικά, θα διερευνήσω εάν οι τιμές ακινήτων μπορεί να θεωρηθούν κάτι όπως η νέα τιμή ψωμιού, με την έννοια ότι θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την άνιση κατανομή πλούτου, και θα σας μεταφέρω μερικές μου σκέψεις σχετικά με το τι πρέπει να γίνει γι’ αυτό.)
Χαίρομαι που ο Λευκός Οίκος αρχίζει να σκέφτεται τον τρόπο κατανόησης της οικονομίας μας με βάση παλιές ή εσφαλμένες μετρήσεις. Υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν για να επιτευχθεί η καλύτερη κατανόηση της ψηφιακής οικονομίας.
Ορίστε μία μέτρηση που θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει: ο δείκτης στεγνώματος με το πιστολάκι. Ως συχνοί επισκέπτες κομμωτηρίου, νομίζω ότι μπορείτε να καταλάβετε την ανάπτυξη της οικονομίας υπηρεσιών υψηλού επιπέδου σε διάφορες πόλεις με βάση τον αριθμό των κομμωτηρίων που υπάρχουν.
Εντ, αν μπορούσες να βρεις μια ενδεικτική μέτρηση, διασκεδαστική ή σοβαρή, ποια θα ήταν αυτή;
Ο Έντουαρντ Λους απαντά
Ράνα, νομίζω ότι η Χέδερ Μπούσεϊ έχει δίκιο. Οι παλιές μας οικονομικές μετρήσεις γίνονται όλο και πιο παραπλανητικές. Πάντα μου έκανε εντύπωση ότι η συνολική αύξηση του ΑΕΠ είναι πιο χρήσιμη από άποψη ωμής γεωπολιτικής — οι οικονομίες της οποίας ξεπερνούν άλλες οικονομίες και, έτσι, έχουν περισσότερους πόρους για να διαθέσουν στην έρευνα όπλων κ.λπ. Ωστόσο, στην εποχή της αβεβαιότητας και του κατακερματισμού της αγοράς εργασίας, τα παλιά συστήματα μέτρησης δεν μπορούν να μετρήσουν την οικονομική υγεία και τη διάθεση της πλειοψηφίας των πολιτών. Η αυξανόμενη ανισότητα καθιστά τους μέσους όρους όλο και πιο παραπλανητικούς.
Ένα από τα αγαπημένα μου κριτήρια για τη φύση της οικονομίας είναι τα συστήματα καρτών πίστης αεροπορικών εταιρειών. Όσο πιο μεγάλες είναι οι επιστροφές, όταν είσαι συχνός επιβάτης, τόσο πιο στενές είναι οι θέσεις basic economy. Αυτό μοιάζει με μία μικρογραφία μεγαλύτερων τάσεων της οικονομίας. Τα premium flyer clubs έχουν περίεργα ονόματα όπως Aristocrats ή Maharajas. Όποτε πετάω για κάποιο επαγγελματικό ταξίδι, περιμένω σχεδόν να με ευχαριστήσουν. Όσο περισσότερο απαίσιο γίνεται για όσους ταξιδεύουν με business class, τόσο πιο ασήμαντη είναι η ταπείνωση για τους υπόλοιπους. Τούτου λεχθέντος, στη United Airlines, στην οποία μαζεύω πόντους, δεν έχει σημασία σε ποια κατηγορία πετάτε, το φαγητό είναι εξίσου μέτριο παντού. Ελπίζω η πανδημία να μην αποτελέσει πρόσχημα να περάσουμε κρυφά σε ακόμη χαμηλότερα πρότυπα.
*πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr
Από: Athanase Papandropoulos
