του Γιώργου Κανελλόπουλου
Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της πανδημίας αυξάνουν κι άλλο τον πληθωρισμό που είναι ήδη βεβαρυμμένος από το ράλι της ενέργειας και υπονομεύουν την ανάπτυξη στην Ευρώπη, προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μάλιστα τα προβλήματα αυτά μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και το 2023 αντί να αντιμετωπιστούν το 2022 όπως αρχικά αναμενόταν. Το ΔΝΤ σημειώνει ταυτόχρονα τις μεγάλες προκλήσεις που δημιουργούνται λόγω της κατάστασης αυτής στη χάραξη νομισματικής πολιτικής αλλά και καλεί τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν τέτοια δημοσιονομική πολιτική ώστε να βοηθηθούν περισσότερο οι εργαζόμενοι και όχι να αυξηθεί κι άλλο η ζήτηση για προϊόντα.
Οι υπολογισμοί του ΔΝΤ είναι αποκαλυπτικοί. Σύμφωνα με αυτούς, η βιομηχανική παραγωγή της ζώνης του ευρώ το φθινόπωρο του 2021 θα ήταν περίπου 6% υψηλότερη χωρίς τους περιορισμούς στην προσφορά. Επίσης με βάση την ιστορική συσχέτιση μεταξύ της μεταποίησης και της συνολικής παραγωγής εκτιμάται πως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν θα ήταν περίπου 2 τοις εκατό υψηλότερο, ποσοστό ισοδύναμο με την αξία ανάπτυξης ενός έτους σε κανονικές προ-πανδημικές περιόδους για πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες, εκτιμάται ακόμη.
Τα στοιχεία αυτά επισημαίνουν στον ιστότοπο (blog) του Ταμείου η ίδια η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα και οι συνεργάτες της Όια Κελασούν που είναι υποδιευθύντρια του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Ταμείου και επικεφαλής παρακολούθησης της οικονομίας της Γερμανίας, καθώς και ο διευθυντής του ΔΝΤ για την Ευρώπη, Άλφρεντ Κάμερ. Πρόκειται για στοιχεία από την ειδική έκθεση του ΔΝΤ που δόθηκε μόλις στη δημοσιότητα για το θέμα (“Supply Bottlenecks: Where, Why, How Much, and What Next?”).
Όπως σημειώνουν σε κοινή δημοσίευσή τους στο blog του ΔΝΤ τα τρία κορυφαία στελέχη του, όταν οι χώρες ζήτησαν από τους πολίτες να μείνουν στο σπίτι για να ελέγξουν τον COVID-19, οι καταναλωτές μείωσαν τις δαπάνες για υπηρεσίες και προχώρησαν σε αγορές περισσότερων προϊόντων. «Το εκ νέου άνοιγμα των οικονομιών ενίσχυσε την παραγωγή, αλλά τα νέα lockdown και οι ελλείψεις ενδιάμεσων εισροών από χημικά σε μικροτσίπ προκάλεσαν στασιμότητα της ανάκαμψης της εργοστασιακής παραγωγής. Οι τιμές των βασικών καταναλωτικών αγαθών αυξήθηκαν ραγδαία καθώς οι χρόνοι παράδοσης έφτασαν σε υψηλά ρεκόρ – πυροδοτώντας μια συζήτηση για τον πληθωρισμό και την πορεία της νομισματικής πολιτικής», όπως εξηγούν.
Για τους λόγους αυτούς ζητούν τώρα από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να υποστηρίξουν την ανάκαμψη χωρίς να επιτρέψουν να εδραιωθεί ο υψηλός πληθωρισμός, καθώς οι περιορισμοί προσφοράς είναι πιθανό να συνεχιστούν όπως επισημαίνουν.
Πιο μεγάλο το πλήγμα σε βιομηχανικές χώρες
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ η επιβράδυνση της παραγωγής ήταν μεγαλύτερη σε χώρες όπου οι βιομηχανίες εξαρτώνται περισσότερο από προμήθειες από διάφορα μέρη του κόσμου. Βασικά παραδείγματα περιλαμβάνουν χώρες με ισχυρούς κλάδους της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως η Γερμανία και η Τσεχική Δημοκρατία, όπου η μεταποιητική παραγωγή θα ήταν έως και 14 τοις εκατό υψηλότερη υπό διαφορετικές συνθήκες, όπως αναφέρεται.
Οι περιορισμοί της προσφοράς έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στην τροφοδότηση του πληθωρισμού των τιμών παραγωγού στη ζώνη του ευρώ, αλλά το ίδιο έκανε και η ισχυρή ζήτηση, σημειώνεται. Η συμμετοχή της βιομηχανίας στη συνιστώσα του πληθωρισμού των τιμών παραγωγού ήταν περίπου 9 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη σε σχέση με το διάστημα πριν από την πανδημία για τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, όπως εκτιμά το ΔΝΤ. «Εκτιμούμε ότι οι κρίσεις προσφοράς μπορούν να εξηγήσουν περίπου το ήμισυ της αύξησης του πληθωρισμού των τιμών των μεταποιημένων αγαθών. Τα υπόλοιπα εξηγούνται κυρίως από την αυξημένη ζήτηση», αναφέρεται.
Οι διαταραχές του εφοδιασμού είχαν μικρότερο αντίκτυπο στις βασικές τιμές καταναλωτή (τον πληθωρισμό εξαιρουμένων των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων). Αυτό το μέτρο του πληθωρισμού ήταν μόνο περίπου 0,5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο κατά την ίδια περίοδο λόγω των περιορισμών προσφοράς, όπως υπολογίζεται.
ΔΝΤ: Τα προβλήματα θα μπορούσαν να επιμείνουν
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το Ταμείο διαπιστώνει ότι έως και το 40 τοις εκατό των περιορισμών προσφοράς στη βιομηχανία μπορούν να εντοπιστούν σε διακοπές λειτουργίας εργοστασίων, οι οποίες θα πρέπει να έχουν κανονικά μόνο παροδικές επιπτώσεις στον πληθωρισμό, όπως σημειώνεται.
Το ίδιο ισχύει για έντονα καιρικά φαινόμενα και άλλους παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά την παραγωγή το 2021 σε προϊόντα από μικροτσίπ μέχρι ολόκληρα αυτοκίνητα. «Άλλοι παράγοντες των περιορισμών εφοδιασμού, όπως οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού (που εξηγούν έως και το 10 τοις εκατό των περιορισμών της παραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο) και η γήρανση της υποδομής logistics θα μπορούσαν, ωστόσο, έχουν πιο επίμονες επιπτώσεις στην προσφορά και τον πληθωρισμό από τις διακοπές λειτουργίας» εργοστασίων εκτιμά το Ταμείο.
Στα τέλη του περασμένου έτους, οι ειδικοί του κλάδου ανέμεναν ότι οι ελλείψεις σε εξαρτήματα για αυτοκίνητα θα εξαλειφθούν σε μεγάλο βαθμό μέχρι τα μέσα του 2022. Όμως η μετάλλαξη Όμικρον έφερε νέα αβεβαιότητα. Η Ευρώπη και η Κίνα έχουν επιβάλει νέους περιορισμούς στην παραγωγή και θα μπορούσαν να υπάρξουν περισσότερες διακοπές στη βιομηχανική παραγωγή. «Συνολικά, οι διακοπές του εφοδιασμού θα μπορούσαν να διαρκέσουν περισσότερο, πιθανώς μέχρι το 2023», αναφέρεται.
Προτεραιότητες πολιτικής που προσδιορίζει το Ταμείο
«Η πρώτη γραμμή άμυνας είναι να αντιμετωπιστούν άμεσα τα σημεία συμφόρησης στον εφοδιασμό με ρυθμιστικά μέτρα όπου είναι δυνατόν, για παράδειγμα με ταχεία παρακολούθηση της πιστοποίησης εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών και της εφοδιαστικής, προσωρινή χαλάρωση των περιορισμών στις ώρες λειτουργίας των λιμανιών, εξορθολογισμό των τελωνειακών επιθεωρήσεων, χαλάρωση των κανόνων μετανάστευσης για την άμβλυνση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και υιοθέτηση πρακτικών που περιορίζουν την εξάπλωση του ιού και προστατεύουν την υγεία των εργαζομένων», προτείνει το ΔΝΤ.
Το Ταμείο προτείνει επίσης να υιοθετηθούν δημοσιονομικά μέτρα για την άμβλυνση των σημείων συμφόρησης και την αποφυγή μόνιμων ζημιών στην δυνητική ανάπτυξη. «Η στήριξη της συνολικής ζήτησης ευρείας βάσης αυτή τη στιγμή θα μπορούσε να εντείνει τα σημεία συμφόρησης και να αυξήσει τον πληθωρισμό με περιορισμένο αντίκτυπο στην παραγωγή και την απασχόληση. Αντίθετα, η υποστήριξη θα πρέπει να είναι καλά στοχευμένη. Για παράδειγμα, παραμένει σημαντικό να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας που θα είναι βιώσιμες μόλις υποχωρήσουν τα σημεία συμφόρησης (όπως οι θέσεις εργασίας στη μεταποίηση με ένταση δεξιοτήτων). Εξίσου ζωτικής σημασίας είναι να διασφαλιστεί η ανάκαμψη της προσφοράς εργασίας με την άρση των εμποδίων στην εργασία (με την επέκταση της αξιόπιστης φροντίδας για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, για παράδειγμα) και βοηθώντας στην εκπαίδευση των εργαζομένων σε δεξιότητες που τώρα χρειάζονται», σημειώνεται.
Οι δυσκολίες στη νομισματική πολιτική
Η προοπτική παρατεταμένων σημείων συμφόρησης και διαταραχών της προσφοράς εγείρει προκλήσεις για τους υπεύθυνους χάραξης νομισματικής πολιτικής —στο να διατηρήσουν την ημιτελή ακόμη ανάκαμψη και να διασφαλίσουν ότι η παραγωγή ανταποκρίνεται στην προ-πανδημική τάση— χωρίς να επιτρέψουν στους μισθούς και τις τιμές να ξεφύγουν έντονα ανοδικά, σημειώνεται. «Η διατήρηση σταθερών μεσοπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό παρά τις παροδικές ενισχύσεις του πληθωρισμού, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών του εφοδιασμού και των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας, είναι το κλειδί για τη διαχείριση» αυτής της προσπάθειας, εκτιμά το Ταμείο.
«Παρά τη ραγδαία σύσφιξη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ, τα πρόσφατα στοιχεία και το ιστορικό προηγούμενο υποδηλώνουν ότι οι μισθοί θα αυξηθούν μόνο σε μέτρια επίπεδα, και ως εκ τούτου αναμένουμε ότι ο πληθωρισμός θα πέσει ελαφρώς κάτω από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μόλις εξασθενίσει η πανδημία», προσθέτει το Ταμείο. Επιπλέον, όσο πιο επιτυχημένα και στοχευμένα είναι τα δημοσιονομικά μέτρα για την άμβλυνση των σημείων συμφόρησης στην προσφορά, τόσο λιγότερο πιθανό είναι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να αναγκαστούν να περιορίσουν τη συνολική ζήτηση και την οικονομική ανάπτυξη για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό, καταλήξει το Ταμείο.
*πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr
