του Walter Russell Mead
Καθώς οι συνέπειες του ρωσο-ουκρανικού πολέμου ξέσπασαν στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, η Δύση δεν ήταν ποτέ σε στενότερη σύμπνοια. Επίσης σπάνια ήταν πιο μόνη. Οι Σύμμαχοι στον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου καθώς και η Αυστραλία και η Ιαπωνία είναι ενωμένοι σε μια αποστροφή κατά του πολέμου του Βλαντιμίρ Πούτιν και συνεργάζονται στις πιο σαρωτικές κυρώσεις από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο υπόλοιπος κόσμος, όχι και τόσο.
Σε μια εξέλιξη που υποδηλώνει προβλήματα στο μέλλον, η βασική προσέγγιση της Κίνας -δεν υποστηρίζει την επιθετικότητα της Μόσχας αλλά αντιστέκεται στις προσπάθειες της Δύσης να τιμωρήσει τη Ρωσία- έχει συγκεντρώσει παγκόσμια υποστήριξη. Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα κατηγόρησε το ΝΑΤΟ για τον πόλεμο. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Τζαΐρ Μπολσονάρο, αρνήθηκε να καταδικάσει τη Ρωσία. Η Ινδία και το Βιετνάμ, βασικοί εταίροι για οποιαδήποτε αμερικανική στρατηγική στον Ινδο-Ειρηνικό, είναι πιο κοντά στην Κίνα παρά στην προσέγγιση των ΗΠΑ σχετικά με τον πόλεμο.
Η χειραγώγηση των δυτικών και η ισχυρή επίδραση των τραπεζικών κυρώσεων διασφαλίζουν έναν κάποιο βαθμό συμμόρφωσης με τις κυρώσεις και υποστήριξη συμβολικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ που καταδικάζουν τη ρωσική επιθετικότητα. Αλλά η έλλειψη ενθουσιασμού από τον μη δυτικό κόσμο για την προσέγγιση της Αμερικής στον πόλεμο του κ. Πούτιν είναι ένα φαινόμενο που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ αγνοούν παρακινδυνευμένα. Ακριβώς όπως οι δυτικοί ιθύνοντες χάραξης πολιτικής, χαμένοι στις φαντασιώσεις για την οικοδόμηση ενός «μετα-ιστορικού κόσμου», δεν κατάφεραν να αντιληφθούν την αυξανόμενη απειλή του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, δεν κατάφεραν να αντιληφθούν την ανάπτυξη ενός χάσματος μεταξύ της Δύσης και του υπόλοιπου κόσμου που απειλεί να δώσει στις ρεβιζιονιστικές δυνάμεις μεγάλες ευκαιρίες τα επόμενα χρόνια. Η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να μην κατανοεί το χάσμα μεταξύ της Ουάσιγκτον και αυτού που παλαιότερα ονομαζόταν Τρίτος Κόσμος, τον βαθμό στον οποίο οι δικές της πολιτικές συμβάλλουν στο χάσμα ή τις ευκαιρίες που δημιουργεί αυτό το χάσμα για την Κίνα.
Η αντίσταση στη Ρωσία έμοιαζε με παγκόσμιο «slam dunk» για πολλούς στη Δύση. Η παγκόσμια κοινή γνώμη θα αντιτασσόταν τόσο σθεναρά στην επίθεση της Μόσχας που χώρες όπως η Κίνα θα πλήρωναν υψηλό πολιτικό τίμημα για την αποτυχία τους να ακολουθήσουν τον αντι-ρωσικό συρμό.
Αλλά, δεν φαίνεται να λειτουργεί έτσι. Ορισμένες χώρες, όπως οι αποθαρρημένοι και αποξενωμένοι σύμμαχοι της Αμερικής στη Μέση Ανατολή ανησυχούν για την υποστήριξη μιας Ουάσιγκτον που εγκαταλείπει την περιοχή απέναντι σε μια ανερχόμενη Ρωσία. Άλλοι εξισορροπούν την απέχθειά τους για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με άλλες ανησυχίες. Πολλές μη δυτικές χώρες φοβούνται τις συνέπειες των δυτικών απαντήσεων στη συμπεριφορά της Ρωσίας περισσότερο παρά τη Ρωσία, δεν εμπιστεύονται την προθυμία ή την ικανότητα της Δύσης να διαχειριστεί τις οικονομικές συνέπειες του πολέμου με τρόπους που προστατεύουν τα συμφέροντα μη δυτικών κρατών και είναι αποσβολωμένοι από την επιβολή κυρώσεων στην κεντρική τράπεζα της Ρωσίας — ένα όπλο που φοβούνται ότι κάποια μέρα θα στραφεί εναντίον τους.
Ενώ οι ενθουσιώδεις δυτικοί φιλελεύθεροι χαιρετίζουν την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία, η αυξημένη προθυμία των δυτικών δυνάμεων να οπλοποιήσουν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα τρομάζει τους ηγέτες πολλών χωρών που πιστεύουν ότι η Δύση είναι ήδη πολύ ισχυρή. Πολλοί Βραζιλιάνοι φοβούνται εδώ και καιρό ότι οι δυτικοί περιβαλλοντολόγοι σκοπεύουν να εμποδίσουν την ανάπτυξη της λεκάνης του Αμαζονίου. Ανησυχούν ότι ακτιβιστές για το κλίμα μπορεί να αναγκάσουν την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και άλλες δυτικές τράπεζες να «σώσουν τον πλανήτη» επιβάλλοντας κυρώσεις στη Βραζιλία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ινδία και αλλού μοιράζονται πολλούς από αυτούς τους φόβους καθώς βλέπουν περιβαλλοντικούς ακτιβιστές να χρησιμοποιούν παγκόσμιους οικονομικούς θεσμούς για να επιβάλλουν την ατζέντα τους σε χώρες με διαφορετικές προτεραιότητες.
Ο ισχυρισμός του κ. Πούτιν ότι μια πανίσχυρη Δύση επιδιώκει να χρησιμοποιήσει την οικονομική και θεσμική της μόχλευση για να επιβάλει μια ριζοσπαστική κοσμοθεωρία στον υπόλοιπο πλανήτη, θεωρείται τους δυτικούς φιλελεύθερους ως ιδιοτελής προπαγάνδα, αλλά τα επιχειρήματά του έχουν ευρύτερη απήχηση από όσο καταλαβαίνουν οι περισσότεροι φιλελεύθεροι. Η μονομερής επιβολή σκληρών κυρώσεων από την κυβέρνηση Τραμπ κατά του Ιράν αύξησε τη διεθνή συνείδηση ??για το πόση δύναμη δίνει στις ΗΠΑ το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, αλλά oi «woke» Δημοκρατικοί που χρησιμοποιούν οικονομικές κυρώσεις για να επιβάλλουν τις απόψεις τους για το κλίμα, το φύλο και άλλα θέματα είναι ακόμη λιγότερο ευπρόσδεκτοι σε πολλές χώρες από τους λαϊκιστές του Τραμπ.
Για όσους συμμερίζονται αυτήν την προοπτική, μια απρόβλεπτη Αμερική στο τιμόνι της φιλελεύθερης Δύσης αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για την ανεξαρτησία πολλών μετα-αποικιακών κρατών από ό,τι θα μπορούσαν ποτέ να αποτελέσουν οι ρωσικές ή ακόμα και οι κινεζικές φιλοδοξίες. Η κινεζική προπαγάνδα σχετικά με την ανάγκη για εναλλακτικές οικονομικές ρυθμίσεις που περιορίζουν τη δυτική ισχύ έχει σημαντικά μεγαλύτερη επιρροή τώρα από ό,τι πριν από έναν μήνα.
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι η Δύση κάνει λάθος που αντιτίθεται στον πόλεμο του κ. Πούτιν (ή, εν προκειμένω, ότι ασχολείται με την κλιματική αλλαγή και τα δικαιώματα των σεξουαλικών μειονοτήτων). Αλλά η δουλειά της προστασίας της παγκόσμιας ειρήνης είναι πιο δύσκολη και πιο περίπλοκη από ό,τι πολλοί νεότευκτοι ενθουσιώδεις νεο-ψυχροπολεμικοί πολεμιστές έχουν ακόμη καταλάβει. Αυτό που παλαιότερα ονομαζόταν Παγκόσμιος Νότος δεν συμμερίζεται πάντα τις προτεραιότητες και τις προοπτικές της Νομικής Σχολής του Γέιλ. Ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά ούτε και η «woke» αριστερά εμπνέουν εμπιστοσύνη σε όλο τον κόσμο και ένα αμερικανικό πολιτικό σύστημα που φαίνεται καταδικασμένο να ταλαντεύεται μεταξύ τους δεν θα μπορέσει να διατηρήσει επ’ αόριστον την ηγεσία από την οποία εξαρτάται η ειρήνη και η ασφάλεια της Αμερικής…
Woke = αόριστος του ρήματος wake (ξυπνάω). Στην σύγχρονη χρήση σημαίνει σε εγρήγορση για την κοινωνική αδικία, ιδιαίτερα για τον ρατσισμό. Χρησιμοποιείται ευρύτερα στη αμερικανική αριστερά για να δηλώσει τους δικαιωματιστές διαφόρων αποχρώσεων.
*πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr