του Γιώργου Κανελλόπουλου
Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο του στασιμοπληθωρισμού βρίσκεται η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια οικονομία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Οι μεγάλες αυξήσεις στο κόστος της ενέργειας, των πρώτων υλών, των εμπορευμάτων, των τροφίμων και των μεταφορικών δημιουργούν προϋποθέσεις για νέο μεγάλο άλμα του πληθωρισμού την ώρα που οι κυρώσεις και η ακρίβεια απειλούν τις οικονομίες, οι οποίες προσπαθούσαν να ανακάμψουν από τα μεγάλα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία.
Η κατάσταση αυτή περιπλέκει σοβαρά το έργο των κυβερνήσεων που προσπαθούν να στηρίξουν τις χώρες τους, αλλά και των κεντρικών τραπεζών που προσπαθούν να ισορροπήσουν στο τεντωμένο σχοινί των υψηλών τιμών και της χαμηλής οικονομικής δραστηριότητας.
Το πετρέλαιο έφτασε να ξεπερνά ακόμη και τα 130 δολάρια το βαρέλι, ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου έπιασαν ακόμη και τα 350 ευρώ τη μεγαβατώρα στην Ευρώπη. Οι τιμές στα άλευρα καλπάζουν καθώς η Ουκρανία είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στον κόσμο με τις σοδειές να έχουν δεχθεί πλέον καίριο πλήγμα, αλλά και να μην είναι δυνατή η μεταφορά τους.
Χαλκός, παλλάδιο, νικέλιο και άλλα μέταλλα και πρώτες ύλες έχουν φτάσει στα ύψη. Το ίδιο καταγράφεται και σε σειρά τροφίμων. Πλέον είναι ορατός ο κίνδυνος να εκδηλωθεί στασιμοπληθωρισμός παρόμοιος με αυτόν της δεκαετίας του 1970 όταν νοικοκυριά και επιχειρήσεις δέχθηκαν καίριο πλήγμα από το άλμα του πληθωρισμού και τη χαμηλή ζήτηση, δείχνουν στοιχεία από Bloomberg και Wall Street Journal.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν οι οικονομίες θα υποστούν στασιμοπληθωρισμό ή μια ακόμη ύφεση μόλις δύο χρόνια από τότε που η πανδημία έφερε τη μεγαλύτερη μείωσης οικονομικής δραστηριότητας εδώ και δεκαετίες. Η Ευρώπη, η οποία εξαρτάται από τη Ρωσία για περίπου το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο, διατρέχει ιδιαίτερο κίνδυνο, αν και οι ΗΠΑ και η Ασία δεν είναι άτρωτες, σημειώνει σε ανάλυσή του το Bloomberg. Οικονομολόγοι της Barclays Plc και της JPMorgan Chase & Co είναι μεταξύ εκείνων που μειώνουν τις προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη και τις αυξάνουν για τις τιμές καταναλωτή.
Και οι δύο αναμένουν χαμηλότερη ανάπτυξη και υψηλότερες τιμές από ό,τι στο παρελθόν. «Η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων και η αυξημένη αποστροφή κινδύνου που προκλήθηκε από τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας συνεπάγονται ένα στασιμοπληθωριστικό σοκ», έγραψαν σε έκθεσή τους οι οικονομολόγοι της Barclays με επικεφαλής τον Κρίστιαν Κέλερ. «Ενώ η Ευρώπη φαίνεται πιο ευάλωτη από τις ΗΠΑ και η Βρετανία βρίσκεται κάπου στο ενδιάμεσο, η Κίνα φαίνεται λιγότερο εκτεθειμένη» αναφέρουν σύμφωνα με το Bloomberg.
Διαρκές σοκ
Αναλυτές της Goldman Sachs Group από την πλευρά τους εκτιμούν ότι ένα διαρκές σοκ στην τιμή του πετρελαίου, που θα είναι αυξημένη κατά 20 δολάρια, θα μειώσει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά 0,6% στη ζώνη του ευρώ και κατά 0,3% τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Κίνα. Μια διακοπή των αποστολών φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα μπορούσε να μειώσει κατά 1% το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ, ενώ μια εξ ολοκλήρου απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου θα σήμαινε πλήγμα 2,2% για την ευρωζώνη, εκτιμά ακόμη η επενδυτική τράπεζα.
Πιστεύουν επίσης ότι ένα πλήρες μπλοκάρισμα των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας ύψους 4,3 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, θα μείωνε το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 3 ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από την πλευρά του προειδοποιεί για «πολύ σοβαρές» οικονομικές συνέπειες από τον πόλεμο.
Στο επίκεντρο της τελευταίας περιόδου αβεβαιότητας βρίσκεται η Ρωσία, η 11η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και τεράστιος προμηθευτής ενέργειας σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Τα δυτικά έθνη επέβαλαν τις τελευταίες ημέρες τις πιο σαρωτικές οικονομικές κυρώσεις των τελευταίων δεκαετιών εναντίον μιας μεγάλης χώρας. Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία ώθησε την τιμή του πετρελαίου πολύ πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι για πρώτη φορά από το 2014.
Ο Κρίστοφερ Σμαρτ, πρώην σύμβουλος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στο υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, ανέφερε στην WSJ ότι η αβεβαιότητα σήμερα στην οικονομία και τις επιχειρήσεις θυμίζει αυτή που συνόδευε την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008. «Δεν έχουμε δει ποτέ κάτι τόσο ολοκληρωμένο, τόσο ισχυρό και τόσο ξαφνικό να επιβάλλεται σε μια οικονομία αυτού του μεγέθους και (τόσο) σημαντική για την παγκόσμια οικονομία», είπε ο ίδιος.
