της Judy Dempsey*
Ο μελλοντικός χάρτης της Ευρώπης εξαρτάται από την Ουκρανία, όπου η Ρωσία εξαπέλυσε έναν πλήρους κλίμακας πόλεμο στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ωστόσο, η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, δεν φαίνεται να έχει αντιληφθεί πώς ο πόλεμος θα αλλάξει ριζικά την Ευρώπη - όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Τότε, οι χώρες που κάποτε βρίσκονταν υπό την κυριαρχία της Μόσχας όδευαν προς την ανεξαρτησία και την κυριαρχία. Εκείνα τα χρόνια έγιναν πρωτοφανείς και περίπλοκες αλλαγές.
Ορισμένες χώρες κατάφεραν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Άλλες, όπως η Λευκορωσία, η Ουκρανία, η Γεωργία και η Μολδαβία, αγωνίστηκαν να βρουν την ισορροπία τους. Και όλο αυτό το διάστημα, η Ρωσία παρενέβαινε, αρνούμενη να αποδεχθεί την πραγματικότητα ότι οι χώρες αυτές ήταν ανεξάρτητες.
Ο απρόκλητος πόλεμος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία δεν αφορά μόνο την καταστροφή αυτής της ανεξαρτησίας. Πρόκειται για την επαναχάραξη του χάρτη της Ευρώπης, με τους όρους της Ρωσίας. Αν η Γερμανία και η υπόλοιπη ΕΕ δεν καταλάβουν τι συμβαίνει στην Ανατολική Ευρώπη -και στη Ρωσία- τα θεμέλια της ευρωπαϊκής σταθερότητας θα κλονιστούν σε βαθμό που η Δύση θα βγει πιο αδύναμη, διχασμένη και ανίκανη να συγκρατήσει μια ιμπεριαλιστική Ρωσία.
Η Ανατολική Ευρώπη θα βυθιστεί στην αστάθεια, τις συγκρούσεις και την οικονομική κρίση. Αυτή είναι η προοπτική που αντιμετωπίζει η περιοχή, αν η γερμανική κυβέρνηση δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να σταματήσει την αναστάτωση της ηπείρου.
Γιατί η Γερμανία; Για έναν λόγο - πρόκειται για πολιτική και ιστορική ευθύνη και ιδιοτέλεια. Ο στρατιωτικός ρόλος της Γερμανίας και της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου άφησε τουλάχιστον 12 εκατομμύρια νεκρούς. Ο Πούτιν και τα ελεγχόμενα από το κράτος μέσα ενημέρωσης δικαιολογούν τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία με την ανάγκη «αποναζιστικοποίησής» της. Ποτέ δεν ακούγεται λέξη για το πώς ο Στάλιν οδήγησε στη λιμοκτονία και σκότωσε εκατομμύρια Ουκρανούς.
Επίσης, ορισμένοι Γερμανοί πολιτικοί υποστηρίζουν ότι το Βερολίνο πρέπει να ασκήσει μια κουλτούρα αυτοσυγκράτησης λόγω των γερμανικών θηριωδιών στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά είναι αυτό πολιτικά και ηθικά υπερασπίσιμο, δεδομένης της κλίμακας των σημερινών φρικαλεοτήτων; Οι εικόνες από τη Μαριούπολη, από την Μπούχα, από το Χάρκοβο τα λένε όλα...
Πριν από την τελευταία εισβολή της Ρωσίας, ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς υποστήριξε ότι «η γερμανική κυβέρνηση έχει για πολλά χρόνια λάβει τη ξεκάθαρη στάση ότι δεν παραδίδει θανάσιμα όπλα σε περιοχές που βρίσκονται σε κρίση και ότι δεν παραδίδει όπλα στην Ουκρανία». Έκτοτε, το Βερολίνο άλλαξε τη στάση του και ξεπέρασε την απροθυμία του να στείλει όπλα στην Ουκρανία, πυροδοτώντας συζητήσεις για μια νέα εποχή στη γερμανική εξωτερική πολιτική.
Αλλά οι συνεχιζόμενες δολοφονίες, απαγωγές, πολιορκίες και μαζικοί τάφοι δείχνουν την ανάγκη να παρασχεθεί στην Ουκρανία περισσότερος βαρύς στρατιωτικός εξοπλισμός, εάν τα στρατεύματα του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρόκειται να επικρατήσουν. Μέχρι στιγμής, ο Σολτς έχει αρνηθεί να δώσει άδεια για την αποστολή τέτοιου εξοπλισμού.
Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ δήλωσε στις 11 Απριλίου, κατά τη διάρκεια συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, ότι η Ουκρανία χρειάζεται βαρέα όπλα, υπονοώντας ότι το Βερολίνο πρέπει να τα παραδώσει. Αν ο Σολτς δεν αλλάξει ριζικά γνώμη, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Παράλληλα, οι υπουργοί Εξωτερικών δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν στην επιβολή εμπάργκο πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Ρωσία. Οι εισαγωγές αυτές πληρώνουν τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία.
Αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και επιχειρηματικά λόμπι κρύβονται πίσω από την άρνηση του Βερολίνου να σταματήσει να αγοράζει ρωσική ενέργεια. Φοβούνται τον αντίκτυπο στις οικονομίες τους, παρόλο που η αγορά ρωσικής ενέργειας χρηματοδοτεί τον πόλεμο και τις στρατηγικές φιλοδοξίες του Κρεμλίνου.
Χωρίς να βοηθήσει ουσιαστικά στην υπεράσπιση της Ουκρανίας και χωρίς να σταματήσει τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, η Γερμανία θα μπορούσε να κατηγορηθεί ότι παρατείνει τον πόλεμο και να επιτρέψει την επαναχάραξη, με τη βία, του χάρτη της Ευρώπης μετά το 1989. Τέτοιες είναι οι στρατηγικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, τις οποίες οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της Γερμανίας είτε αγνοούν είτε δεν κατανοούν.
Γιατί αυτό; Ένας λόγος είναι ο φόβος των πολιτικών ελίτ για τη Ρωσία. Ο άλλος είναι η διαρκής αντίληψη της Ανατολικής Ευρώπης μέσα από το πρίσμα της Ρωσίας. Αν ισχύει το τελευταίο, τότε υπάρχει η σιωπηρή αποδοχή ότι οι χώρες αυτές ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.
Αυτό προκαλεί τον φόβο. Το Βερολίνο δεν θέλει να διακόψει τη σχέση δεκαετιών με τη Ρωσία. Δεν πρόκειται μόνο για την ενεργειακή της εξάρτηση και τους βαθύτατους οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς που έχουν δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια. Ήθελε πάντα να πιστεύει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να ενσωματωθεί στη Δύση.
Σίγουρα οι πόλεμοι του Πούτιν στην Τσετσενία, τη Γεωργία, τη Συρία και την Ουκρανία το διαψεύδουν από αυτή την άποψη. Αν όχι, τότε η πολιτική τάξη της Γερμανίας έχει αυταπάτες σχετικά με τις προθέσεις της Ρωσίας και το τι κάνουν για τη σταθερότητα και την ασφάλεια της Ευρώπης. Πράγματι, εξακολουθεί να υπάρχει μια πεποίθηση, ακόμη και ελπίδα μεταξύ των επιχειρηματικών λόμπι, ότι η πόρτα με τη Ρωσία πρέπει να παραμείνει ανοιχτή. Αλλά με ποιους όρους;
Το άλλο ερώτημα είναι γιατί ο Σολτς δεν θα ταξιδέψει στο Κίεβο, δεν θα συναντήσει τον Ζελένσκι και δεν θα δει την καταστροφή. Και έχει εμποδίσει τους υπουργούς του να το πράξουν. «Θα ανακοίνωνα την επίσκεψη εάν υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο», δήλωσε εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Άλλοι ηγέτες που επισκέφθηκαν πρόσφατα το Κίεβο, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν χρειάστηκαν σχέδιο. Απλώς πήγαν.
*ανώτερη συνεργάτης στο Carnegie Europe και αρχισυντάκτης του Strategic Europe
**πρώτη δημοσίευση: carnegieeurope.eu
Από: Athanase Papandropoulos
