του Nouriel Roubini*
H νέα πραγματικότητα την οποία πρέπει να υπολογίσουν πολλές προηγμένες οικονομίες και αναδυόμενες αγορές είναι ο υψηλότερος πληθωρισμός και η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Και βασικός λόγος για την τρέχουσα περίοδο στασιμοπληθωρισμού είναι μια σειρά αρνητικών κλυδωνισμών της συνολικής προσφοράς που έχουν περιορίσει την παραγωγή και έχουν αυξήσει το κόστος.
Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Η πανδημία του COVID-19 ανάγκασε πολλούς τομείς να κλειδώσουν, διέκοψε τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και προκάλεσε μια φαινομενικά επίμονη μείωση της προσφοράς εργασίας, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια ήρθε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία ανέβασε τις τιμές της ενέργειας, των βιομηχανικών μετάλλων, των τροφίμων και των λιπασμάτων.
Και τώρα η Κίνα διέταξε δρακόντεια lockdown για τον COVID-19 σε μεγάλους οικονομικούς κόμβους όπως η Σαγκάη, προκαλώντας πρόσθετες διακοπές στην εφοδιαστική αλυσίδα και συμφόρηση στις μεταφορές. Αλλά ακόμη και χωρίς αυτούς τους σημαντικούς βραχυπρόθεσμους παράγοντες, οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές θα ήταν σκοτεινές. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να ανησυχούμε ότι οι σημερινές στασιμοπληθωριστικές συνθήκες θα συνεχίσουν να χαρακτηρίζουν την παγκόσμια οικονομία, προκαλώντας υψηλότερο πληθωρισμό, χαμηλότερη ανάπτυξη και πιθανώς ύφεση σε πολλές οικονομίες.
Κατ’ αρχάς υπήρξε μια υποχώρηση από την παγκοσμιοποίηση και μια επιστροφή σε διάφορες μορφές προστατευτισμού. Επιπλέον, η δημογραφική γήρανση σε προηγμένες οικονομίες και ορισμένες βασικές αναδυόμενες αγορές (όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Νότια Κορέα) θα συνεχίσει να μειώνει την προσφορά εργασίας, προκαλώντας πληθωρισμό των μισθών. Η συνεχής πολιτική και οικονομική αντίδραση κατά της μετανάστευσης στις προηγμένες οικονομίες θα μειώσει επίσης την προσφορά εργασίας και θα ασκήσει ανοδική πίεση στους μισθούς.
Ομοίως, ο νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας θα επιφέρει ευρέως στασιμοπληθωριστικά αποτελέσματα. Η κλιματική αλλαγή, επίσης, θα είναι στασιμοπληθωριστική. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η πολιτική καταπολέμησης των ορυκτών καυσίμων και η απαίτηση επιθετικής απαλλαγής από άνθρακα οδήγησε σε ανεπαρκείς επενδύσεις σε δυναμικότητα με βάση τον άνθρακα, πριν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φτάσουν σε μια κλίμακα επαρκή για να αντισταθμίσουν τη μειωμένη προσφορά υδρογονανθράκων. Η δημόσια υγεία είναι πιθανό να είναι ένας άλλος παράγοντας.
Πρέπει επίσης να ανησυχούμε για τον κυβερνοπόλεμο, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στην παραγωγή. Τέλος, η μετατροπή του δολαρίου ΗΠΑ – κεντρικό μέσο για την επιβολή των κυρώσεων – σε όπλο είναι επίσης στασιμοπληθωριστική.
Οι αισιόδοξοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι μπορούμε ακόμα να βασιζόμαστε στην τεχνολογική καινοτομία για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα. Η τεχνητή νοημοσύνη, ο αυτοματισμός και η ρομποτική, εάν βελτιωθούν – πιθανότατα όμως θα διαταράξουν επίσης ολόκληρα επαγγέλματα και κλάδους, διευρύνοντας ήδη μεγάλες ανισότητες πλούτου και εισοδήματος. Αυτό θα προκαλούσε μια ακόμη πιο ισχυρή πολιτική αντίδραση από αυτή που έχουμε ήδη δει – με όλες τις συνέπειες στασιμοπληθωριστικής πολιτικής που είναι πιθανό να προκύψουν.
*καθηγητής Οικονομικών στο Stern School of Business του New York University Stern School of Business και επικεφαλής οικονομολόγος της Atlas Capital Team
**πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr
