του Janos Ammann
Προσπαθώντας να προωθήσει την κοινωνική οικονομία ως έναν ακμάζοντα τομέα της οικονομίας, η ΕΕ χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους για να ξεπεράσει την ένταση στην καρδιά της κοινωνικής οικονομίας: Πώς προσελκύεις χρήματα σε έναν τομέα που αυτοπροσδιορίζεται ως μη χρηματικός;
Το πρόβλημα ξεκινά από τον ίδιο τον ορισμό της κοινωνικής οικονομίας. Ενώ οι οικονομικοί τομείς μπορούν συνήθως να οριστούν από το τι παράγουν ή από το είδος των υπηρεσιών που παρέχουν, η κοινωνική οικονομία αυτοπροσδιορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο κάνει τα πράγματα.
Οι οργανισμοί της κοινωνικής οικονομίας «μοιράζονται τον στόχο να θέτουν συστηματικά τους ανθρώπους σε προτεραιότητα, να παράγουν θετικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες και να επιδιώκουν έναν κοινωνικό σκοπό», αναφέρει ο δικτυακός τόπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Οι άνθρωποι πριν από τα κέρδη», το θέτει η Mathilde Delabie της εμπορικής ένωσης Cooperatives Europe.
Διακυβέρνηση, σκοπός και δυσκολίες χρηματοδότησης
Ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να διασφαλιστεί αυτή η ιεράρχηση είναι μέσω της δομής διακυβέρνησης του οργανισμού, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τους συνεταιρισμούς.
«Ένας συνεταιρισμός ανήκει σε συλλογικό επίπεδο και διοικείται δημοκρατικά», δήλωσε η Delabie στη EURACTIV, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα οδηγήσει αυτόματα σε διαφορετικές αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας και τον τρόπο χρήσης των κερδών της.
Ωστόσο, οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν επίσης να ενσωματωθούν ως κανονικές εταιρείες, εφόσον έχουν κάποιου είδους συλλογική διακυβέρνηση και επιδιώκουν αξιόπιστα θετικό κοινωνικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Σύμφωνα με την Επιτροπή, υπάρχουν 13,6 εκατομμύρια άνθρωποι που εργάζονται σε 2,8 εκατομμύρια οντότητες της κοινωνικής οικονομίας στην ΕΕ.
Ενώ οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορεί να διαφέρουν ως προς τον οικονομικό τους τομέα, την οργανωτική τους δομή ή το είδος του κοινωνικού αντίκτυπου που επιδιώκουν, ένα πράγμα φαίνεται να τις ενώνει: Η ανάγκη για χρηματοδότηση και η δυσκολία πρόσβασης σε αυτήν.
Ομολογουμένως, οι εταιρείες των οποίων ο στόχος δεν είναι πρωτίστως να βγάλουν χρήματα, δεν μοιάζουν με τους πιο ελκυστικούς στόχους για επενδύσεις. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Επιτροπή παρουσίασε ένα σχέδιο δράσης για την κοινωνική οικονομία τον Δεκέμβριο του 2021, με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση να αποτελεί ένα από τα βασικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει το σχέδιο.
Ο λαβύρινθος των κονδυλίων της ΕΕ
Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης, διατίθεται περισσότερη χρηματοδότηση για τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus ή το πρόγραμμα InvestEU.
Ωστόσο, στα κονδύλια της ΕΕ είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να έχουν πρόσβαση οι κοινωνικές επιχειρήσεις, παρόλο που προορίζονται γι’ αυτές. Σε πρόσφατο συνέδριο για την κοινωνική οικονομία στο Στρασβούργο, αρκετοί κοινωνικοί επιχειρηματίες επεσήμαναν πόσο περίπλοκη είναι η πρόσβαση σε ευρωπαϊκά χρήματα.
Πολλοί από αυτούς δεν προσπαθούν καν, σύμφωνα με την Delabie, η οποία δήλωσε στη EURACTIV ότι «είναι εξαιρετικά περίπλοκο» να υποβάλουν αίτηση για τα κονδύλια, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις που δεν έχουν τους πόρους που τους περισσεύουν για να αφιερώσουν σε αυτό.
Η Επιτροπή χρηματοδοτεί ακόμη και οργανισμούς που θα πρέπει να βοηθήσουν τις κοινωνικές επιχειρήσεις να περιηγηθούν στον γραφειοκρατικό λαβύρινθο της πρόσβασης σε κονδύλια της ΕΕ.
«Γνωρίζουμε το πρόβλημα», δήλωσε αξιωματούχος της Επιτροπής σε συζήτηση σε πάνελ στο συνέδριο κοινωνικής οικονομίας στο Στρασβούργο.
Αν και ο αξιωματούχος δήλωσε ότι οι γραφειοκρατικές απαιτήσεις είναι απίθανο να μειωθούν, υποστήριξε ότι μια επικείμενη «πύλη της κοινωνικής οικονομίας της ΕΕ» θα βοηθήσει τις κοινωνικές επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες σε ένα μέρος.
«Νομίζω ότι θα ήταν πολύ σημαντικό να υπάρχει μια πιο συγκεντρωτική βάση δεδομένων για τις δυνατότητες χρηματοδότησης», δήλωσε στη EURACTIV η Narmin Aliyeva, ιδρύτρια μιας μη κερδοσκοπικής λιθουανικής πλατφόρμας εκμάθησης γλωσσών.
Διαφάνεια
Εκτός από τα κονδύλια της ΕΕ, υπάρχουν και ιδιωτικά χρήματα που επενδύονται στην κοινωνική οικονομία. Για να διευκολύνει το έργο των κοινωνικά σκεπτόμενων επενδυτών, η ΕΕ θέλει να βελτιώσει τη διαθεσιμότητα και την αξιοπιστία των δεδομένων σχετικά με διάφορες κοινωνικές πτυχές της συμπεριφοράς των εταιρειών.
Πέρυσι, για παράδειγμα, η Επιτροπή πρότεινε μια οδηγία για την υποβολή εκθέσεων εταιρικής βιωσιμότητας (CSRD) που αποσκοπεί στο να καταστήσει την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τις μη χρηματοοικονομικές πτυχές μιας επιχείρησης εξίσου σημαντική με τις χρηματοοικονομικές πτυχές με την πάροδο του χρόνου.
Οι λεπτομέρειες της οδηγίας βρίσκονται επί του παρόντος ακόμη υπό διαπραγμάτευση. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και οι κυβερνήσεις των κρατών μελών πρέπει να συμφωνήσουν επί της οδηγίας για να τεθεί σε ισχύ.
Επιπλέον, διεξάγονται εργασίες για μια «κοινωνική ταξινόμηση» που θα ορίζει τι είδους επενδύσεις μπορούν να θεωρηθούν κοινωνικές.
Ωστόσο, η πρόοδος σχετικά με την κοινωνική ταξινόμηση φαίνεται να έχει σταματήσει, σύμφωνα με πηγή που συμμετέχει στην «Πλατφόρμα για τη βιώσιμη χρηματοδότηση», η οποία συμβουλεύει την Επιτροπή σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας και εφαρμογής της ταξινόμησης.
Οι έντονες συζητήσεις γύρω από την περιβαλλοντική ταξινόμηση τους τελευταίους μήνες δείχνουν πόσο δύσκολοι μπορεί να είναι τέτοιοι ορισμοί.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.gr
