της Λούκα Τ. Κατσέλη*
Το κυρίαρχο συναίσθημα στην ελληνική οικονομία σήμερα είναι η εκτεταμένη ανασφάλεια. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις ανησυχούν για το αύριο, για τη δυνατότητά τους να καλύψουν βασικές ανάγκες, να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, να προγραμματίσουν τα βήματά τους τους επόμενους μήνες. Η κυριαρχία κλίματος ανασφάλειας παράγει η ίδια οικονομικά αποτελέσματα. Οδηγεί σε απολύσεις, αναβολή πληρωμών και αγορών, μείωση μη αναγκαίων εξόδων και αυξήσεις τιμών, ενώ αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για νέες επενδύσεις.
Οι ανατιμήσεις της ενέργειας, των εισαγομένων πρώτων υλών και τροφίμων είχαν ως αποτέλεσμα ο πληθωρισμός του Φεβρουαρίου 2022 να εκτοξευθεί στο 7,2%, ενώ παράλληλα παρατηρείται μείωση στη ζήτηση και εμφάνιση ελλείψεων στην αγορά. Η τιμή του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί κατά 1.200% σ’ έναν χρόνο, ενώ το επιπλέον κόστος ενέργειας έχει επιφέρει αύξηση των δαπανών του προϋπολογισμού κατά 8-10 δισ.ευρώ.
Το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης το 2021 ανήλθε στο 7,3 % του ΑΕΠ. Με τις στασιμοπληθωριστικές πιέσεις να οξύνονται, τα έσοδα από τον τουρισμό μειωμένα και αβέβαια και τις επενδύσεις να παραμένουν το 2021 στο 12,9% του ΑΕΠ έναντι 22% στην Ευρώπη των 27, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2021 ήταν για δεύτερη χρονιά ελλειμματικό (-5,7% του ΑΕΠ).
Η επανεμφάνιση του διπλού ελλείμματος, όταν το δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ, καθιστά την Ελλάδα για μια ακόμα φορά ευάλωτη στις ορέξεις των αγορών... 0 κίνδυνος μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης αποτελεί μια δεύτερη πηγή ανασφάλειας και αβεβαιότητας. Τρίτη πηγή ανασφάλειας αποτελεί το μετέωρο βήμα της κυβερνητικής πολιτικής με αποτέλεσμα την περαιτέρω διάρρηξη εμπιστοσύνης στην προγνωστική και διαχειριστική ικανότητα της κυβέρνησης.
Οι αλλαγές στις ευρωπαϊκές προτεραιότητες προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ασφάλειας και της ενεργειακής επάρκειας, σε συνδυασμό με τη διόγκωση της οικονομικής αβεβαιότητας, επιβάλλουν τον επανασχεδιασμό του προγράμματος «Ελλάδα 2.0». Ο στόχος για εκταμίευση ευρωπαϊκών πόρων ύψους 30,5 δισ. ευρώ που θα κινητοποιούσαν 60 δισ. ευρώ συνολικές επενδύσεις στη χώρα εντός πενταετίας δεν θα επιτευχθεί.
Οι 106 επενδύσεις αφορούν κατά κύριο λόγο έργα πράσινης μετάβασης και ψηφιακού μετασχηματισμού. Πρέπει να επανεξεταστούν ως προς τη συμβολή τους στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με προτεραιότητα τη βελτίωση αποδόσεων, την προώθηση εξαγωγών και την αντικατάσταση εισαγωγών...
Οι πόροι του Πυλώνα 3 δεν θα πρέπει να σπαταληθούν σε προγράμματα κατάρτισης αμφιβόλου αποτελεσματικότητας, αλλά σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική προαγωγής της ανθρώπινης ασφάλειας, της στήριξης του ΕΣΥ και της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης.
Επενδύσεις σε προγράμματα κοινωνικής στέγης ή δομών στήριξης για άτομα της τρίτης ή τέταρτης ηλικίας θα μείωναν την οικονομική αβεβαιότητα για χιλιάδες οικογένειες που βλέπουν το εισόδημά τους να εξανεμίζεται σε αυξανόμενα ενοίκια ή/και υπηρεσίες στήριξης ηλικιωμένων γονιών...
Τέλος οι πόροι του 4ου Πυλώνα θα πρέπει να κατευθυνθούν στην προώθηση επενδύσεων και εξαγωγών στην περιφέρεια και ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα που πλήττεται από την κρίση στην Ουκρανία, τις κυρώσεις στη Ρωσία και την πτώση του τουρισμού. Ο επανασχεδιασμός πρέπει να γίνει έγκαιρα και οργανωμένα. Τα περιθώρια έχουν στενέψει επικίνδυνα.
*καθηγήτρια, πρώην υπουργός
