του Θεόδωρου Μπενάκη
Μέχρι σήμερα ο ρωσικός στρατός χρησιμοποίησε συμβατικά όπλα στην εισβολή στην Ουκρανία. Εξαίρεση αποτελούν οι βόμβες φωσφόρου που σύμφωνα με ενδείξεις χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του «Αζοφστάλ» στην Μαριούπολη. Ωστόσο, οι Ρώσοι αξιωματούχοι αναφέρουν συχνά το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν το πυρηνικό οπλοστάσιο που διαθέτει η χώρα τους, προκειμένου να φοβίσουν, πότε την Ουκρανική κυβέρνηση και πότε την Δύση. Η απόφαση Φινλανδίας και Σουηδίας να ζητήσουν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ προκάλεσε νέες οργισμένες δηλώσεις και απειλές.
Από την πλευρά των Αμερικανών, η διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Avril Haines είπε στην Επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας στις 10 Απριλίου ότι η ρωσική εισβολή θα μπορούσε να γίνει «πιο απρόβλεπτη και δυνητικά κλιμακούμενη», καθώς «οι στρατηγικοί στόχοι του Πούτιν μάλλον δεν έχουν αλλάξει».
Επίσης, και ο διευθυντής της CIA Ουίλιαμ Μπερνς δήλωνε στις 17 Απριλίου ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να «πάρουν ελαφρά» την πιθανότητα η Ρωσία να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα, καθώς η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία πηγαίνει άσχημα.
«Δεδομένης της πιθανής απόγνωσης του [Ρώσου] Προέδρου [Βλαντιμίρ] Πούτιν και της ρωσικής ηγεσίας, δεδομένων των οπισθοδρομήσεων που έχουν αντιμετωπίσει μέχρι στιγμής στρατιωτικά, κανένας από εμάς δεν μπορεί να πάρει ελαφρά την απειλή που δημιουργεί μια πιθανή χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων», ανέφερε το Reuters.
Υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά μεταξύ τακτικών και στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών. Οι πρώτες μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές υλικές ζημιές και μαζικές ανθρώπινες απώλειες, είναι μικρότερες σε μέγεθος και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε περιορισμένη έκταση, ενώ οι δεύτερες έχουν τεράστια ικανότητα καταστροφής.
Οι απειλές της Ρωσίας αφορούν τα τακτικά πυρηνικά όπλα και όχι τα στρατηγικά – όσο και αν διάφοροι γραφικοί του Κρεμλίνου δηλώνουν το αντίθετο – γιατί η χρήση των δεύτερων θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία.
Ωστόσο, τόσο η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ (CIA) όσο και το ΝΑΤΟ δεν θεωρούν την απειλή της Ρωσίας άμεση. Όπως δήλωσε ο ΓΓ του ΝΑΤΟ αν το κάνει θα ηττηθεί.
Τέλος από την πλευρά τους οι Ουκρανοί, με δηλώσεις τόσο του Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι όσο και άλλων αξιωματούχων, θεωρούν πως ο Βλαντίμιρ Πούτιν «μπλοφάρει» ακόμα μια φορά και πως η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων από την πλευρά της Ρωσίας «δεν είναι τεχνικά εύκολη».
Αλλά πόσο δυνατή είναι μια πυρηνική επίθεση της Ρωσίας; Στις 27 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας διέταξε να τεθεί το πυρηνικό οπλοστάσιο σε κατάσταση αυξημένης πολεμικής ετοιμότητας. Το γεγονός, σύμφωνα με τις λίγες πληροφορίες που φτάνουν από τη Μόσχα, προκάλεσε την αντίδραση στελεχών του καθεστώτος καθώς και σημαντικού τμήματος στελεχών της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB), έναν οργανισμό που ο Πούτιν δεν ελέγχει πλήρως.
Η εκτίμηση της Avril Haines είναι ότι η απειλή του Κρεμλίνου για χρήση πυρηνικών όπλων έχει στόχο να αποτρέψει τις ΗΠΑ και άλλους συμμάχους από το να παραδώσουν στην Ουκρανία περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό. Ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να εγκρίνει νέες πυρηνικές ασκήσεις ως σήμα προς τη Δύση μόνο «αν αντιλαμβανόταν μια υπαρξιακή απειλή για το ρωσικό κράτος ή καθεστώς» .
«Δεν έχουμε δει πολλά πρακτικά στοιχεία που θα ενίσχυαν αυτή την ανησυχία», πρόσθεσε ο διευθυντής της CIA.
Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη ο γνωστός δημοσιογράφος της ερευνητικής ιστοσελίδας Bellingcat, Hristo Grozev, είχε δηλώσει ήδη από τις 28 Μαρτίου ότι ο Πούτιν μπορεί να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, αλλά η διαταγή του μπορεί να μην εκτελεστεί.
Οι Ρώσοι απειλούν, αλλά αόριστα
Οι Ρώσοι απειλούν να χρησιμοποιήσουν τα πυρηνικά τους, αλλά η συχνή επίκληση της απειλής έχει ως αποτέλεσμα να μην προκαλούν τρόμο πιά. Οι απειλές τους ακούγονται αόριστες και με πολλά «αλλά».
Έτσι, το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASSΤ στις 12 Μαΐου φιλοξενούσε απόσπασμα συνέντευξης του Πρώτου Αναπληρωτή Μόνιμου Αντιπρόσωπου της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Ντμίτρι Πολυάνσκι, σύμφωνα με τον οποίο, το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας προβλέπει τη δυνατότητα χρήσης πυρηνικών όπλων σε περίπτωση υπαρξιακής απειλής για τη χώρα.
Νωρίτερα, στις 29 Μαρτίου, σε συνέντευξή του στο PBS Newshour, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είχε δηλώσει ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα μόνο όταν υπάρχει απειλή για την ύπαρξη της επιτιθέμενης χώρας, προσθέτοντας ότι το αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία δεν συνδέεται με τη χρήση πυρηνικών όπλων.
«Έχουμε μια έννοια ασφάλειας, η οποία δηλώνει ξεκάθαρα ότι μόνο όταν υπάρχει απειλή για την ύπαρξη του κράτους στη χώρα μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και θα χρησιμοποιήσουμε πραγματικά πυρηνικά όπλα για να εξαλείψουμε την απειλή».
Η συζήτηση για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ επιδείνωσε την κατάσταση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
Στις 14 Απριλίου, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και πρώην πρόεδρος (2008 έως 2012) και πρωθυπουργός (2012 έως 2020) της Ρωσικής Ομοσπονδίας, προειδοποίησε το ΝΑΤΟ ότι η Μόσχα θα αναπτύξει πυρηνικά όπλα και υπερηχητικούς πυραύλους στο Καλίνινγκραντ εάν η Σουηδία και η Φινλανδία ενταχθούν στην ατλαντική συμμαχία.
Αλλά, οι απειλές συχνά δίνουν την θέση τους σε πιο «απαλές» δηλώσεις, όταν το Κρεμλίνο αντιλαμβάνεται ότι διατρέχει κίνδυνο να τις πάρουν στα σοβαρά στη Δύση.
Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ λοιπόν, σε συνέντευξή του στην τηλεόραση India Today στις 19 Απριλίου 2022, δήλωνε ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει μόνο συμβατικά όπλα στην Ουκρανία.
Πιο χαρακτηριστική ήταν η στάση του Πούτιν το Σάββατο 14 Μαίου κατά την διάρκεια της τηλεφωνικής συνομιλίας που είχε με τον Φινλανδό ομόλογό του Sauli Niinisto κατά την οποία είπε στον συνομιλητή του ότι η απόφαση της Φινλανδίας είναι ένα λάθος που θα επηρεάσει τις μέχρι σήμερα άριστες σχέσεις των δυο χωρών. Οι απειλές περί πυρηνικού πολέμου που εξαπέλυσε ο Πετσκόφ στις 12 Μαϊου ξεχάστηκαν.
Ακόμα και η απειλή ότι θα μεταφερθούν πυρηνικές κεφαλές στη χερσόνησο του Καλίνινγκραντ, δεν αναφέρεται στο άμεσο μέλλον, είναι αόριστη και τεχνικά δύσκολη.
Οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν την απειλή με ψυχραιμία
Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος, σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit, στις 10 Μαρτίου είχε πει ότι η Ρωσία γνωρίζει τις καταστροφικές συνέπειες του πυρηνικού πολέμου και ότι θεωρεί μπλόφα τη ρητορική του Κρεμλίνου για τη δυνατότητα χρήσης πυρηνικών όπλων.
«Η απειλή του Πούτιν δείχνει την αδυναμία του. Η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων έρχεται μόνον όταν τίποτα άλλο δεν αποδίδει. Είμαι πεπεισμένος ότι η Ρωσία γνωρίζει τις καταστροφικές συνέπειες της χρήσης πυρηνικών όπλων».
Ωστόσο, σε συνέντευξή του στο CNN στις 17 Απριλίου παραδέχτηκε ότι υπάρχει μια τέτοια πιθανότητα. «Δεν πρέπει να περιμένουμε τη στιγμή που η Ρωσία θα αποφασίσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. … Πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτό».
Πάντως, δύο ημέρες νωρίτερα, ο Oleksiy Motuzyanyk, εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας της Ουκρανίας, δήλωνε ότι οι ουκρανικές αρχές και οι δυτικοί σύμμαχοι τους «δεν βλέπουν σημάδια ότι η Ρωσία προετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία».
Στην ίδια γραμμή, ο Kirill Budanov, επικεφαλής της Κεντρικής Διεύθυνσης Πληροφοριών του Υπουργείου Άμυνας, δήλωνε στις 17 Απριλίου ότι η χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία είναι απίθανη και ακόμη «τεχνικά όχι τόσο εύκολη». Και είπε χαρακτηριστικά «Ηρεμήστε!»
ΓΓ του ΝΑΤΟ: Δεν θα κερδίσουν ποτέ
Ήδη από τα τέλη Μαρτίου, όταν η Ρωσία κουνούσε επίμονα το «χαρτί» της πυρηνικής απειλής, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, σε ενημέρωση δημοσιογράφων στις 23 Μαρτίου, δήλωνε κατηγορηματικά ότι «οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων θα αλλάξει ριζικά τη φύση της σύγκρουσης. Η Ρωσία πρέπει να καταλάβει ότι αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί ποτέ να γίνει και ότι ποτέ δεν θα τον κερδίσει».
Ο ΓΓ κάλεσε επίσης την Ρωσία να σταματήσει την επιθετική πυρηνική ρητορική της γιατί «αυτό είναι επικίνδυνο και ανεύθυνο».
Το «κόκκινο κουμπί» σε ένα κράτος παρία
Αλλά πόσο ικανό είναι να πραγματοποιήσει τις απειλές του το καθεστώς του Κρεμλίνου; Όπως αναφέραμε, ο ερευνητικός δημοσιογράφος Γκρόζεφ δήλωσε στο ουκρανικό Ukraine 24, ότι πηγές της ιστοσελίδας Bellingcat είχαν προειδοποιήσει από τον Δεκέμβριο 2021 ότι ο Πούτιν μπορεί να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Αλλά δεν αρκεί να πατήσει το «κόκκινο κουμπί» ο Πούτιν.
«Αυτό το κόκκινο κουμπί υπάρχει», είχε πει ο Γκρόζεφ, «αλλά υπάρχουν άλλα πέντε άτομα που πρέπει να ακολουθήσουν τις οδηγίες πριν απογειωθεί ένας πυρηνοκίνητος πύραυλος. Οι πηγές μας είναι βέβαιες ότι θα υπάρξουν τουλάχιστον μερικοί από αυτούς τους πέντε που δεν θα συμμορφωθούν με τέτοια την εντολή».
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, ο Πούτιν κατανοεί ότι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, «άρα είναι απίθανο να δώσει αυτή την εντολή».
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποκάλυψε ότι η Ρωσία δεν είναι υπερδύναμη. Ίσως ούτε καν υπολογίσιμη περιφερειακή δύναμη. Το στρατιωτικό, οικονομικό και διπλωματικό της βεληνεκές αποδείχθηκε περιορισμένο. Μια σειρά από μύθοι για την ισχύ της Ρωσίας κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα. Επιπλέον, οι δυτικές κυρώσεις οδήγησαν τη χώρα στο κατώφλι της χρεοκοπίας. Στα χέρια του Πούτιν, η Ρωσία έγινε ένα κράτος παρίας.
Το καθεστώς του Πούτιν δίνει τώρα μια μάχη «ζωής ή θανάτου». Μια ενδεχόμενη απόσυρση του στρατού του από το ουκρανικό έδαφος θα ισοδυναμούσε με ανατροπή του. Και το ενδεχόμενο αυτό δεν μοιάζει πλέον να είναι απίθανο.
Από: Athanase Papandropoulos
