του Αθανάσιου Κατσικίδη
Ο Αζάρ Γκατ θεωρείται ένας εκ των κορυφαίων στρατιωτικών αναλυτών του Ισραήλ, με εξειδίκευση στη στρατηγική του πολέμου και της ειρήνης. Ως θεωρητικός του στρατιωτικού περιβάλλοντος και στρατηγικού υποβάθρου, προσφέρει αξιολογήσεις στρατιωτικής μεταβλητότητας και υψηλής στρατηγικής με εκτιμήσεις των κρίσιμων καταστάσεων της εκάστοτε εποχής, ενώ το έργο του αναγνωρίζεται διεθνώς, με σημαντικότερο το βιβλίο του «War in Human Civilization» (O πόλεμος στον ανθρώπινο πολιτισμό). Σήμερα διατελεί πρόεδρος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και επικεφαλής του Μεταπτυχιακού προγράμματος διεθνούς ασφαλείας και διπλωματίας (MA Security and Diplomacy).
– Κύριε καθηγητά, ποιο είναι το στρατηγικό δόγμα της Ρωσίας σήμερα και ποιοι ήταν οι πρωταρχικοί στρατηγικοί στόχοι της εισβολής της στο ουκρανικό έδαφος;
– Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι η διπλή φύση της ρωσικής εισβολής. Υπάρχει το αρκετά προφανές επιθετικό στοιχείο. Πρόκειται για μια κραυγαλέα περίπτωση επιθετικότητας, αλλά αφορά ακόμη και την αναβίωση του παραδοσιακού ρωσικού ιμπεριαλισμού. Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται είναι το αμυντικό στοιχείο. Εχουμε μελετήσει το λεγόμενο δίλημμα ασφαλείας, δηλαδή ότι οι Ρώσοι ανησυχούν πραγματικά για το στρατηγικό περιβάλλον, όπως για τους πυραύλους που σταθμεύουν ακριβώς στο εσωτερικό της Ουκρανίας, στα σύνορα της Ρωσίας, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από τη Μόσχα. Διαμαρτύρονται για αυτό εδώ και χρόνια. Νομίζω ότι η όλη ιδέα της Ουκρανίας, που περιλαμβάνει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ και η άρνηση να δοθούν έστω και βασικές εγγυήσεις για αυτά τα διλήμματα, πόσο μάλλον για τη στάθμευση των πυραύλων, ήταν μια περιττή πρόκληση.
– Ποιο θα αξιολογούσατε ως λάθος του Πούτιν; Υποτίμησε την ουκρανική πλευρά ή και τις αντιδράσεις της Δύσης;
– Πλέον υπάρχει η γενική αντίληψη ότι το έχασε αυτό, παρερμηνεύθηκαν τα πάντα. Παρερμήνευσε την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας. Πραγματικά πίστευαν ότι μόλις θα έμπαιναν οι ρωσικές δυνάμεις, ο πληθυσμός θα ήταν πολύ δυναμικός και με το μέρος τους, ότι κάποια τμήματά του θα τον ακολουθούσαν, ότι θα υπήρχε πολύ μικρή αντίσταση. Όλα αυτά αποδείχθηκαν εντελώς λανθασμένα. Η ρωσική πλευρά δεν πίστεψε πραγματικά ότι η Δύση θα αντιδράσει και θα προχωρήσει στην επιβολή κυρώσεων.
Ποτέ δεν πίστεψα ότι η Δύση θα έδειχνε την ενότητα που επέδειξε και το εύρος των πολύ σοβαρών κυρώσεων που επέβαλε. Αυτό που είναι προφανές είναι ότι οι Δυτικοί σε μεγάλο βαθμό αξιολόγησαν εσφαλμένα το μαχητικό δυναμικό των Ρώσων, των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
– Ποιες είναι οι βασικές αδυναμίες της Ρωσίας και πώς το εσωτερικό «μαλακό υπογάστριο» επηρέασε τα σχέδιά της;
– Νομίζω λοιπόν, ότι αυτό που όλοι γνωρίζαμε και το είχε αναφέρει και ο Ομπάμα πριν από μερικά χρόνια, είναι ότι η Ρωσία ήταν ένας γίγαντας που στηριζόταν σε πήλινα πόδια. Η ρωσική οικονομία είναι πολύ μικρή, στο μέγεθος της Ιταλίας, το οποίο σημαίνει ότι έχουν πολύ λίγα αποθέματα πραγματικής αντοχής. Όλοι το ξέραμε αυτό. Και τώρα το βλέπουμε ακόμη πιο καθαρά, γιατί είναι φανερό ότι τους λείπουν σχεδόν τα πάντα. Αυτό ήταν ξεκάθαρο. Αυτό που δεν ήταν τόσο ξεκάθαρο ήταν ότι το ηθικό θα ήταν τόσο χαμηλό, που οι στρατιωτικές τους ικανότητες όσον αφορά τη στρατιωτική επάρκεια τόσο των χερσαίων δυνάμεων όσο και της πολεμικής τους αεροπορίας θα βρισκόταν σε τόσο πολύ χαμηλό επίπεδο. Επιπροσθέτως ένα ακόμη μη αμελητέο γεγονός είναι το επίπεδο της διαφθοράς. Η Ρωσία προσομοιάζει με μια κλεπτοκρατία (kleptocracy). Η κυβέρνηση ελέγχεται από κλέφτες και τώρα αποδεικνύεται ότι δεν είναι μόνο τα ανώτατα κλιμάκια που είναι ο Πούτιν και οι ολιγάρχες και όλα αυτά, αλλά η διαφθορά κατεβαίνει σε όλη την αλυσίδα. Αυτό που καταλαβαίνουμε τώρα είναι ότι οι άνθρωποι, οι αξιωματικοί, οι κατώτεροι αξιωματικοί, το προσωπικό συντήρησης, παντού έκλεβαν καύσιμα, ενώ δεν έκαναν τα απαραίτητα πράγματα για τη συντήρηση του υλικού, τον εφοδιασμό και ούτω καθεξής.
– Οσον αφορά τους πρωταρχικούς ισχυρισμούς του Πούτιν για μια ειδική επιχείρηση αποναζιστικοποίησης της Ουκρανίας, πιστεύετε πως περιλαμβανόταν η γενοκτονία στην Μπούτσα και οι άλλες φρικαλεότητες στα σχέδιά του;
– Αμφιβάλλω. Νομίζω ότι ακόμα δεν γνωρίζουμε αρκετά. Προφανώς υπήρξε μια σφαγή στην Μπούτσα, αλλά δεν είμαστε σίγουροι για το πώς είναι τα πράγματα σε άλλα μέρη. Γνωρίζουμε ότι στους Ρώσους δεν αρέσει η βαρβαρότητα. Κάποιες από τις αναφορές κάνουν λόγο ότι αυτά ήταν τσετσενικά στρατεύματα. Αν αυτές οι βιαιότητες προέκυψαν από τα τσετσενικά στρατεύματα, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει πολλά. Προφανώς, η καταστροφή είναι αρκετά σοβαρή σε πολλά από τα μέρη. Η Μαριούπολη είναι ένα παράδειγμα, ίσως και το Χάρκοβο. Αλλά αμφιβάλλω ότι ο στόχος τους ήταν η πολιτική των φρικαλεοτήτων. Προφανώς, η εικόνα που δημιουργείται είναι πολύ αρνητική και πολύ επιζήμια για τη ρωσική υπόθεση.
– Από τη θεωρία του αιφνιδιαστικού πολέμου στους βάλτους της ουκρανικής λίμνης. Προβλέπετε έναν ουκρανικό πόλεμο φθοράς με μικρές μονάδες να αντιμετωπίζουν αντισυμβατικά τη Ρωσία;
– Αφού ο αιφνιδιαστικός πόλεμος (blitzkrieg) απέτυχε, αυτό που βλέπουμε τώρα, που υποστηρίζεται και από επίσημες ρωσικές δηλώσεις, είναι ότι αποσύρουν τις δυνάμεις από το Κίεβο και ότι επικεντρώνονται στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας και στο νοτιοανατολικό, το οποίο έχουν καταφέρει να κατακτήσουν. Στα ανατολικά, ο Πούτιν έχει δεσμευτεί για τη λεγόμενη απελευθέρωση των δύο επαρχιών. Έτσι, τώρα συγκεντρώνει τις δυνάμεις του εκεί. Επίσης, έχουν κερδίσει μάχες κατά μήκος των ακτών της Θάλασσας του Αζόφ και κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας. Παρ’ όλα αυτά, δεν πρόκειται να καταφέρουν να κατακτήσουν την Οδησσό. Αυτό είναι ήδη ξεκάθαρο. Αλλά θα ήθελαν να κρατήσουν τις κατακτήσεις τους εκεί. Νομίζω όμως ότι οι προοπτικές των Ρώσων να προχωρήσουν προς τα ανατολικά δεν είναι καλές. Παράλληλα, όμως, δεν νομίζω ότι οι Ουκρανοί, βάσει των δεδομένων και των πολλαπλών μετώπων που έχουν να αντιμετωπίσουν, είναι σε θέση να σημειώσουν οποιαδήποτε πρόοδο εκεί. Έχουν εδραιώσει τις γραμμές του μετώπου. Δεν είναι η ίδια περίπτωση με την περικύκλωση του Κιέβου, όπου οι Ρώσοι ήταν εκτεθειμένοι από όλες τις κατευθύνσεις. Όσον αφορά τον νότο, οι δυνατότητες των Ουκρανών φαίνονται να είναι μεγαλύτερες. Αυτό συμβαίνει καθώς οι Ρώσοι εξαπλώνονται κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας. Οι Ουκρανοί ίσως μπορέσουν να τους αποκόψουν κατά μήκος αυτών των μακρών γραμμών επικοινωνίας. Ετσι, θα ήταν πιο λογικό να εικάσουμε ότι αυτό που θα δούμε είναι ο πόλεμος να μετατρέπεται σε ένα είδος φθοράς στα ανατολικά, ίσως λίγο πιο δυναμικά στα νοτιοανατολικά.
– Αξιολογώντας το παιχνίδι της υψηλής στρατηγικής, ήταν η εισβολή της Ρωσίας ένα προπέτασμα καπνού στις πραγματικές προθέσεις του Πούτιν;
– Δεν το νομίζω. Νομίζω ότι η Ουκρανία και η Λευκορωσία είναι οι προθέσεις του, δηλαδή η παλιά ρωσική αυτοκρατορία, ίσως και το Καζακστάν λόγω της μεγάλης ρωσικής πλειονότητας. Δεν πιστεύω ότι οι προθέσεις του ήταν περισσότερες. Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες είχαν πει επίσης εκείνη την εποχή ότι δεν υπήρχαν σημάδια συγκέντρωσης δυνάμεων κατά μήκος των συνόρων των κρατών της Βαλτικής. Έτσι πιστεύω ότι αν και το σχέδιό του ήταν ριζοσπαστικό, δεν ήταν τόσο έντονο και αυτό ήταν όλο. Νομίζω ότι αυτή ήταν η πρόθεσή του.
*πρώτη δημοσίευση: www.kathimerini.gr
Από: Athanase Papandropoulos
