«Πολυκρίση» ήταν η λέξη που χρησιμοποίησε ο Jean-Claude Juncker για να περιγράψει το πλέγμα των προκλήσεων που αντιμετώπιζε η ΕΕ το 2016, όταν ήταν πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Την περασμένη εβδομάδα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπογράμμισε το πώς πολλαπλά σύννεφα –συμπεριλαμβανομένων της ενεργειακής κρίσης της Ευρώπης, του ταχέως ρυθμού αύξησης των επιτοκίων και της επιβράδυνσης της Κίνας- μαζεύονται πάνω από την παγκόσμια οικονομία. Αυτό που φάνηκε σαν ξεχωριστές κρίσεις να αναδύονται από πολλές διαφορετικές περιοχές και αγορές, τώρα συνενώνονται: ίσως αντιμετωπίζουμε μια πολυκρίση σε παγκόσμια κλίμακα.
Είναι σπάνιο τόσες πολλές μηχανές της παγκόσμιας οικονομίας να σβήνουν ταυτόχρονα: χώρες που αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο της αναμένεται να συρρικνωθούν φέτος ή του χρόνου, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Πράγματι, η πρόβλεψή του για τις μεγαλύτερες οικονομίες -τις ΗΠΑ, την ευρωζώνη και την Κίνα- είναι ζοφερή. Καθώς οι ρυθμοί πληθωρισμού παγκοσμίως έχουν αγγίξει τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 40 ετών, οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν φέτος τα επιτόκια με συγχρονισμό που είχαμε να δούμε πέντε δεκαετίες, και το αμερικανικό δολάριο έχει αγγίξει το ισχυρότερο επίπεδό του από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Αυτές οι δυνάμεις οδηγούν τις ζοφερές προβλέψεις και δημιουργούν νέες πιέσεις.
Οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν φορτωθεί υψηλότερα χρέη σε δολάριο και εκροές κεφαλαίων που προκαλούν διαταραχές. Εν τω μεταξύ, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων και τα κόστη εταιρικού δανεισμού έχουν εκτιναχθεί σε όλον τον κόσμο. Πολλές μετρήσεις του στρες των χρηματαγορών επίσης έχουν σημάνει συναγερμό, καθώς η ταχεία αύξηση των επιτοκίων από τα χαμηλά κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει εκθέσει ευάλωτα σημεία. Η δυναμική του ξεπουλήματος είναι ένας συνεχιζόμενος κίνδυνος, όπως έδειξαν πρόσφατα τα βρετανικά συνταξιοδοτικά ταμεία.
Οι άμεσες αιτίες της παγκόσμιας δίνης είναι δυο ιστορικά σοκ με γρήγορη διαδοχή: η Covid-19 και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Federal Reserve έχει αυξήσει τα επιτόκια με τον ταχύτερο ρυθμό της από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο Πολ Βόλκερ ήταν πρόεδρος της, για να καταστείλει τον πληθωρισμό που προκλήθηκε εν μέρει από τα μέτρα στήριξης για την πανδημία και τη συμφόρηση που προκλήθηκε στις προμήθειες. Εν τω μεταξύ, η μετατροπή από τον Πούτιν των ροών φυσικού αερίου σε όπλο, σημαίνει πως η Ευρώπη περνάει ένα τεράστιο σοκ σε όρους εμπορίου, και η οικονομία της Κίνας υποφέρει από την πολιτική μηδενικής Covid, μαζί με μια κατάρρευση της αγοράς ακινήτων. Πράγματι, έχουν προκύψει νέες παθήσεις πριν καν θρέψουν τα σημάδια της πανδημίας.
Τα πολλαπλά και αμοιβαία ενισχυόμενα σοκ έχουν αφήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής με μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας. Για τις κυβερνήσεις, οι προσπάθειες να τονωθεί η ανάπτυξη και να υποστηριχθούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις πρέπει να αποφύγουν να ρίξουν περαιτέρω λάδι στην πληθωριστική φωτιά και να αυξήσουν τα χρέη –που ήδη έχουν αυξηθεί από την πανδημία- ιδιαίτερα καθώς τα κόστη δανεισμού τώρα αυξάνονται. Όσο περισσότερο αυξάνονται τα κόστη δανεισμού, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος κατάρρευσης της αγοράς οικιστικών ακινήτων και περαιτέρω πιέσεων στις χρηματαγορές. Ωστόσο, για τους κεντρικούς τραπεζίτες, η μη επαρκής σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής μπορεί να ενσωματώσει τον υψηλό πληθωρισμό.
Αν και δεν υπάρχουν απλές λύσεις, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα μαθήματα. Η σημερινή εύθραυστη οικονομία χρειάζεται η πολιτική να είναι καλά βαθμονομημένη και συντονισμένη με τους κινδύνους. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένα παράδειγμα προς αποφυγή. Η προσέγγιση του ταύρου εν υαλοπωλείω των τελευταίων εβδομάδων δείχνει τι συμβαίνει όταν αψηφούνται οι πραγματικότητες. Τα λάθη πολιτικής είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίον το ΔΝΤ βλέπει μια στις τέσσερις πιθανότητα του χρόνου η παγκόσμια ανάπτυξη να μειωθεί κάτω από το ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 2%.
Η αλυσιδωτή αντίδραση των παγκόσμιων κρίσεων εντείνει την ανάγκη να χτιστεί ανθεκτικότητα. Ενώ το τραπεζικό σύστημα ενισχύθηκε μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, ωστόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έκαναν υπερβολικά λίγα για να ενισχύσουν το μη τραπεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πολλοί επίσης θα θρηνήσουν για την έλλειψη επενδύσεων σε δεξιότητες, τεχνολογία και εναλλακτικές λύσεις για τα ορυκτά καύσιμα, που ενισχύουν την παραγωγικότητα και περιορίζουν τον πληθωρισμό, κατά την τελευταία δεκαετία, όταν τα επιτόκια ήταν χαμηλά.
Χωρίς ψυχραιμία και μακροπρόθεσμη σκέψη η παγκόσμια οικονομία θα συνεχίσει να τρεκλίζει από τη μία κρίση στην άλλη.
*πρώτη δημοσίευση: Euro2day.gr
Από: Athanase Papandropoulos
