Ευρώπη, Δύση μετά την Ουκρανία

του Γιάννη Βούλγαρη*

Ο πόλεμος του καθεστώτος Πούτιν κατά της Ουκρανίας άνοιξε μια νέα Εποχή την παγκόσμια γεωπολιτική. Το διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο δρα η Ευρώπη άλλαξε ριζικά.

Η ΕΕ ως θεσμική οντότητα θα συνεχίσει τα βήματα εσωτερικής ενοποίησης, αλλά αυτό δεν φτάνει. Χρειάζεται η «Ευρώπη» ως ιστορικό γεωπολιτικό υποκείμενο να αναλάβει νέο ρόλο. Χρειάζεται να επιφέρει μια ασυνέχεια στο λεξιλόγιο και στις ρουτίνες που έχουν παγιωθεί στην ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα περί της «ευρωπαϊκής σύγκλισης».

Ο νέος ρόλος της Ευρώπης συναρτάται με τη Δύση ως σύνολο. Όλη η Δύση καλείται να ανασυνταχθεί και να διαμορφώσει νέα στρατηγική που θα εντάσσει την αποφασιστική αλληλεγγύη προς την Ουκρανία, με την μελλοντική διακυβέρνηση του πολυκεντρικού και ασταθούς Κόσμου του 21ου αιώνα.

Ποια Δύση όμως; Όχι η Δύση «νικήτρια του 1989-90», ούτε η Δύση ρέπλικα του «Ελεύθερου Κόσμου της μεταπολεμικής εποχής», γιατί δεν έχει πλέον την ισχύ να «ηγηθεί» του Κόσμου. Ο στόχος και η επιτυχία της Δύσης θα είναι να κατορθώσει να θέσει την πολιτισμική κληρονομιά της ελευθερίας, της αυτονομίας, και της δημοκρατίας στην υπηρεσία της νέας αρχιτεκτονικής του διεθνούς συστήματος. Αλλιώς, αν αποκτήσουν την πρωτοκαθεδρία οι Νέοι Αυταρχισμοί, ο Κόσμος θα είναι σκοτεινός και αβέβαιος.

Σε αυτή την προοπτική επιβάλλεται Αμερική και Ευρώπη να βρουν κοινή στρατηγική και αντίληψη για τη νέα μορφή της παγκοσμιοποίησης και της διεθνούς ασφάλειας. Η διάκριση μεταξύ «ατλαντισμού» και «ευρωπαϊσμού» είναι ξεπερασμένη μπροστά στους νέους παγκόσμιους συσχετισμούς.

Η «στρατηγική αυτονομία» της Ευρώπης έχει νόημα μόνο ως ιδιαίτερη συμβολή στον συνολικό αναπροσανατολισμό της Δύσης. Η Ευρώπη θα μπορέσει ανταποκριθεί αν αντλήσει από τις καλύτερες ιστορικές και πολιτικές ιδιαιτερότητές της. Κεντρική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής συμβολής θα πρέπει είναι η αποτροπή ενός νέος διπολισμός μεταξύ Αμερικής – Κίνας, όσο και αν το θέλουν ισχυρές δυνάμεις στις ΗΠΑ.

*ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
**πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος