Νόμπελ για «το μισό του ουρανού»

των Δημήτρη Α. Ιωάννου - Χρήστου Α. Ιωάννου*

Το Νόμπελ Οικονομικών στην Κλώντια Γκόλντιν είναι ένα ακόμη Νόμπελ στα οικονομικά της εργασίας, ειδικότερα της γυναικείας εργασίας. Tο 3ο σε γυναίκα οικονομολόγο, στα ανδροκρατούμενα οικονομικά, για τις γυναίκες «που κρατούν το μισό του ουρανού» που έλεγε ο πρόεδρος Μάο.

Οι πολυετείς έρευνές της φώτισαν την πορεία της ένταξης, της θέσης και της βελτίωσης των γυναικών στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ, σε ιστορική προοπτική σχεδόν 2 αιώνων. Το καταγράφει στο NBER working paper “Why women won” που δημοσιεύτηκε ώρες πριν την ανακήρυξή της, όπου περιγράφει «τις 155 κρίσιμες στιγμές στην ιστορία των δικαιωμάτων των γυναικών από το 1905 έως το 2023», που συγκέντρωσε, «με 45% να είναι μεταξύ 1963 και 1973».

Το έργο της βοηθά να κατανοηθεί τι ορίζει την συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, στην απασχόληση, τις μορφές ανισότητας όσον αφορά την συμμετοχή τους και την παραμονή τους στην αγορά εργασίας, και την απασχόληση. Τα αποτελέσματα τους στην (αν)ισότητα των αμοιβών – καθώς οι γυναίκες αμείβονται στο 82% της αμοιβής των ανδρών.

Παρά την πρόοδο της συμμετοχής και της απασχόλησης των γυναικών στην αγορά εργασίας, (“women won”), με νομοθετικές, κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές, το χάσμα αμοιβών ανδρών γυναικών εξηγείται σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι πλήρως από διαφορές στην εκπαίδευση και τις επαγγελματικές επιλογές. Όμως σε περιπτώσεις ανδρών γυναικών στο ίδιο επάγγελμα, με την ίδια εκπαίδευση, η διαφορά δεν εκλείπει.

Αυτό συνδέεται κατά την Γκόλντιν με την γυναικεία σταδιοδρομία και την μητρότητα. Ακόμη και όταν η μητρότητα δεν οδηγεί στην έξοδο από την αγορά εργασίας (ένα ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα στα καθ΄ ημάς) οι αναστολές της επαγγελματικής σταδιοδρομίας εξηγούν τις εναπομένουσες διαφορές.

Έρευνά της έδειξε και την θετική επίδραση αντισύλληψης (του «χαπιού») και οικογενειακού προγραμματισμού στην αυξημένη συμμετοχή γυναικών στην ανώτερη εκπαίδευση, στην παραμονή τους στην απασχόληση και στην εξελίξιμη και καλύτερα αμειβόμενη απασχόληση ταυτόχρονα με τον προγραμματισμό της μητρότητας. Έδειξε επίσης, με στοιχεία από πραγματικές οντισιόν σε συμφωνικές ορχήστρες, πως η προκατάληψη στην πρόσληψη λιγότερων γυναικών περιοριζόταν όταν κρυβόταν η εικόνα η ταυτότητα και το φύλο της μουσικού.

H Γκόλντιν ερεύνησε σε ιστορική προοπτική με δεδομένα των ΗΠΑ. Κάτι αδύνατον για τους ευρωπαίους, που θα έπρεπε να συνθέσουν στοιχεία 30 τουλάχιστον χωρών. Έχοντας όμως το πλεονέκτημα τις ποικιλίας και των αποκλίσεων μεταξύ ευρωπαϊκών κοινωνιών και οικονομίων, συγκριτικές αναλύσεις για αποτελεσματικότερες πολιτικές άρσης των ανισοτήτων κατ΄ αρχήν στην συμμετοχή και την απασχόληση και εν συνεχεία στις αμοιβές μένουν να γίνουν. Μείζον θέμα στην ελληνική κοινωνία και οικονομία για τις γυναίκες που κρατούν και το μισό του δικού μας ουρανού.

*πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος