της Βάσως Παπαδημητρίου*
Αφήσαμε το 2023, μια δύσκολη χρονιά για τη χώρα μας και για όλο τον κόσμο. Η προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων και ποτών στις σύγχρονες προκλήσεις της επισιτιστικής επάρκειας, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού δοκιμάστηκε για ακόμη μία φορά από τη γεωπολιτική αστάθεια, την κλιματική και ενεργειακή κρίση και τις πληθωριστικές πιέσεις, που επηρέασαν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και την αναπτυξιακή τους πορεία. Η ανταπόκριση του κλάδου υπήρξε εντυπωσιακή, καθώς επέδειξε ανθεκτικότητα, διασφαλίζοντας την επισιτιστική επάρκεια, και συνέχισε να δραστηριοποιείται με συνέπεια και υπευθυνότητα, αποτελώντας πάντοτε σημείο αναφοράς για την αγορά και τους καταναλωτές, σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Σήμερα καλούμαστε να διαχειριστούμε τις προκλήσεις με στόχο να ελαχιστοποιήσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις και να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες από τις εξελίξεις της τεχνολογίας και της ψηφιακής διακυβέρνησης. Οι σημαντικότερες προκλήσεις για τον κλάδο και ύψιστη προτεραιότητα της βιομηχανίας στην πορεία για τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι η διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας, η αντιμετώπιση της σπατάλης των τροφίμων και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με πιο πρόσφατο παράδειγμα πι θεομηνία που έπληξε την Περιφέρεια της Θεσσαλίας.
Μέσα σε αυτό το νέο περιβάλλον, οι επιχειρήσεις του κλάδου εξελίσσονται, εφαρμόζουν νέες τεχνολογίες και σύγχρονες βιώσιμες πρακτικές και παράγουν επώνυμα προϊόντα υψηλής ποιότητας με προστιθέμενη διατροφική αξία και χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με γνώμονα την ανταπόκρισή τους στις ανάγκες των καταναλωτών. Σε αυτή την κατεύθυνση η ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων, όπως φάνηκε και την τρέχουσα χρονιά μέσα από τη δραστηριοποίηση των μελών του ΣΕΒΤ, δεν αποτελεί απλώς μια τάση. Είναι μια πραγματικότητα που έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας, ενώ αποτελεί κριτήριο για τις μελλοντικές στρατηγικές επιλογές των επιχειρήσεων του κλάδου.
Το 2023, στον ΣΕΒΤ είδαμε τις προκλήσεις ως ευκαιρίες και υγιείς βάσεις για το αύριο. Ευκαιρίες και θεμέλια για την ανάπτυξη του κλάδου, για την ενίσχυση της εξωστρέφειας, της έρευνας και της προαγωγής της βιωσιμότητας σε κάθε στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Και φυσικά όλα αυτά με πρόσημο υπευθυνότητας απέναντι στην κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο, αξιοποιώντας διαχρονικές συνεργασίες με αξιόπιστους εταίρους, ενθαρρύναμε τα μέλη μας να συμμετέχουν σε δράσεις προσφοράς και αλληλεγγύης, αλλά και σε πρωτοβουλίες σχετικές με την προώθηση της ευζωίας, το περιβάλλον, καθώς και κοινωνικά ζητήματα που μας αφορούν όλους. Επιπλέον, με το βλέμμα στραμμένο στις επόμενες γενιές, υλοποιήσαμε την πρωτοβουλία, για το Ελληνικό Pledge, ενός κώδικα αυτοδέσμευσης για την υπεύθυνη διαφήμιση και την προώθηση της ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής, ενισχύοντας τον κοινωνικό μας ρόλο και την ευθύνη μας προς τον πολίτη-καταναλωτή.
Το 2024 αναμένεται να φέρει νέες προκλήσεις. Με την κλιματική κρίση να θεωρείται πλέον η «νέα κανονικότητα», η πολιτεία, οι επιχειρήσεις, αλλά και η κοινωνία οφείλουν να προσαρμοστούν και να αναπτύξουν στρατηγικές για την αντιμετώπιση των συνεχώς μεταβαλλόμενων αναγκών που αναδύονται. Η βιωσιμότητα αναμένεται να συνεχίσει να αποτελεί κεντρικό στοιχείο στην ανάπτυξη πολιτικών και επιχειρησιακών μοντέλων, με εστίαση στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, στην ανακύκλωση και την αειφορία, αλλά και στην προώθηση μοντέλων κυκλικής οικονομίας.
Στο πλαίσιο αυτό, η εκπαίδευση και η ενημέρωση του κοινού για τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η ανάγκη για συλλογική δράση γίνεται πιο επιτακτική. Οι τεχνολογίες πράσινης ενέργειας και οι καινοτόμες λύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη θα είναι στο επίκεντρο των επενδύσεων και της έρευνας, ενώ η δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας θα αποτελέσει σημαντικό μέρος της οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης.
Βέβαια η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου σχετίζεται άμεσα και με το ανθρώπινο δυναμικό του, κυρίως με τα προσόντα που ενσωματώνει, τόσο σε γνώσεις όσο και σε εξειδίκευση. Αυτό σημαίνει ότι η αναβάθμιση της επιστημονικής και τεχνικής κατάρτισης των εργαζομένων σε πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες - ιδιαίτερα με την ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης· ανάγεται σε σημαντική προτεραιότητα για τον κλάδο μας. Επίσης, η επανασύσταση του τεχνολογικού τομέα των ΑΕΙ σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις και τα προγράμματα τεχνολογικών ειδικοτήτων είναι απαραίτητα βήματα για την αντιμετώπιση των κρίσιμων ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό.
Τέλος , η βιομηχανία τροφίμων και πο¬τών διαδραματίζει ήδη κρίσιμο ρόλο στην «Ενιαία Υγεία» («One Health»), συνδέοντας την ανθρώπινη υγεία με την υγεία των ζώων και του περιβάλλοντος. Η ανάληψη δράσεων βάσει της συνεργασίας και της ισότιμης συμμετοχής όλων των φορέων θα είναι βαρύνουσας σημασίας για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος.
Η χρονιά που πέρασε ήταν σίγουρα μια περίοδος μετάβασης και προσαρμογής. Το 2024 αναμένεται να είναι γεμάτο προκλήσεις, αλλά και νέες ευκαιρίες. Κύριο μέλημα του Συνδέσμου μας είναι να διασφαλιστεί ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον με καινοτόμες επιχειρήσεις και ποιοτικές θέσεις εργασίας μέσα από μια σειρά μεταρρυθμίσεων που θα αφήσουν πίσω στρεβλώσεις και γραφειοκρατία και θα μετατρέψουν τις προκλήσεις σε ευκαιρίες.
Στόχος μας είναι να είμαστε η θετική δύναμη που θα συμβάλλει στην εξέλιξη του κλάδου σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο μέσα από την προώθηση της τεχνολογικής καινοτομίας, αποδοτικών και βιώσιμων πρακτικών στην παραγωγή και διαχείριση, υπεύθυνες και αποτελεσματικές πρωτοβουλίες με σεβασμό προς τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Με δράσεις και πρωτοβουλίες που θα παράγουν αξία όχι μόνο για τα μέλη μας, αλλά για την κοινωνία συνολικά, μετατρέποντας τις προκλήσεις του «χθες» σε ευκαιρίες του «αύριο».
*Γενική Διευθύντρια του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων και Ποτών
Από: Athanase Papandropoulos
