του Χρίστου Αλεξόπουλου
Ενώ η δυναμική της εξέλιξης αποκτά όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα και ταυτοχρόνως παράγει νέες ανισορροπίες με πολύ αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην ποιότητα ζωής και στην βιωσιμότητα των ανθρώπων όσο και στις ισορροπίες των οικοσυστημάτων, η πολιτική και επικοινωνιακή διαχείριση της πραγματικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο δεν ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις, που πρέπει να πληρούνται, για μια βιώσιμη πορεία στο μέλλον με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον σε συνθήκες ειρήνης και συνεργασίας των κοινωνιών.
Αυτό γίνεται αμέσως εμφανές, αν ληφθεί υπόψη, ότι η πολιτική επικοινωνία κινείται με οπτική κοινωνίας του θεάματος ακόμη και σε σχέση με την λειτουργία της δημοκρατίας και τον ρόλο των πολιτών. Βασικές παράμετροι της επικοινωνιακής ενεργοποίησης είναι η εξιδανίκευση και η καλλιέργεια φαντασιώσεων για το μέλλον εργαλειοποιώντας την δημοκρατία και τον ρόλο των πολιτών σε αυτήν.
Η βιωνόμενη πραγματικότητα σε πλανητικό επίπεδο είναι αποκαλυπτική. Σύμφωνα με μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) και έρευνα της Metron Analysis η κοινωνία και η οικονομία στην Ελλάδα βρίσκονται σε κρίση. Τρεις στους τέσσερες πολίτες θεωρούν, ότι η χώρα πηγαίνει σε λάθος κατεύθυνση, ενώ το 40% των πολιτών δηλώνουν, ότι τα έσοδα τους δεν επαρκούν για να «βγάλουν τον μήνα».
Οι απαντήσεις, που δίνονται από τα κόμματα σε αυτά τα ευρήματα, εξαντλούνται στα όρια του ισχύοντος συστήματος κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης, το οποίο παράγει τα προβλήματα και τις επικίνδυνες και μη βιώσιμες ανισορροπίες. Αυτό γίνεται εμφανές και από την πρόταση για συγκλίσεις και συγχωνεύσεις για την δημιουργία νέου πολιτικού σχηματισμού στον χώρο της κεντροαριστεράς, ο οποίος θα εκπροσωπεί ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας και θα αναλάβει την διαχείριση της διακυβέρνησης της χώρας.
Εκείνο, που δεν αντιμετωπίζεται, είναι οι πλανητικών διαστάσεων ανισορροπίες, όπως η κλιματική αλλαγή και οι παρενέργειες της στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών (π.χ. οικονομία, ενέργεια κ.λ.π.) και γενικότερα στην φύση με την εξάντληση των φυσικών πόρων και την εξαφάνιση πολλών ειδών, οι οποίες είναι παράγωγα του συστήματος κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας.
Ουσιαστικά αναπαράγεται η καταστροφική πορεία της ανθρωπότητας, χωρίς να λαμβάνονται μέτρα για την ανακοπή της. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ήδη γνωστοποίησε, ότι η συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα κατέγραψε ρεκόρ το 2023 με επακόλουθο την άνοδο της θερμοκρασίας τα επόμενα χρόνια. Και όμως το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα και σε παγκόσμιο επίπεδο δεν αντιδρά. Ούτε και η κοινωνία ενεργοποιείται με τις δομές, που διαθέτει στο πλαίσιο της κοινωνίας πολιτών, ενώ στο επίπεδο της πολιτικής επικοινωνίας κυριαρχούν η υποσχεσιολογία, η εξιδανικευτική παρουσίαση της πορείας της κοινωνίας στην ροή του χρόνου και οι φαντασιώσεις για την υλική ευημερία στο μέλλον. Παράλληλα οι πολίτες δεν ενημερώνονται, ώστε να παίρνουν λειτουργικές αποφάσεις στο πλαίσιο της δημοκρατικής λειτουργίας, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη τα αντικειμενικά δεδομένα της πραγματικότητας και των αναγκών της.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται οι πολιτικές διεργασίες και επιλογές γενικότερα σε πλανητικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να διαμορφώνονται συνθήκες ρευστότητας και διακινδύνευσης. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής τον Νοέμβριο 2024. Οι αμερικανοί δισεκατομμυριούχοι επενδύουν στην πολιτική με στόχο τον έλεγχο της κοινωνικής δυναμικής με εργαλείο την μαζική επικοινωνία στο πλαίσιο της οπτικής της κοινωνίας του θεάματος και της διαφήμισης. Ουσιαστικά εκφυλίζουν την δημοκρατική λειτουργία.
Κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την πρακτική έχει ο Elon Musk, ο οποίος έφτασε στο σημείο να «εξαγοράζει» ακόμη και ψήφους για την επικράτηση του Donald Trump και του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων. Επίσης πολλοί δισεκατομμυριούχοι ιδιοκτήτες εφημερίδων απαγόρευσαν την δημοσίευση άρθρων στήριξης της Kamala Harris και του Δημοκρατικού κόμματος στις εφημερίδες τους, όπως έγινε στην Washington Post, της οποίας ιδιοκτήτης είναι ο Jeff Bezos (Zeit online, 28.10.2024).
Ακόμη πιο επικίνδυνο φαινόμενο είναι η δραστηριότητα του δίδυμου Donald Trump και Elon Musk στο πλαίσιο των αμερικανικών εκλογών, η οποία συνδυάζει την πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας με την σύγχρονη τεχνολογική επιρροή στην δυναμική της εξέλιξης και την δρομολόγηση φαντασιώσεων για το μέλλον, οι οποίες αλλάζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης οντότητας (π.χ. βίωση της ζωής ως εικονικής πραγματικότητας). Είναι δε τραγικό, ότι ο Elon Musk στο παρελθόν συνυπέγραψε μαζί με άλλες προσωπικότητες από τους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης (π.χ. επιστήμονες κ.λ.π.) επιστολή, που προειδοποιεί για τις πολύ σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στον άνθρωπο με τον τρόπο χρησιμοποίησης της.
Ουσιαστικά προωθείται ο συνδυασμός της τεχνητής νοημοσύνης με την διακυβέρνηση μιας από τις πιο ισχυρές πλανητικής εμβέλειας δυνάμεις με στόχο τον έλεγχο της εξέλιξης και την αύξηση του κέρδους. Αυτή η οπτική αποτελεί υψηλού βαθμού κίνδυνο για την κατάρρευση του κοινωνικού και του ανθρώπινου συμφέροντος ως παραμέτρων της πολιτικής διαχείρισης της πραγματικότητας.
Αυτό γίνεται πολύ εμφανές, αν ληφθεί υπόψη, ότι ο Trump προωθεί την εξόρυξη υδρογονανθράκων και στο πλαίσιο της προεκλογικής του εκστρατείας επέκρινε την γερμανική πολιτική για την διεύρυνση της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Βλέπει δε τα φωτοβολταϊκά «σαν την κόλαση».
Σύμφωνα με την γερμανική στατιστική υπηρεσία το 2023 οι αιολικές εγκαταστάσεις συνεισέφεραν σχεδόν 27% και οι φωτοβολταϊκές 12% στο ενεργειακό μίγμα αυτής της χώρας. Το δε πρώτο 6μηνο του 2024 οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας συνεισέφεραν το 65% του μίγματος. Είναι δε σκόπιμο να τονισθεί, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είναι μαζί με την Κίνα οι μεγαλύτεροι ρυπαντές της ατμόσφαιρας σε πλανητικό επίπεδο. Όλοι όμως «ομνύουν» στα ανθρώπινα δικαιώματα και την βελτίωση των συνθηκών ζωής. Η υποκρισία στον ύψιστο βαθμό.
Περιττό να αναφερθεί η πολιτική πρακτική ως προς την αξιοποίηση της μαζικής επικοινωνίας με οπτική κοινωνίας του θεάματος για τον έλεγχο της εξέλιξης και της πραγματικότητας σε περιοχές πολεμικών συγκρούσεων, όπως είναι στην Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία στην Ευρώπη.
Όλοι επικαλούνται το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, στο διεθνές δίκαιο και στις αξίες του ανθρωπισμού από το ένα μέρος και από το άλλο τα παραβιάζουν με επιδίωξη την επίτευξη των στόχων τους, όπως γίνεται με την απαγόρευση παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστίνιους από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών με την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων UNRWA. Δεν είναι ικανοί να κάνουν διάλογο και να επιλύσουν τις διαφορές τους επιδεικνύοντας σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή ούτε αξιοποιούν λειτουργικά την δημοκρατία στο εσωτερικό των κοινωνιών τους, διότι την χρησιμοποιούν για την διαμόρφωση κοινωνικού κλίματος με εργαλείο την επικοινωνιακή οπτική του θεάματος.
Με αυτά τα δεδομένα η ανθρώπινη πορεία γίνεται αδιέξοδη και μη βιώσιμη. Για την αναγκαία αναίρεση αυτών των συνθηκών είναι βασική προϋπόθεση η αλλαγή του τρόπου σκέψης του πολιτικού συστήματος σε παγκόσμιο επίπεδο και η οικοδόμηση συνθηκών συνεργασίας, οι οποίες ανταποκρίνονται στην αλληλεξάρτηση των κοινωνιών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της αντιμετώπισης των πλανητικής εμβέλειας προβλημάτων και ανισορροπιών, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και οι παρενέργειες της σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών (από την οικονομία και ιδιαιτέρως τον πρωτογενή τομέα μέχρι την υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων).
Παράλληλα επιβάλλεται η ανάληψη ουσιαστικού ρόλου από τους πολίτες στην πολιτική τους λειτουργία ως ατομικών και συλλογικών υποκειμένων, τα οποία διαλέγονται με το πολιτικό σύστημα και ταυτοχρόνως προωθούν την συνεργασία των κοινωνιών στο πλαίσιο υπερεθνικών δικτύων των δομών της κοινωνίας πολιτών, που πρέπει να οικοδομηθούν άμεσα.
Με αυτό τον τρόπο θα αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο και η δημοκρατική λειτουργία με την άρση της χρησιμοποίησης της με οπτική κοινωνίας του θεάματος στο πλαίσιο της πολιτικής επικοινωνίας. Επίσης θα εκφράζεται από τους πολίτες το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον και θα προωθείται η πραγμάτωση τους με την ενεργοποίηση κοινωνικών κινημάτων, τα οποία θα πρέπει σε λειτουργικό χρόνο να δρομολογούν τον δημοκρατικό διάλογο στις τοπικές κοινωνίες και στο διεθνές επίπεδο.
*πρώτη δημοσίευση: Metarithmisi.gr
Από: Athanase Papandropoulos
