του Maurice Obstfeld*
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς είχε δηλώσει: «Δεν υπάρχει πιο λεπτό, πιο σίγουρο μέσο για την ανατροπή της υπάρχουσας βάσης της κοινωνίας από το να πληγεί το νόμισμα». Ο Κέινς απέδωσε αυτή τη διορατικότητα στον ηγέτη των Μπολσεβίκων Βλαντίμιρ Λένιν, ο οποίος υποστήριξε ότι η υποτίμηση του νομίσματος ήταν ο «καλύτερος τρόπος για να καταστρέψει το καπιταλιστικό σύστημα».
Πρόσφατα γεγονότα προσφέρουν μια οδυνηρή υπενθύμιση της επίγνωσης του Κέινς. Η άνοδος του πληθωρισμού το 2021-23 στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει εκτεταμένη απογοήτευση και οργή στους ψηφοφόρους. Τώρα, η δεύτερη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ είναι έτοιμη να εισαγάγει ριζικές αλλαγές στην οικονομική πολιτική και πολλοί ψηφοφόροι μπορεί να μη συνειδητοποιούν τι θα γίνει.
Καθώς οι εκλογές έδωσαν στους Ρεπουμπλικανούς ευρεία πολιτική νίκη, οι υποστηρικτές του Τραμπ φαίνονται πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν υψηλότερο πληθωρισμό. Τρεις συνιστώσες της οικονομικής ατζέντας του Τραμπ, ειδικότερα, αποτελούν απειλή για τη σταθερότητα των τιμών των ΗΠΑ: τα όρια στην ανεξαρτησία και στην εξουσία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Οι εκτεταμένες φορολογικές περικοπές παρά τα τεράστια ελλείμματα και το χρέος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού (και εξάρτηση από τη μαγική σκέψη για τη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας). Και την ενσωμάτωση των κρυπτονομισμάτων με χαλαρή εποπτεία στα χρηματοοικονομικά και δημοσιονομικά συστήματα της Αμερικής.
Αυτές οι πολιτικές αλληλοσυμπληρώνονται. Η προσπάθεια του Τραμπ να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις της Fed, για παράδειγμα, συνδέεται με το σχέδιό του να χαλαρώσει τους κανονισμούς για τα κρυπτονομίσματα και να διερευνήσει τρόπους εξόφλησης του εθνικού χρέους με ψηφιακά νομίσματα.
Παρά τις αστοχίες, το ιστορικό δεκαετιών των ανεξάρτητων κεντρικών τραπεζών που αντιμετωπίζουν στον πληθωρισμό είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακό. Αυτή η επιτυχία εξηγεί γιατί το μοντέλο έχει γίνει το παγκόσμιο πρότυπο και γιατί χώρες που το αποφεύγουν, όπως η Αργεντινή και η Τουρκία, συνεχίζουν να παλεύουν με υψηλό και επίμονο πληθωρισμό.
Η επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ έχει δεσμευτεί να ακολουθήσει σειρά πληθωριστικών μακροοικονομικών και εμπορικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένων των τεράστιων φορολογικών περικοπών, των δασμών στις εισαγωγές και των μαζικών απελάσεων. Ενόψει τέτοιων δυνητικά αποσταθεροποιητικών ενεργειών, η αξιοπιστία της Fed και η ισχυρή εποπτεία των χρηματοπιστωτικών αγορών είναι πιο κρίσιμες από ποτέ, ωστόσο και οι δύο βρίσκονται τώρα σε σοβαρό κίνδυνο.
Πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, ο Κέινς παρατήρησε ότι κατά τη διάρκεια περιόδων υψηλού πληθωρισμού «όλες οι μόνιμες σχέσεις μεταξύ οφειλετών και πιστωτών, που αποτελούν το απόλυτο θεμέλιο του καπιταλισμού, γίνονται τόσο τελείως διαταραγμένες που δεν έχουν νόημα», κάνοντας στοίχημα και λοταρία την προσπάθεια απόκτησης πλούτου. Αυτά τα λόγια δεν ήταν ποτέ πιο εύστοχα.
*πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, συνεργάτης του Peterson Institute for International Economics,επίτιμος καθηγητής Οικονομικών στο University of California, Berkeley
**πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος
