του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Σίγουρα δεν θα είναι πολλοί αυτοί που θα θυμούνται ότι στην αρχή του Ψυχρού Πολέμου, στον τότε ελεύθερο κόσμο, το να είναι κανείς «πράκτορας επιρροής» (agent d’influence), ήταν μια εξαιρετικά επικίνδυνη ιδιότητα. Διότι πέρα από την φυλάκιση, μπορούσε να οδηγήσει και σε θανατική εκτέλεση, κάτι που ισχύει ακόμα σήμερα σε χώρες με αυταρχικά και ολοκληρωματικά καθεστώτα.
Αντιθέτως, στον σημερινό ελεύθερο και αναπτυγμένο κόσμο, η ιδιότητα αυτή εντάχθηκε στις τεχνικές μάρκετινγκ και πωλήσεων και στους επαγγελματίες που τη χρησιμοποιούν αποφέρει μπόλικο χρήμα, αν την εφαρμόζουν αποτελεσματικά.
Η βασική διαφορά μεταξύ των πάλαι ποτέ «πρακτόρων επιρροής» και των σημερινών αντιγράφων τους, είναι ότι οι τελευταίοι αποκαλούνται influencers, δηλαδή «επιδραστές». Η δε τεχνική τους, δεν είναι μόνον πολιτική, όπως πριν ογδόντα χρόνια, αλλά και εμπορική. Αποκαλείται δε «influencer Marketing», ήτοι «Μάρκετινγκ Επιρροής».
Αυτό το τελευταίο, στο επίπεδο της εμπορικής αξιοποίησης και εφαρμογής του έχει 15 και πλέον χρόνια παρουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο και η αξία του υπολογίζεται ότι στο τέλος το 2024 πλησίασε τα 26 δισ. δολάρια. Αν στο ποσό αυτό προστεθούν και τα κονδύλια για πολιτικό «μάρκετινγκ επιρροής», τότε ο παγκόσμιος τζίρος θα πρέπει να ανεβαίνει αισθητά.
Για παράδειγμα, οι αμερικανικές και βρετανικές αρχές, υπολογίζουν ότι η Κίνα και η Ρωσία, σε παγκόσμιο επίπεδο διαθέτουν ένα σημαντικό δίκτυο περίπου 200.000 «επιδραστών», πολλοί από τους οποίους επιδίδονται και στην αποκαλούμενη «βιομηχανική κατασκοπεία».
Για να επανέλθουμε όμως στο διαδικτυακό μάρκετινγκ με «influencers», θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι μάλλον καλπάζει. Όπως προκύπτει από αναλύσεις και έρευνες διεθνών συμβούλων επικοινωνίας, αυτού του τύπου μάρκετινγκ, τείνει να μετατραπεί σε κυρίαρχη μέθοδο της διαφημιστικής πολιτικής στρατηγικής πολλών επιχειρήσεων τόσο τοπικής όσο και διεθνούς εμβέλειας.
Στις σημερινές συνθήκες έτσι, οι «επιδραστές», οι «You Tubers» και οι «Tik Tokers», δεν είναι μια παροδική μόδα των καιρών, όπως κάποιοι τους θεωρούσαν πριν μια εικοσαετία. Όπως υποστηρίζουν έγκυροι ειδικοί της επικοινωνίας, αργά στην αρχή, αλλά όλο και πιο γρήγορα στις μέρες μας, εξελίχθηκαν σε διαμορφωτές καταναλωτικών συνθηκών και σε dream jobs των νεότερων γενιών τόσο παγκοσμίως όσο και στην Ελλάδα.
«...Διεκδικούν με αξιώσεις το μερίδιο του λέοντος στους διαφημιστικούς προϋπολογισμούς , παραγκωνίζοντας τα παραδοσιακά μέσα προβολής κι ενημέρωσης και εισπράττουν εξωπραγματικές αμοιβές, για μια πόζα στο σπίτι με τον σκύλο και το αποσμητικό τους...», γράφει η Χριστίνα Καντσαντώνη, που έχει μελετήσει το θέμα.
Επισημαίνει δε ότι στον χώρο του μάρκετινγκ, το φαινόμενο έχει αρκετά χρόνια ζωής πίσω του, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τον γκουρού της τεχνικής αυτής, καθηγητή Φίλιπ Κότλερ. Όμως, η διαφορά του παρελθόντος με το σήμερα είναι ότι ρόλο influencer δεν έχουν μόνον διασημότητες που συμμετέχουν σε διαφημίσεις προϊόντων, όπως για παράδειγμα ο τενίστας Ροζέ Φεντερέρ, ο ποδοσφαιριστής Κριστιάνο Ρονάλντο ή ο δικός μας Παν. Γιαννάκης, μπασκετμπολίστας.
Η εξάπλωση του διαδικτύου και η διείσδυση της ψηφιακής τεχνολογίας στην καθημερινότητα των πολιτών – καταναλωτών, δημιούργησε ένα άλλο είδος influencers,που μπορεί να διακρίνονται σε κάτι ή να μη διακρίνονται σε τίποτα.
Μπορεί να έχουν ξεκάθαρη ιδιότητα, μπορεί και όχι. Μπορεί να έγιναν γνωστοί μέσα από την τέχνη, την επιστήμη ή τις αθλητικές τους ικανότητες, μπορεί και να επέλεξαν το συγκεκριμένο επάγγελμα για τη διασημότητα. Διότι όπως κάθε διάσημος μπορεί δυνητικά να γίνει influencer, έτσι και ο influencer της διπλανής πόρτας, αυτός που θα προσεγγίσει το κοινό του εξαρχής μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες, μπορεί να γίνει διάσημος.
Χωρίς να χρειαστεί τη βοήθεια παραδοσιακών μέσων προβολής, χωρίς φώτα και πανάκριβες κάμερες, χωρίς να μπει σε πλατό, σκηνές ή γήπεδα. Απλώς από την ασφάλεια του δωματίου του. Με βασικό εξοπλισμό το smartphone του.
Σε σχέση με τους σταρ του χθες, οι influencer του ψηφιακού σήμερα διαθέτουν ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα. Ακόμα κι αν δεν ακολουθούνται από εκατομμύρια θαυμαστών, έχουν όμως καθημερινή επαφή κι αλληλεπίδραση με το κοινό τους. Δέχονται κι απαντούν στα μηνύματα των followers, διατηρώντας μια σχέση οικεία, αμφίδρομη και εμπορικά απολύτως αποδοτική.
