Του
Κώστα Χριστίδη
Με αφορμή το ταξίδι του κ.Τσίπρα στην Βενεζουέλα, τον Μάρτιο 2013, για να παρευρεθεί στην κηδεία του ‘’ινδάλματός’’ του Ούγκο Τσάβες, ηγέτη της χώρας αυτής επί δεκα-τετραετία, είχαμε γράψει στην ‘’Εστία’’ (15.03.13) τα εξής:
‘’Η Βενεζουέλα είναι μία χώρα, μετά την Σαουδική Αραβία, με τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου, η τιμή του οποίου, κατά την θητεία του Τσάβες, υπερ-δεκαπλασιάσθηκε. Αυτό επέτρεψε στον ‘’Κομμαντάντε’’ να παρέχει δωρεάν σημαντικές ποσότητες πετρελαίου στον φίλο και μέντορά του Φιντέλ Κάστρο και να προβεί σε πολλές κοινωνικές παροχές προς τα φτωχά στρώματα, τα οποία (και, ιδίως, οι γυναίκες) τον λάτρεψαν.
Ταυτόχρονα κατεδίωξε ποικιλοτρόπως την ανώτερη και την μεσαία τάξη, πολλά μέλη των οποίων αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την χώρα. Θεσμοί όπως η δικαιοσύνη, η κεντρική τράπεζα, τα ΜΜΕ κατέστησαν υποχείριά του. Το δημόσιο χρέος από 28 δις δολάρια ανήλθε στα 90 και ο πληθωρισμός στο 22%, ενώ τον Φεβρουάριο 2013 το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε κατά 32%.
Διεθνώς, μεταξύ των φίλων του περιλαμβάνονταν οι Σαντάμ Χουσεΐν, Ρόμπερτ Μουγκάμπε, Μουαμάρ Καντάφι και Μπασάρ αλ Άσσαντ. Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η κληρονομιά του Τσάβες. Και ο ίδιος μεν θα ταριχευθεί, ως νέος Φαραώ, ώστε ‘’να διατηρηθεί αιώνια’’, ο τσαβισμός, όμως, μάλλον θα καταλήξει σε κάποιο χρονοντούλαπο της ιστορίας’’.
Στο διάστημα των 18 περίπου μηνών που παρήλθε έκτοτε, οι εξελίξεις ξεπέρασαν τις πλέον δυσμενείς προβλέψεις και ήδη η Βενεζουέλα, υπό την ηγεσία του στενότερου συνεργάτη του Τσάβες και διαδόχου του Νικολάς Μαντούρο, διεκδικεί τον τίτλο της πλέον κακο-διαχειριζόμενης οικονομίας του κόσμου. Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του Economist, (20.09.14) η αδυναμία μίας μεγάλης πετρελαιοπαραγωγού χώρας να πληρώσει τις υποχρεώσεις της είναι ένα σπάνιο φαινόμενο.
Επτά δις δολάρια δόσεων από το δημόσιο χρέος της χώρας λήγουν εντός του Οκτωβρίου 2014 και ενώ η κυβέρνηση επιμένει ότι θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, η φρικτή λέξη ‘’χρεοκοπία’’ έχει αρχίσει να ακούγεται. Ήδη ο οίκος Standard & Poor’s χαρακτήρισε την χώρα ‘’ευάλωτη’’ και εξαρτώμενη από ευνοϊκές εξωτερικές οικονομικές συνθήκες για να μην καθυστερήσει τις πληρωμές της.
Δύο διάσημοι εγχώριοι οικονομολόγοι (οι Ricardo Hausmann και Miguel Angel Santos) άσκησαν κριτική κατά της κυβερνητικής απόφασης να εξοφλήσει πλήρως τους κατόχους κρατικών ομολόγων καθυστερώντας υποχρεώσεις πολλών δις δολαρίων προς προμηθευτές τροφίμων, φαρμάκων και άλλων βασικών αγαθών. Ο Hausmann χαρακτήρισε το γεγονός αυτό ως ‘’σύμπτωμα ηθικής χρεοκοπίας της κυβέρνησης’’ ενώ ο Πρόεδρος Μαντούρο τον απεκάλεσε ‘’οικονομικό εκτελεστή’’ και τον απείλησε με ποινικές διώξεις …
Στην μαύρη αγορά συναλλάγματος ένα δολάριο ανταλλάσσεται με 90 μπολίβαρες (το εθνικό νόμισμα της Βενεζουέλας), ενώ η επίσημη ισοτιμία κυμαίνεται μεταξύ 6, 3 και 50 μπολίβαρες, αναλόγως ποιάν από τις πολλές υπάρχουσες επίσημες ισοτιμίες χρησιμοποιεί κανείς (άλλη παγκόσμια πρωτοτυπία). Το έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών της χώρας, οι εξαγωγές της οποίας αφορούν πετρέλαιο και παράγωγα προϊόντα σε ποσοστό 97%, ανήλθε σε 17,2% του ΑΕΠ το 2013.
Οι ανάγκες καλύπτονται εν μέρει με τύπωμα του εθνικού νομίσματος. Η προσφορά χρήματος σχεδόν τετραπλασιάσθηκε εντός των δύο τελευταίων ετών με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να υπερβαίνει ήδη το 60% ετησίως. Οι τιμές των τροφίμων διπλασιάσθηκαν πέρυσι, πλήττοντας κατ’ εξοχήν τα φτωχότερα στρώματα.
Χειρότερη συνέπεια και από τον πληθωρισμό είναι οι ελλείψεις αγαθών. Περίπου το 1/3 των βασικών αγαθών δεν βρίσκεται στα ράφια των σουπερ-μάρκετς. Υπολογίζεται ότι έξι στα δέκα φάρμακα είναι σε πλήρη έλλειψη, από απλά παυσίπονα μέχρι φάρμακα για τον καρκίνο και το Aids. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα από αιτήσεις για επείγουσες ανάγκες φαρμάκων ενώ έχει αρχίσει να ανθεί η ανταλλακτική οικονομία, π.χ. παιδικές πάνες ανταλλάσσονται με εργαλεία ή ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Πολλοί βασίζονται για την κάλυψη αναγκών τους σε βασικά είδη σε αποστολές από συγγενείς τους στο εξωτερικό.
Πού οφείλεται η ραγδαία αυτή επιδείνωση; Στην χρήση της νεο-μαρξιστικής εργαλειοθήκης. Αρκετές βιομηχανίες τροφίμων κρατικοποιήθηκαν. Οι εκτεταμένοι έλεγχοι τιμών συχνά επιβάλλουν στους παραγωγούς να λειτουργούν με ζημία. Η κυβέρνηση κατηγορεί ‘’τα μεγάλα συμφέροντα’’ ότι έχουν κηρύξει οικονομικό πόλεμο και σχεδιάζει να παίρνει τα δακτυλικά αποτυπώματα των καταναλωτών για να τους παρεμποδίζει να πραγματοποιούν υπερβολικές αγορές.
Ο Πρόεδρος Μαντούρο αντικατέστησε τον Αντιπρόεδρο Rafael Ramirez, υπεύθυνο για τα οικονομικά θέματα (ο οποίος, εν πάση περιπτώσει, είχε ταχθεί υπέρ της καθιέρωσης μίας και μόνης συναλλαγματικής ισοτιμίας και υπέρ περιορισμών στην προσφορά χρήματος), με έναν στρατηγό. Οι δρόμοι των πόλεων μπορεί να είναι πιο ήρεμοι τώρα σε σχέση με μερικούς μήνες προηγουμένως, οπότε σε συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και κυβερνητικών δυνάμεων βρήκαν τον θάνατο τουλάχιστον 40 άτομα (περί αυτών, βεβαίως, ουδέν ακούσαμε στα δικά μας ΜΜΕ), ωστόσο οι προοπτικές της χώρας παραμένουν εξαιρετικά σκοτεινές.
Το παράδειγμα της Βενεζουέλας μας δείχνει ανάγλυφα που μπορεί να οδηγηθεί μία χώρα όταν γίνεται σύγχυση ανάμεσα σε οράματα και παροράματα και όταν, συνειδητά ή μη, εφαρμόζονται διάφορα, οικονομικώς παράδοξα ‘’Σχέδια Β’’.
