«Οι Θεές»: Το νέο βιβλίο της Ελένης Λαδιά

του Νίκου Ερρ. Ιωάννου*

Ήταν Ιανουάριος του 1984, στη Λεμεσό, όπου βρέθηκα για το 10ο ετήσιο μνημόσυνο του Αρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Γεωργίου Γρίβα Διγενή. Τον αναφέρω, γιατί ήταν άτεκνος μεν αλλά με πολλά παιδιά. Τους αγωνιστές που με την καθοδήγησή του έκαναν εκείνον τον επικό Αγώνα.

Στο σπίτι της ποιήτριας Πίτσας Γαλάζη και του Πανίκου Σωτηρίου έμαθα για την Ελένη Λαδιά μέσα από τις σελίδες της «Αποσπασματικής Σχέσης» που διαβάζαμε με τους φίλους που ανέφερα. Ένιωσα ευγνωμοσύνη στην άγνωστή μου μέχρι τότε συγγραφέα, που με τόση αμεσότητα με ξενάγησε πάλι στο φρούριο της Κερύνειας (αγαπημένης γενέτειράς μου) και ζωντάνεψε τις μορφές φίλων που χάθηκαν τον μαύρο Ιούλιο του 1974.  

Δεδομένης της καθ’ ύλης αρμοδιότητας των εκλεκτών πνευματικών ομοτράπεζών μου, θα συνιστούσε ατόπημα εκ μέρους μου η απόπειρα λογοτεχνικής ή κριτικής παρουσίασης του τελευταίου έργου της κυρίας Ελένης Λαδιά «Οι Θεές». Κινείται με μαεστρία σε τρία παράλληλα επίπεδα, καλύπτει χρονολογικά μεγάλο μέρος της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας και Λαογραφίας αλλά και πολύ πιο πέρα. Θα περιοριστώ σε μία βιωματική προσέγγιση της συμπόρευσής μου, στο τέταρτο του αιώνος που περιλαμβάνεται στην πραγματεία του έργου, με κυριότερη αναφορά στην γνωριμία μου με τις δύο πρωταγωνίστριες. Τη Μάνα και την Κόρη, που στην αφήγηση και εξέλιξη του έργου μπλέκουν τις ιδιότητές τους.

Η Κόρη προσκολλάται στη Μάνα και την ανατρέφει. Και η Μάνα αφήνεται στα χέρια της Κόρης και της αναγνωρίζει σε κάποια φάση ότι την γέννησε. Και ο σύνδεσμος αυτός γίνεται πιο ισχυρός μετά το θάνατο του Πατέρα-Άντρα της Οικογένειας. 

Η περιγραφή και απόδοση της πολύπλευρης πραγματικότητας που βίωναν Μάνα και Κόρη αυτά τα 25 χρόνια, αναλύεται και αναπτύσσεται με περίτεχνο τρόπο στις σελίδες του βιβλίου. Και μόνο για να γευτεί κανείς όλες αυτές τις αποχρώσεις και εκφράσεις της αγάπης, αξίζει να διαβάσει το βιβλίο.

Εγώ θα περιοριστώ στην αναφορά κάποιων αυθεντικών προτάσεων.

Ευδοξία: «Νικολάκη μου, (το έλεγε με τέτοιο τρόπο, που νομίζω ότι την ακούω και αυτή τη στιγμή) βαρέθηκα να ζω, θέλω να πεθάνω».

Και άλλες φορές «Δε με νοιάζει η ζωή, αλλά που θα αφήσω το κοριτσάκι μου;»

Ελένη: «Δεν είναι πανέμορφο το κοριτσάκι μου; Κοίταξε το δέρμα της τι ωραίο που είναι;»

Και όταν στις συζητήσεις μας προσπαθούσα να περάσω την ουδέτερη και ρεαλιστική θέση ότι, όλοι κάποτε κλείνουμε τον κύκλο μας και πρέπει να είμαστε ευτυχείς όταν φεύγουμε σύμφωνα με την επετηρίδα, έλεγε:

«Η ζωή δεν θα έχει νόημα για μένα χωρίς τη Μάνα μου, χωρίς το κοριτσάκι μου».

Νιώθω ότι ο χώρος που γίνεται η παρουσίαση αποκτά ιδιαίτερη σημασία και συμβολισμό και κάπου εδώ νομίζω ότι παρευρίσκονται και παρακολουθούν, παράλληλες ηρωίδες του έργου, η Δήμητρα με την Περσεφόνη. Και πιο δίπλα η σκιά του «Αγαπημένου του Όντος» ποιητή, Δημήτρη Παπαδίτσα, πνευματικού συνοδοιπόρου της συγγραφέως και ακριβού φίλου.

Στο Άγιον Όρος ο προσκυνητής μαθαίνει τι σημαίνει διακόνημα. Είναι η αποστολή που ανατίθεται σε κάθε μοναχό για να εξασφαλίζεται η  εύρυθμη λειτουργία της μονής. Παρεμπιπτόντως τα διακονήματα είναι 60.

Ζώντας από κοντά την Ελένη και την Ευδοξία απεκόμισα την πεποίθηση ότι η συγγραφή αποτελεί ένα μοναχικό διακόνημα στη λειτουργία της Κοινωνίας των Αξιών. Αυτή η ασκητική προσήλωση στο διακόνημα συμβάλλει στο να αναδεικνύονται ορισμένοι συγγραφείς και ποιητές, μάντεις και θα τολμούσα να πω τη λέξη, προφήτες.

Το 2007 κυκλοφόρησε το βιβλίο της Ελένης «Μυθολογικά παράδοξα κι ένα διήγημα». Το διήγημα Πύρρος, ο Δήλιος ψαράς, ήταν «χαρισμένο στην Έρρικα Ν. Ιωάννου για την ωραία της ψυχή».

Κάποια στιγμή, ο ταπεινός ψαράς μονολογεί «η ψυχή μου είναι ωραία κι αυτό έχει σημασία. Η σημερινή μου ύπαρξη πιστοποιεί πώς η ψυχή δεν επιλέγει να συνυπάρξει στο ανθρώπινο σώμα μόνο με έναν δυνατό νου. Η ωραία ψυχή δύναται να φιλοξενηθεί στο οποιοδήποτε σώμα και να συνυπάρξει με τον οποιοδήποτε νου».

Πέντε χρόνια αργότερα αυτή η Έρρικα, με την νοητική υστέρηση και το περιορισμένο λεξιλόγιο, άκουσε την κραυγή αγωνίας μιας γυναίκας που πνιγόταν, ενώ οι νοήμονες ή δεν άκουσαν ή αδιαφόρησαν, κολύμπησε προς το μέρος της και την έσωσε.

«Οι Θεές» κυκλοφόρησαν την ίδια μέρα που έκλεισε τον κύκλο της επίγειας ζωής της η αγαπημένη μας Ευδοξία. Ανάμεσα στα σταυρωμένα χέρια της ταξιδεύει μαζί της και το πρώτο αντίτυπο του βιβλίου, με κάποια λόγια, που τα ξέρει μόνο η Ελένη.

Η Ευδοξία όμως δεν άφησε αυτή την δωρεά χωρίς ανταπόδοση.

Απ’ ό,τι ξέρω, η Ελένη ανακαλύπτει ακόμα κλειστά γράμματά της, γραμμένα σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους και τολμώ να προβλέψω ότι το επόμενο βιβλίο της θα έχει συνσυγγραφέα την Ευδοξία.

Ευχαριστώ τις εκδόσεις της «ΕΣΤΙΑΣ» για την τιμή να συμμετέχω στην παρουσίαση και ιδιαίτερα ευχαριστώ την Ελένη για την μύηση στον θαυμαστό της κόσμο που μου προσέφερε απλόχερα.

*Καρδιολόγος