του
Jin Liqun*
«Στην διάρκεια του 21ου αιώνα οι ασιατικοί πολιτισμοί θα αποκτούν οικονομικό υπόβαθρο και θα επεκτείνουν την στρατιωτική και πολιτική τους δύναμη, στο πλαίσιο μίας νέας τάξης πραγμάτων»
Σάμιουελ Χάντινγκτον, Συγγραφέας του βιβλίου Σύγκρουση των Πολιτισμών
Η παγκοσμιοποίηση υπήρξε ένα καθοριστικό στοιχείο του τέλους του 20ου αιώνα, εμπλουτίζοντας, σε διαφορετικό βαθμό, τις ζωές των ανθρώπων των χωρών που συμμετείχαν σε αυτήν. Ωστόσο, πλέον, τα εύκολα οικονομικά οφέλη ανήκουν στο παρελθόν, η δε διατήρηση και προώθηση της ενσωμάτωσης ως αναπόσπαστου στοιχείου της παγκοσμιοποίησης αποδεικνύεται δυσκολότερη απ’ ό,τι πολλοί ανέμεναν. Με τους παγκόσμιους οικονομικούς κινδύνους να αυξάνονται, τα κεφάλαια έλκονται από περιουσιακά στοιχεία χαμηλού ρίσκου και τείνουν να μείνουν εκεί. Κατά τον ίδιο τρόπο, το ανθρώπινο κεφάλαιο αποχωρεί αναζητώντας μία καλύτερη τύχη στο εξωτερικό σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα –διαδικασία που επιταχύνεται από την γεωπολιτική αστάθεια και την άνιση κατανομή του πλούτου ανά τον κόσμο.
Ωστόσο, καθώς η παγκόσμια ανάπτυξη λιμνάζει, τα περισσότερα έθνη γίνονται εσωστρεφή, αποφεύγοντας μία πολιτική υπέρ της παγκοσμιοποίησης και ευνοώντας εθνικιστικές πολιτικές κατευθύνσεις. Οι ανήκοντες στο ίδιο έθνος τείνουν να μοιράζονται βασικές πεποιθήσεις. Αλλά η παγκοσμιοποίηση έφερε σε επαφή διαφορετικές κουλτούρες, αξίες και πεποιθήσεις με τρόπους που δεν ήταν εφικτό πριν. Οι νέες αξίες μπορεί να ερμηνευθούν ως απειλή για τον τρόπο ζωής του ατόμου. Το κατά πόσον οι νεοεισερχόμενοι ενσωματώνονται ή όχι, μπορεί να προσδιορίσει αν η απειλή απλώς πλανάται ή γίνεται πραγματικότητα.
Το 2017 πολλά έθνη φαίνεται να βρίσκονται σε ένα σταυροδρόμι. Το επόμενο βήμα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση –περισσότερη ή λιγότερη παγκοσμιοποίηση – φαίνεται επικίνδυνο. Οφείλουμε να αναρωτηθούμε: αν η παγκοσμιοποίηση καθόρισε τον 20ο αιώνα, τί θα καθορίσει τον 21ο;
Σκέπτομαι αυτό το ερώτημα διότι αφορά την στρατηγική μας. Ως ένας νέος οργανισμός, η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών (ΑΙΙΒ) οφείλει να βρει τον τρόπο ώστε να συμβάλει στην περιφερειακή και παγκόσμια ολοκλήρωση και να φέρει ευρύτερα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη στο σύνολο των χωρών μελών της, χωρίς να εγκαταλείπει κανένα έθνος. Η παγκοσμιοποίηση έχει ακόμη πολλά οφέλη να αποφέρει σε όλα τα έθνη που εμπλέκονται και οφείλει να το κάνει με τον πιο δίκαιο τρόπο. Οι κανόνες που διέπουν τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες πρέπει να αναμορφωθούν, ώστε να περιλαμβάνουν περισσότερο δημόσιο έλεγχο. Το ίδιο πρέπει να ισχύσει και για την πρόσβαση στα οφέλη από αυξημένη συνδεσιμότητα. Αυτό που έχει δημιουργήσει προβλήματα στα έθνη και στους τομείς που ήταν στο περιθώριο για πάρα πολύ καιρό είναι η ανεπαρκής και όχι η υπερβολική ενσωμάτωση. Μία στροφή 180 μοιρών δεν είναι επιλογή. Η μόνη λύση είναι να προχωρήσουμε προς εμπρός, με την σωστή προσέγγιση.
Υιοθέτηση σωστής προσέγγισης σημαίνει ότι πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε ότι οι συνθήκες διαφέρουν από χώρα σε χώρα στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Χρειάζονται αναπτυξιακές προσεγγίσεις κατά παραγγελία. Αυτή είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι πολυμερείς τράπεζες ανάπτυξης και οι διμερείς δωρητές που εργάζονται με περιθωριοποιημένες χώρες.
Παρόλα αυτά, λίγοι θα διαφωνούσαν ότι οι επενδύσεις στις υποδομές είναι ένα σημαντικό μέσο ανάπτυξης. Η Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες της Ασίας μαρτυρούν την αποτελεσματικότητα των επενδύσεων σε έργα υποδομής όσον αφορά την ανάπτυξη. Από την εποχή που ξεκίνησε το άνοιγμα της Κίνας, πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ξεφύγει από την φτώχεια –κυρίως ως αποτέλεσμα της ευρείας οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που εξασφαλίστηκε από τις επενδύσεις σε υποδομές.
Εκμεταλλευόμενη αυτή την εμπειρία, η ΑΙΙΒ μπορεί να συμβάλει και να βρει την θέση της στην οικογένεια των πολυμερών τραπεζών ανάπτυξης. Θα είμαστε ανοιχτόμυαλοι στην προσπάθειά μας να διερευνήσουμε νέες ιδέες για ανάπτυξη οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κάθε χώρας ξεχωριστά. Θα εγκαινιάσουμε μία νέα προσέγγιση, επικεντρώνοντας την προσοχή μας σε επενδύσεις υποδομών και σε άλλους παραγωγικούς τομείς. Ενώ οι υποδομές προάγουν την αποτελεσματικότητα και στηρίζουν την ανάπτυξη, στηρίζουν εξ ορισμού και την κοινωνία ως σύνολο. Έτσι, προκειμένου να ενθαρρύνουμε πραγματικά μία ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, που να μπορεί να μεταμορφώσει την οικονομία και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θα πρέπει επίσης να έχουμε κατά νουν ότι από τις υποδομές επωφελούνται και άλλοι παραγωγικοί τομείς, με διαφορετικούς τρόπους.
Δεν αρκεί, ως νέο ίδρυμα, να έχουμε μία νέα εντολή. Οφείλουμε επίσης να διασφαλίσουμε καινοτόμους προσεγγίσεις για την επίλυση των προβλημάτων του 21ου αιώνα. Στοχεύουμε στο να είμαστε οικονομικά αποδοτικοί, να κινούμαστε γρήγορα, χωρίς συμβιβασμούς όσον αφορά στα περιβαλλοντικά ή κοινωνικά πρότυπα, και να δίνουμε προτεραιότητα στην στενή συνεργασία. Η ΑΙΙΒ συνεργάζεται ήδη στενά με άλλες πολυμερείς τράπεζες ανάπτυξης, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης. Εντούτοις, είναι εξ ίσου σημαντικό να φροντίζουμε για την «ιδιοκτησία» των αναπτυξιακών προγραμμάτων και να ενθαρρύνουμε την «αγορά μετοχών» από τις δανειζόμενες χώρες.
Από αυτή την άποψη, οι υπερβολικές προϋποθέσεις αποδείχθηκαν αντιπαραγωγικές. Τα αναπτυξιακά προγράμματα και έργα θα πρέπει οπωσδήποτε να ανταποκρίνονται σε ορισμένα πρότυπα. Αλλά οι υγιείς μακροοικονομικές πολιτικές κατευθύνσεις και η προστασία του περιβάλλοντος οφείλουν να υιοθετούνται οικειοθελώς από τις δανειζόμενες χώρες, όχι να τούς επιβάλλονται.
Η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών μάς δείχνει ότι τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται μέσω της συνεργασίας. Η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών ιδρύθηκε με την πεποίθηση ότι αυτός ο κόσμος θα είναι σε καλύτερη οικονομική κατάσταση όταν είμαστε καλύτερα συνδεδεμένοι. Επομένως, ας αξιοποιήσουμε τις επιτυχίες του παρελθόντος προσαρμόζοντάς τις στις διαφορετικές τοπικές συνθήκες. Με τον τρόπο αυτόν μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι αυτό που θα καθορίσει τον 21ο αιώνα θα είναι η κοινή ευημερία, και όχι οι χαμένες ευκαιρίες.
*Πρόεδρος της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών
