Αισχυλικός «Αγαμέμνων» σε μια Επιδαύρια νύχτα

της Αλεξάνδρας Παπαϊσιδώρου

Η Κυβέλη είχε σημάνει την ώρα προς το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Ο δρόμος βαθύς από τις πευκοβελόνες και το τοπίο θα αρχίσει σε λίγο να ρίχνει αυτό το μυστηριακό πέπλο που αλλάζει χρώμα στη διάθεση και πνεύμα και σε τραβά με αόρατη κλωστή στην αρχαιότητα, στο τότε, σε αυτό που μας λείπει τόσο σήμερα...στο ανώτερο!

Στο αρχαίο θεατρο της Επιδαύρου οι θεατές- προσκυνητές του αρχαίου κάλλους του θεάτρου ομοιάζουν με σμήνος μελισσών, παραδόξως σιωπηλών, συνεπαρμένων. Το αρχαίο άρωμα μας καθηλώνει και μας καλεί σε έναν σεβασμό με δέος μαζί που υμνεί και εξυψώνει ή ίσως και (υπεν)θυμίζει τα ιδανικά μας, αξίες, ήθος.

Ο Αγαμέμνων ήρωας της νίκης και των μαχών. Η Κλυταιμνήστρα ανήμερο αδίστακτο θηλυκό που δεν υποτάσσεται στα συναισθήματα οργής και εκδίκησης. Το θέατρο της Επιδαύρου γέμισε και όσο ασφυκτικά και αν ήταν γεμάτο, κατάφερε κα έγινε ενας ψίθυρος... οι ανάσες ενώθηκαν σε κοινή συγχορδία και τα μάρμαρα έκαιγαν στον απόηχο του δειλινού με σφραγίδα τον ήλιο να χάνεται και σύννεφα με αστέρια σε κρυφτό. 

Η παράσταση έχει τώρα αρχίσει. Ο Χορός του Αισχύλου μας καλωσόρισε. Οι συστάσεις έγιναν και η πλοκή άρχισε να ξεδιπλώνεται. Είναι τόσο συγκλονιστικό το καθηλωμένο κοινό μπροστά στο Δράμα που εκτυλίσσεται χωρίς να αποτελεί άγνωστη ιστορία, άγνωστη πλοκή. Είναι συγκλονιστικό το ποσό επίκαιρο στέκεται νοηματικά, εκφραστικά, σημασιολογικά. Η καταστροφή της Τροίας δίκαιη ανταπόδοση από τους Έλληνες. Ο θάνατος του Αγαμέμνονα δίκαιη ανταπόδοση από την Κλυταιμνήστρα. Η θυσία της Ιφιγένειας δίκαιη ανταπόδοση από τον Αγαμέμνονα προς τους θεούς. Τι ορίζει το δίκαιο στο μυαλό των ηρώων; Πως ορίζει το δίκαιο ο Αισχύλος; Ο ποιητής καθρεφτίζει τα προσωπικά στίγματα των ηρώων και χαράσσει την πλοκή. Χαμαιλεωντική η χρήση στην αναφορά του δικαίου με εναλλαγή όρων δίκην, δικαίων, δίκας και ηχηρά στις κερκίδες αντανακλά το "ο καθένας έχει τόσο δίκαιο όση και δύναμη να το επιβάλλει" του τραγικού ποιητή. Αλήθεια, πόσες φορές δεν ερμήνευσε ο καθένας από εμάς το δίκαιο ως όριζε ο ίδιος στο μυαλό του; Αλήθεια, τί είναι δίκαιο για τον έναν και τί για τον άλλον; Ποιος ο ορισμός του δικαίου στην επικράτηση λογικής ή συναισθήματος; 

Η παράσταση τελειώνει. Και θέλεις και θέλω κι'άλλο... Τα χειροκροτήματα στο αρχαίο θέατρο έχουν άλλο ήχο. Άλλη υπερηφάνεια. Οι Κασσάνδρες έχουν ήδη πάρει το δρόμο τους καθώς κατηφορίζεις προς τις μεγαλοπρέπεις μαρμάρινες θύρες εξόδου και τίποτε δεν μπορεί να τις θυμίσει και να συγκριθεί με την ανάταση αυτήν - αυτήν που μόνο η Τέχνη μπορεί. Η μυσταγωγία του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου είναι σημάδι και θες παντοτινά να το φυλάς.