Η συνταγή επιτυχίας της Ε.Ε. για το κλίμα

Της Connie Hedegaard*


Η επίτευξη μιας ισχυρής διεθνούς συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για την Ε.Ε., κάτι που επιβεβαιώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα κατά τη σύνοδο των Ευρωπαίων υπουργών Περιβάλλοντος στη Γάνδη. Συνολικά, η προηγούμενη δεκαετία ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί, πρόσφατα δε στοιχεία δείχνουν ότι, σε ολόκληρο τον πλανήτη, το διάστημα Ιανουαρίου - Μαΐου 2010 ήταν το θερμότερο πρώτο πεντάμηνο από το 1880 που υπάρχουν στοιχεία. Η αλλαγή του κλίματος δεν θα υποχωρήσει παρά τα όσα διατείνεται μια μικρή μειονότητα σκεπτικιστών.

Στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης για το κλίμα, τον περασμένο Δεκέμβριο, η πλειονότητα των χωρών αναγνώρισε ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας πρέπει να μην υπερβεί τους 2° C προκειμένου να αποτραπούν οι σοβαρότερες και ενδεχομένως καταστροφικές επιδράσεις της αλλαγής κλίματος. Τούτο θα απαιτήσει διεθνώς συντονισμένη προσπάθεια, υπό μορφήν ισχυρού και νομικά δεσμευτικού σφαιρικού πλαισίου για το κλίμα. Κατά τη διάσκεψη της Κοπεγχάγης σημειώθηκε κάποια πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση. Η μη δεσμευτική συμφωνία της Κοπεγχάγης, παραδείγματος χάριν, έχει οδηγήσει όλες τις σημαντικές οικονομίες του πλανήτη να αναλάβουν είτε δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είτε δράση στον τομέα αυτό. Επιπλέον, η συμφωνία περιλαμβάνει δεσμεύσεις εκ μέρους των πλέον ανεπτυγμένων χωρών για την παροχή 30 περίπου δισ. δολαρίων κατά την προσεχή τριετία που θα βοηθήσουν τις φτωχότερες και πιο ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν ταχύτατα τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να προσαρμοστούν στην αλλαγή κλίματος. Σχεδόν το ένα τρίτο της χρηματοδότησης αυτής θα προέλθει από την Ε.Ε.: οι σχετικές διαδικασίες έχουν δρομολογηθεί.

Το 2007, η Ευρωπαϊκή Ενωση πήρε το προβάδισμα όσον αφορά τον σχεδιασμό της μελλοντικής οικονομίας «χαμηλών εκπομπών άνθρακα» –αλλά και της ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας που αυτή συνεπάγεται– με τη μονομερή δέσμευσή της να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2020 κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Η Ε.Ε. είναι έτοιμη να προχωρήσει και σε μείωση 30%, εάν οι άλλες σημαντικές οικονομίες του πλανήτη δεσμευτούν αναλόγως. Η προσφορά αυτή παραμένει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Μακροπρόθεσμα, δε, έχουμε θέσει ως στόχο την περικοπή των εκπομπών μας, μαζί με άλλες βιομηχανοποιημένες χώρες, κατά 80% - 95% κάτω από τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2050.

Η φετινή διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, που θα λάβει χώρα τον Δεκέμβριο στη μεξικανική πόλη Κανκούν, πρέπει να διατηρήσει την πρωτοφανή δυναμική που δημιούργησε η διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Η Ευρώπη είναι έτοιμη για φιλόδοξες αποφάσεις στο Κανκούν. Πρέπει να στηριχτούμε στη συμφωνία της Κοπεγχάγης, να λάβουμε υπόψη τα συμφέροντα και τις προτεραιότητες των διαφόρων μερών και να δημιουργήσουμε μία στέρεα βάση για μια παγκόσμιας εμβέλειας συνθήκη.

Με βάση την πρόοδο που σημειώθηκε στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις των Ηνωμένων Εθνών, ένα πακέτο αποφάσεων θα μπορούσε να περιλάβει τους ακόλουθους τομείς:

- Τεχνολογική συνεργασία.

- Πλαίσιο προσαρμογής στην αλλαγή κλίματος.

- Σφαιρικό σχέδιο για τη μείωση των εκπομπών από την αποψίλωση των τροπικών δασών.

- Νέος μηχανισμός άνθρακα.

- Δημιουργία υποδομής στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο τελευταίος τομέας έχει στενή σχέση με τη διαφάνεια στη μέθοδο μέτρησης, στη σύνταξη εκθέσεων και στην αξιολόγηση των προσπαθειών μας. Η συμφωνία της Κοπεγχάγης έχει ήδη θίξει το θέμα της διαφάνειας πρέπει όμως να εμβαθύνουμε περισσότερο - τούτο, δε, ισχύει τόσο για τις βιομηχανοποιημένες όσο και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα συγκεκριμένα προγράμματα μπορούν να χρηματοδοτηθούν βάσει των δεσμεύσεων «ταχείας έναρξης» της Κοπεγχάγης.

Οπως έχουμε καταστήσει σαφές επανειλημμένα, η Ε.Ε. προτιμά να υπάρξει νομικά δεσμευτικό σφαιρικό πλαίσιο για το κλίμα υπό μορφήν νέας, ενιαίας συνθήκης. Δεν θα απορρίπταμε εντούτοις μία δεύτερη περίοδο δέσμευσης βάσει του Πρωτοκόλλου του Κιότο, υπό τον όρο ότι και άλλες χώρες με μεγάλο μερίδιο στις εκπομπές θα δεσμευτούν αναλόγως στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας και ότι θα εξαλειφθούν οι αδυναμίες του Πρωτοκόλλου που υπονομεύουν σήμερα την περιβαλλοντική του ακεραιότητα.

Μια δεύτερη περίοδος δέσμευσης βάσει του Πρωτοκόλλου του Κιότο, από μόνη της και χωρίς να εξαλειφθούν οι αδυναμίες, δεν προσφέρει καμία εγγύηση για τη διατήρηση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας σε επίπεδα κάτω από 2° C. Η αποκλειστική εστίαση του Κιότο στις βιομηχανοποιημένες χώρες και η απουσία των ΗΠΑ από αυτές σημαίνουν ότι το Πρωτόκολλο δεσμεύει χώρες που είναι σήμερα υπεύθυνες μόνο για το 30% περίπου των συνολικών εκπομπών. Ομως, η αύξηση των εκπομπών οφείλεται –σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό– στις σημαντικότερες αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως υπογραμμίζεται από τα πρόσφατα ολλανδικά στοιχεία που δείχνουν ότι οι περυσινές περικοπές στις εκπομπές βιομηχανοποιημένων χωρών εξουδετερώθηκαν εντελώς από την αύξηση εκπομπών των ταχέως αναπτυσσομένων χωρών.

Παραμένω πεπεισμένη ότι το Κανκούν μπορεί να οδηγήσει σε φιλόδοξα αποτελέσματα. Το κλίμα χρειάζεται κάτι τέτοιο. Η Ε.Ε. είναι έτοιμη. Ελπίζω ότι και άλλοι θα είναι έτοιμοι.

*Η Connie Hedegaard είναι Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για τη Δράση για το κλίμα.