ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΙΣΧΥΣ

Οι οικονομικοί κύκλοι σε Ευρώπη και Αμερική παρακολουθούν με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον την άνοδο της τουρκικής οικονομίας και την είσοδό της σε ένα νέο γκρουπ αναπτυσσόμενων χωρών.

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Βιετνάμ, Ινδονησία, Τουρκία, Κολομβία, Νότιος Αφρική και Αίγυπτος είναι, κατά τους διεθνείς χρηματιστηριακούς κύκλους, οι χώρες που την προσεχή δεκαετία θα παρουσιάσουν οικονομική ανάπτυξη αντίστοιχη με αυτήν της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας και της Ρωσίας σήμερα. Έτσι, δίπλα στις χώρες BRIC αγγλιστί, θα προστεθούν και οι χώρες CIVETS –και οι τελευταίες εκτιμάται ότι θα προσφέρουν στους επενδυτές μεγάλες ευκαιρίες, αρκεί να πάρουν θέσεις από τώρα. Αυτή την εκτίμηση κάνουν και οι αγορές, που βλέπουν την τουρκική οικονομία ως ένα καλό στοίχημα για όσους μπορούν να αναλάβουν μικρούς κινδύνους.

Όπως αναφέρει στο Business Week ο οικονομολόγος-αναλυτής Αμπντουλαχ Καρατάς, στέλεχος της Natixis στο Μανχάτταν, το τουρκικό χρέος έχει αναβαθμιστεί, την ώρα που η Ελλάδα τελεί υπό επιτήρηση, γιατί αυτό υπαγορεύουν τα μεγέθη της χώρας. Το τουρκικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, ως ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκεται μόλις στο 2%, σε σύγκριση με 5% για τις ΗΠΑ και 15% για την Ελλάδα. Μεγάλο μέρος της πίστωσης προορίζεται για εξαγωγές της Τουρκίας, οι οποίες αυξήθηκαν, από 36 δισεκατ. δολλάρια στα τέλη του 2002, σε 135 δισεκατ. δολλάρια στα τέλη του 2008 –το ποσό αυτό μειώθηκε το 2009 σε 102 δισεκατ. δολλάρια, ένα πολύ καλό αποτέλεσμα σε κάθε περίπτωση, λαμβάνοντας υπ’ όψη την παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση.

Στην νέα Τουρκία, γράφει ο Α. Καρατάς, μία διαρκής προσπάθεια για την καθιέρωση της κοινωνικής υπεροχής έναντι των γραφειοκρατικών οργάνων είναι σε εξέλιξη. Έχουν θεσπιστεί μεγάλες μεταρρυθμίσεις με στόχο την ενίσχυση του κράτους δικαίου και την αύξηση του οικονομικού ανταγωνισμού και της διαφάνειας. Παρά τις βραχυπρόθεσμες προκλήσεις, η επιβολή των δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας και μία ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία είναι στην διαδικασία πράγματωσης.

Μεγάλο μέρος της ανόδου της Τουρκίας, προσθέτει ο Α.Καρατάς, ήταν η συντονισμένη προσπάθεια να απαλύνει τις σχέσεις και να ενισχύσει το εμπόριο με τους γείτονές της, κοντά και μακρυά. Η Τουρκία έχει σημαντική αύξηση του όγκου των συναλλαγών με την Ασία, την Αφρική και την Μέση Ανατολή, καθώς και με την Ρωσία, προκειμένου να αντισταθμίσει μία απότομη πτώση με μία Ευρώπη που είναι σε ύφεση. Η τουρκική οικονομία αναπτύχθηκε, από την 26η μεγαλύτερη στον κόσμο το 2002, στην 17η μεγαλύτερη πέρυσι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Επίσης, η Τουρκία διέφυγε τα χειρότερα της πιστωτικής κρίσης χάρη στους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανονισμούς. Θεσπισμένοι και εποπτευόμενοι από τις τουρκικές κρατικές υπηρεσίες, οι κανονισμοί διασφάλισαν ότι ο τουρκικός τραπεζικός τομέας είχε πάρα πολύ καλή κεφαλαιοποίηση. Κατά την διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, όταν οι τράπεζες από την Γουώλ Στρητ μέχρι την ηπειρωτική Ευρώπη απαιτούσαν τεράστιες ενέσεις ρευστότητας από τα κράτη υποδοχής τους, οι τουρκικές τράπεζες δεν χρειάστηκαν ούτε σεντ από την κυβέρνηση. Επιπλέον, οι ρυθμιστικοί οργανισμοί έχουν πραγματική δύναμη, με την δυνατότητα να κατηγορήσουν προσωπικά τις διοικήσεις για τις αποτυχίες των τραπεζών, να κατασχέσουν την προσωπική τους περιουσία και άλλα επιχειρηματικά συμφέροντα για να ξεπληρώσουν το χρέος.

Ο αναλυτής της Natixis τονίζει επίσης ότι, ισχυρισμοί πως η ιστορία της Ελλάδας σηματοδοτεί την αγγελία θανάτου του ευρωπαϊκού σχεδίου, δεν λαμβάνουν υπ’όψιν βασικές γεωπολιτικές παραμέτρους. Εάν δεν υπήρχε η προστατευτική ομπρέλα πο προσφέρεται από την ΕΕ, η ελληνική οικονομία πιθανόν θα είχε καταρρεύσει μέχρι τώρα. Χάρη στην ΕΕ, η δημοκρατία και το κράτος δικαίου παραμένουν αδιαμφισβήτητα. Όμως, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία θα πρέπει να συμφωνήσουν στην απότομη μείωση των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων τους και άλλων παροχών. Δεδομένης της έντονα κρατικιστικής φύσης αυτών των χωρών, αυτή η διαδικασία θα είναι αργή. Εδώ, η ΕΕ μπορεί να μάθει πολλά από την εμπειρία της Τουρκίας, η οποία μεταρρύθμισε την οικονομία της που βασίζονταν σε ένα κράτος ληθαργικό, σε μία δυναμική, ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τελικά, αυτή η δοκιμή μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μία βαθύτερη ένωση μεταξύ των χωρών μελών. Λαμβάνοντας πιο σοβαρά την αίτηση της Τουρκίας για είσοδο στην ΕΕ, παρουσιάζεται μία ευκαιρία για την ΕΕ να εμβαθύνει τους δεσμούς μεταξύ των χωρών μελών και να καταστεί πιο σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια οικονομική σκηνή. Μπαίνουμε σε μία εποχή όπου οι οικονομίες των αναδυομένων αγορών μεταμορφώνονται σε πολύ πιο σοβαρές επενδυτικές ευκαιρίες σε σχέση με ορισμένες αναπτυγμένες οικονομίες. Η παλιά, τακτοποιημένη ταξινόμηση δίνει χώρο σε μία πιο περίπλοκη, πολυπολική παγκόσμια οικονομική τάξη, η οποία οδηγείται από την οικονομική και την δημογραφική κατάσταση χωρών όπως η Τουρκία, η Ινδία και η Βραζιλία.

Με την Τουρκία στην ΕΕ, οι χώρες σε όλα τα Βαλκάνια θα είναι σε θέση να μειώσουν εύκολα το έλλειμμά τους με περικοπές στις αμυντικές δαπάνες. Η Ελλάδα δαπάνησε περίπου 9,7 δισεκατ. δολλάρια για την άμυνα το 2008, σε σύγκριση με 8,8 δισεκατ. δολλάρια ετησίως το 2006 και το 2007. Η Τουρκία δαπάνησε περίπου 11,7 δισεκατ. δολλάρια για την άμυνα το 2008, λιγότερα από τα 13 δισεκατ. δολλάρια το 2006. Επικεντρώνοντας τους πόρους και τα κεφάλαια περισσότερο προς την κατεύθυνση της εκπαίδευσης και των επενδύσεων σε τεχνολογία και υποδομές, ολόκληρη η περιοχή μπορεί να καταστεί περισσότερο ανταγωνιστική σε παγκόσμιο οικονομικό τοπίο.

Ο σχετικά νέος, μορφωμένος και δυναμικός πληθυσμός της Τουρκίας θα αποτελέσει κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας σε μία περίοδο ανησυχίας και αβεβαιότητας στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Με την οικονομική της δύναμη πολύ λιγότερο σημαντική σήμερα από ό,τι ήταν πριν μία δεκαετία, η δημογραφία θα διαδραματίζει ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στον καθορισμό της θέσης της ΕΕ. Αν η ΕΕ θέλει να παραμείνει ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο έναντι της Κίνας ή της Ινδίας –για να μην αναφέρουμε την διατήρηση της θέσης της έναντι του αμερικανικού ανταγωνισμού–, τότε η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής της στρατηγικής.

Αυτά επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ο Α.Καρατάς, τονίζοντας ότι θα ήταν ευχής έργον η ΕΕ να ανοίξει τις πόρτες της στην Τουρκία. Μία Τουρκία που αναβαθμίζεται ραγδαία και από γεωπολιτικής πλευράς και, με μία ισχυρή οικονομία, θα είναι ο ισχυρός περιφερειακός παίκτης στην περιοχή μας.