Του
Γεωργίου Καλαμωτουσάκη*
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου στα μέσα της δεκαετίας του 1970 σε μια άτυπη συνάντηση διπλωματιών των Δυτικών χωρών, της Σοβιετικής Ενώσεως και άλλων ανατολικών χωρών που έλαβε χώρα στην Πολωνία, συνεζητήθη η πιθανότητα μειώσεως της εντάσεως του ψυχρού πολέμου.
Σημειώνω, ότι λίγα χρόνια αργότερα, το 1987, επετεύχθη η μεγάλη συμφωνία μεταξύ Η.Π.Α και Σοβιετικής Ενώσεως για την σημαντική μείωση του αριθμού των πυρηνικών υδρογονοβομβών εκατέρωθεν. Η συμφωνία αυτή είναι σε ισχύ μέχρι σήμερα αν και πρόσφατα ακούγονται φωνές από τις Η.Π.Α για κατάργηση της.
Στην συνάντηση αυτή δεν συμμετείχε η κομμουνιστική Κίνα, μια χώρα που τότε ήταν ανίσχυρη, πενούσα και υπό διωγμό όλης της ηγεσίας του κόμματος από τους «φρουρούς της επαναστάσεως του Μάο τσε Τούνγκ.
Στη συνάντηση αυτή λέγεται ότι ο διπλωμάτης της σοβιετικής ένωσης ανέφερε στον Πολωνό ομόλογό του να μεταφέρει στον Αμερικανό διπλωμάτη την άποψη ότι «οι ΗΠΑ θα πρέπει να στηρίξουν πολιτικά τη Σοβιετική Ένωση γιατί θα είναι το τελευταίο οχυρό των Κινεζικών ορδών που πιθανότατα θα εκδράμουν σε απροσδιόριστο χρόνο τόσο κατά της Σοβιετικής Ενώσεως όσο και κατά των Ευρωπαϊκών χωρών».
Το άνυσμα των επόμενων δεκαετιών απέδειξε ότι η άποψη αυτή εκτός του ότι ήταν ατεκμηρίωτη, ήταν και τελείως εσφαλμένη. Τούτο προκύπτει και από την ανάλυση που ακολουθεί.
Έκτοτε οι μετά Μάο εξελίξεις υπήρξαν καταιγιστικές. Ο πρόεδρος Richard Nixon και ο σύμβουλος του Henry Kissinger ταξίδευαν στην Κίνα το 1971 για να αναθερμάνουν τις σχέσεις των ΗΠΑ με το Πεκίνο σε μια προσπάθεια να απομονώσουν την Σοβιετική Ένωση. Από πλευράς Κίνας ο τότε γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας Deng Xiaoping εγκαθίδρυσε τον θεσμό της ελεύθερης οικονομίας στη δεκαετία του 1980.
Προφανώς οι ΗΠΑ ενστερνίστηκαν τη μεγέθυνση του εμπορίου και της γενικότερης συνεργασίας με την Κίνα, στοχεύοντας στην συμμετοχή της στην παγκόσμια οικονομική τάξη και στην ευθυγράμμιση της κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς της Κίνας προς αυτή της Δύσεως. Ένα από τα κίνητρα που προσφέρθηκαν στην Κίνα ήταν η είσοδος της χώρας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (W.T.O).
Τα χρόνια που ακολούθησαν οι ΗΠΑ και η Κίνα ανέπτυξαν μια ισχυρότατη εμπορική σχέση. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών εκτοξεύθηκε στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016 από 231 δισεκατομμύρια δολάριο το 2004 και μόνο 50 δισεκατομμύρια δολάρια το 1980.
Βεβαίως, η απότομη στροφή της Κίνας από ένα απρόσωπο σοσιαλισμό προλεταριακής μορφής σε μία φιλελεύθερη καπιταλιστική οικονομία της αγοράς, οδήγησε σε μια ταχύτατη άνοδο του ρυθμού αυξήσεως του πραγματικού ΑΕΠ 9%-10% ετησίως, στην δημιουργία τεράστιων εισοδηματικών ανισοτήτων, εκχώρηση εκτεταμένων προνομίων στους επιχειρηματίες, ιδιαίτερα τους δισεκατομμυριούχους ολιγάρχες και στην δωρεάν εκμετάλλευση, από τους επιχειρηματίες, της περιορισμένης γης.
Με αυτή την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ευρωστία η Κίνα, υπό την ηγεσία του γενικού γραμματέα Deng Xiaoping, εγκατέλειψε τους παλαιότερους ενδοιασμούς προβολής μιας ισχυρής διεθνούς παρουσίας.
Συνάμα, ανέτρεψε το δόγμα της Αμερικανικής επικυριαρχίας, στη διαμόρφωση του καθεστώτος εμπορικών συναλλαγών, αρνείται την parl passu μείωση των δασμών, διατηρεί ένα αδύναμο νόμισμα και απαιτεί την εκχώρηση προνομιακής ανταγωνιστικής τεχνολογίας σε όλες τις περιπτώσεις συγχωνεύσεως και εξαγοράς εταιρειών, με παράλληλη απαγόρευση μεταβιβάσεως πλειοψηφικών πακέτων μετοχών στους ξένους επενδυτές.
Μετά από αιώνες αδυναμίας και απομόνωσης η Κινέζικη ηγεσία θεωρεί ότι νομοτελειακά το πεπρωμένο της επιβάλλει την αποδοχή και τον προσήκοντα σεβασμό ανά τον πλανήτη – με ιδιαίτερη ηγεμονική παρουσία στην Ασία, υπενθυμίζοντας ότι όταν η Ευρώπη ήταν ανύπαρκτη, η Κίνα ήταν η χώρα που ανακάλυψε τον διαβήτη, την πιτυρίδα, την πορσελάνη, τις εκτύπωσης και την εισαγωγή χαρτονομίσματος στις εμπορικές συναλλαγές. Κοντολογίς, η Κίνα επιδιώκει να είναι μία μεγάλη παγκόσμια δύναμη.
Από την αρχή του 21 αιώνα η Κίνα προβάλλει και χρησιμοποιεί την οικονομική και στρατιωτική ισχύ για να επεκτείνει την γεωπολιτική της επιρροή σε τρίτες χώρες και παράλληλα προσβλέπει στην προώθηση και μεγιστοποίηση των εξαγωγών και άλλων εμπορικών συναλλαγών.
Μέρος της στρατηγικής αυτής είναι οι επενδύσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δο9λαρίων σε mega projects, δηλαδή σημαντικών έργων υποδομής.
Η πολιτική αυτή έχει στόχο τη σύνδεση της Κίνας με τη Δυτική Ευρώπη διά της κατασκευής της «Μείζονος Λεωφόρου Μεταξιού» που διασχίζει όλες περίπου τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Παράλληλα με την κατασκευή του ως άνω High Way, οι επενδύσεις στοχεύουν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις χώρες όπως η Νιγηρία, Αγκόλα, Σουδάν, Κολομβία, Αργεντινή και Πακιστάν δυναμικότητας από 900 MW μέχρι 3.080 MW.
Συγκριτικά, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας του Hoover Dam στις ΗΠΑ είναι της τάξεως των 2.080 MW.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Construction Intelligence Center, σε μια δεκαετία η Κίνα έχει συμβάλλει στη χρηματοδότηση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων σε περίπου 600 projects διεθνώς, εκ των οποίων 41 είναι αγωγοί πετρελαίου και εγκαταστάσεις εξορύξεως υδρογονανθράκων, 203 project κατασκευής γεφυρών και σιδηροδρόμων, 199 εργοστάσια άνθρακος και ανανεώσιμων πηγών καθαρής ενέργειας.
Κομβικό σημείο στη στρατηγική συνδέσεως της Κίνας με την Ευρώπη είναι η Ελλάς. Ο νέος δρόμος του Μεταξιού για την μεταφορά αγαθών από τα εργοστάσια της Κίνας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών είναι η εκτεταμένη επένδυσης της Κινεζικής COSCO μεγέθους 300 εκατ. Δολαρίων στο λιμάνι του Πειραιά.
Στην στρατηγική αυτή εντάσσεται και ο σχεδιασμός χρηματοδοτήσεως και κατασκευής ταχείας σιδηροδρομικής συνδέσεως με τις πρωτεύουσες της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Ουγγαρίας. Με τις επενδύσεις αυτές δημιουργείται ένας μεταφορικός διάδρομος που περιλαμβάνει high ways, αεροδρόμια, σιδηροδρόμους, λιμάνια και τεράστιες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Το Master Plan της στρατηγικής της Κίνας επίσης περιλαμβάνει την ίδρυση μια Οικονομικής Λέσχης, την επανομαζόμενη «Λέσχη των 16 plus -1», δηλαδή περιλαμβάνει 16 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που είναι μέλη της Λέσχης. Ήδη, η εναρκτήρια συνάντηση πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2018 στην πρωτεύουσα της Βουλγαρίας Σόφια.
Είναι επίσης σημαντικό ότι η λειτουργία των επενδυτικών προγραμμάτων στις τρίτες χώρες δεν προβλέπει την εφαρμογή των κανόνων της ευρωπαϊκής ένωσης για την προστασία των εργαζομένων και την διατήρηση του ανταγωνισμού. Αντίθετα, οι όροι και οι κανόνες που διέπουν τις επενδύσεις της Κίνας είναι απλοί.
Όπως απλή είναι και η εκχώρηση εκμεταλλεύσεως παραγωγικών πόρων στις Κινεζικές εταιρείες, αιτώντας συνάμα την φιλική συμπεριφορά και την εκχώρηση πρόσθετων διευκολύνσεων από τις κυβερνήσεις των χωρών που αποδέχονται τις επενδύσεις αυτές.
*Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο New York University και διευθύνων σύμβουλος της American Express Bank.
