ΠΟΙΟ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ

του Lakimi Mittal*

Στην διεθνή οικονομία πραγματοποιούνται ανακατατάξεις και αλλαγές συμπεριφοράς οι οποίες θα οδηγήσουν σε ευνοϊκότερες αναπτυξιακές ισορροπίες. Ακόμη και πριν τα γεγονότα τα οποία επηρέασαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα το 2008, οι αναλυτές συμφωνούσαν ότι η διεθνής οικονομική ανάπτυξη θα παρουσίαζε επιβράδυνση το 2009. Ορισμένες αναπτυγμένες οικονομίες μπορεί να καλωσορίσουν το νέο έτος με ύφεση, ενώ είναι πιθανόν ακόμη και οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές να αντιμετωπίσουν χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με το εκπληκτικό πρόσφατο παρελθόν.

Με τον καιρό, θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε καλύτερα την σχέση μεταξύ των εκλεπτυσμένων χρηματοπιστωτικών αγορών και του πραγματικού κόσμου, όπου τα προϊόντα παρασκευάζονται και πωλούνται. Θα πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας ότι, μπορεί μέσα από τα μάτια των ηγετών των οικονομιών του G8 το μέλλον μας να μοιάζει δυσοίωνο και αναπόφευκτο, ωστόσο ο κόσμος δεν περιορίζεται στους G8 και ίσως η ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών να βοηθήσει στην σωτηρία ολόκληρης της οικονομίας.

Κατά βάση, η κρίση στην αγορά ενυπόθηκων δανείων υψηλής επισφάλειας στις ΗΠΑ προήλθε από τον αλόγιστο δανεισμό –χωρίς τις απαραίτητες εγγυήσεις– σε ανθρώπους που δεν ήταν σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνεια αυτά. Εντούτοις, πολλές οικογένειες στις αναπτυσσόμενες οικονομίες εξακολουθούν να μοχθούν προκειμένου να αποκτήσουν δικό τους σπίτι, καθώς η ιδιοκτησία παραμένει ένα μακρινό όνειρο. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, όταν αναλογιζόμαστε τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

Αυτό, επίσης, μπορεί να εξηγήσει γιατί η οικονομική επιβράδυνση των G8 δεν είχε τα ίδια αποτελέσματα στις ραγδαία αναπτυσσόμενες οικονομίες. Οι σχεδόν διψήφιοι αριθμοί ανάπτυξης χωρών όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία, καθώς και άλλων αναπτυσσόμενων οικονομιών, αποτελούν την πλέον ευμετάβλητη οικονομική τάση των τελευταίων ετών. Στο πλαίσιο της προσωπικής μου εμπειρίας από την βιομηχανία χάλυβα, η ζήτηση από τις χώρες αυτές –και κυρίως από την Κίνα– ήταν ο κυριότερος λόγος αναζωογόνησης του κλάδου.

Στις μέρες μας παρατηρείται μία σημαντική διαφορά μεταξύ των ρυθμών ανάπτυξης στον αναπτυγμένο κόσμο και στις αναδυόμενες χώρες, χωρίς αυτό να προβλέπεται να αλλάξει ριζικά σύντομα. Αυτό το χάσμα ρυθμών ανάπτυξης θα έχε ως αποτέλεσμα οι αναπτυσσόμενες χώρες να πλησιάζουν όλο και περισσότερο στις χώρες του G8, παρόλο που το οικονομικό χάσμα στο εσωτερικό, αλλά και μεταξύ των κρατών, είναι και θα παραμείνει τεράστιο. Γινόμαστε μάρτυρες της δημιουργίας μίας νέας οικονομικής τάξης πραγμάτων, στην οποία η μεγάλη οικονομική δύναμη των ΗΠΑ θα συνεχίσει να ασκεί τεράστια επιρροή, αλλά και οι νέες οικονομίες, όπως αυτή της Κίνας θα διεκδικούν έναν συνεχώς αυξανόμενο ρόλο. Ο ΟΗΕ, για παράδειγμα, προβλέπει ότι σε δέκα χρόνια ο μισός πληθυσμός της Κίνας θα κατοικεί σε πόλεις –με τις τεράστιες οικονομικές αλλαγές που αυτό συνεπάγεται.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, ο παγκόσμιος πλούτος, μετρούμενος ως κατά κεφαλήν εισόδημα, κατανέμεται πλέον ομοιόμορφα. Είναι γεγονός ότι η οικονομική δύναμη των αναπτυσσόμενων χωρών είναι πλέον τέτοια που, ως έναν βαθμό, τούς επιτρέπει να αναπτυχθούν ανεξάρτητα από τον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο, δημιουργώντας τις δικές τους συνθήκες μέσα από μία εκβιομηχάνιση η οποία περιλαμβάνει την συμμετοχή περισσότερων από 1,5 δισεκατομμυρίου ανθρώπων. Ο αναπτυγμένος κόσμος θα πρέπει να είναι ευγνώμων για την κατάσταση αυτή. Καθώς, εξαιτίας της λιτότητας, οι καταναλωτές των αναπτυγμένων χωρών προχωρούν σε περικοπές –μόνον οι Αμερικανοί ξοδεύουν ποσά τα οποία αντιστοιχούν στο 21% του παγκόσμιου ΑΕΠ–, οι καταναλωτές των αναπτυσσόμενων χωρών έρχονται να αναπληρώσουν το κενό.

Εντούτοις, υπάρχουν και αρκετές ανησυχίες –η σημαντικότερη των οποίων είναι κατά πόσον η οικονομική αυτή δύναμη θα επιφέρει και αντίστοιχη πολιτική δύναμη. Η ιστορία αποδεικνύει ότι κάτι τέτοιο είναι αναπόφευκτο. Συνεπώς, το ερώτημα είναι πώς θα χρησιμοποιήσουν την δύναμη αυτή αυτές οι χώρες. Θα διεκδικήσουν καλύτερους όρους για τις κλιματικές αλλαγές; Ή μήπως θα θελήσουν να κρατήσουν για τον εαυτό τους μεγαλύτερο κομμάτι των παγκόσμιων φυσικών πόρων;

Προσωπικά είμαι αισιόδοξος. Θεωρώ ότι, καθώς η παγκόσμια οικονομία γίνεται όλο και πιο ανεξάρτητη, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για καλύτερη συνεργασία. Ας ελπίσουμε ότι οι αναπτυγμένες οικονομίες θα γίνουν πιο γενναιόδωρες, τόσο με τα πνευματικά τους επιτεύγματα όσο και με τον οικονομικό τους πλούτο. Σε αντάλλαγμα, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα προσφέρουν –πέρα από τις πρώτες ύλες και τα φθηνά εργατικά χέρια– την ζωντάνια και την εφευρετικότητά τους. Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς πολύ για να δει ότι αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει.

Το 2009 μπορεί να μην είμαστε ακόμα σε θέση να απαντήσουμε στο ερώτημα σχετικά με το πώς θα είναι ο νέος παγκόσμιος οικονομικός χάρτης. Ωστόσο, το ερώτημα αυτό παραμένει το σημαντικότερο του αιώνα μας. Ζούμε σε μία μεταβατική περίοδο, όπου μία νέα οικονομική τάξη πραγμάτων δημιουργείται. Αυτό που έχει την μεγαλύτερη σημασία είναι ότι η παγκοσμιοποίηση έχει ξεκινήσει και, κατά την γνώμη μου, κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να την σταματήσει.

* Διευθύνων Σύμβουλος της Arcelor Mittal