Η Αμερική δεν είναι Ελλάδα

τoυ Paul Krugman /The New York Times

Η ατμόσφαιρα τριγύρω μας είναι αποπνικτική και η ελληνική κρίση δίνει μεγάλη χαρά σε μερικούς ανθρώπους - σε εκείνους που αντιτίθεντο στη μεταρρύθμιση του αμερικανικού συστήματος υγείας και ψάχνουν αφορμή για να ζητήσουν την κατάργηση του συστήματος ασφάλισης.

Παντού στις ΗΠΑ βλέπει κανείς άρθρα σε εφημερίδες -απόψεις που πολλές φορές μασκαρεύονται σε δήθεν αντικειμενικά ρεπορτάζ- όπου διατυπώνεται η ανησυχία ότι η Ελλάδα τού σήμερα θα είναι η Αμερική τού αύριο, αν δεν εγκαταλείψουμε όλες αυτές τις ανοησίες περί βοήθειας στους αδύναμους.

Η αλήθεια είναι όμως ότι ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι Ελλάδα, ούτε το μήνυμα που στέλνει η Ελλάδα είναι εκείνο που θέλουν να μας πείσουν ότι είναι.

Ποιες είναι λοιπόν οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στην Αμερική και στην Ελλάδα; Αμφότερες παρουσιάζουν πολύ μεγάλα και συγκρίσιμα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς τους. Οι αγορές όμως τους συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά: τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων είναι διπλάσια από αυτά των αμερικανικών, διότι οι επενδυτές θεωρούν ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να κηρύξει στάση πληρωμών η Ελλάδα και μηδενικός κίνδυνος να πράξει το ίδιο και η Αμερική. Για ποιο λόγο άραγε;

Μία απάντηση είναι ότι ο λόγος του αμερικανικού χρέους ως προς το ΑΕΠ είναι μικρότερος από τον αντίστοιχο ελληνικό. Θα ήταν βέβαια καλύτερα αν ήταν ακόμη μικρότερος, αλλά δυστυχώς σπαταλήθηκαν τεράστια ποσά σε φοροελαφρύνσεις για τους πλουσίους και σε έναν παράλογο πόλεμο. Σε κάθε περίπτωση όμως, εισήλθαμε στην κρίση με πολύ καλύτερα νούμερα από τους Ελληνες.

Ακόμη πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι έχουμε χαράξει μία συγκεκριμένη πορεία εξόδου από την κρίση, ενώ η Ελλάδα όχι. Η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται από το περασμένο καλοκαίρι και έπειτα, λόγω του πακέτου στήριξης που ενέκρινε η κυβέρνηση Ομπάμα και των επεκτατικών δημοσιονομικών πολιτικών που ακολουθήθηκαν. Θα ήθελα κι εγώ βέβαια η ανάπτυξη να ήταν ταχύτερη. Ωστόσο, έστω και με αυτούς τους ρυθμούς μεγέθυνσης, δημιουργούνται επιτέλους νέες θέσεις εργασίας και αυξάνονται τα έσοδα του κράτους. Αν συνεχίσει αυτή η αύξηση εσόδων το δημοσιονομικό έλλειμμα θα μειωθεί κατακόρυφα σε λίγα χρόνια.

Αντιθέτως, η Ελλάδα έχει πέσει σε παγίδα. Την εποχή των παχιών αγελάδων για τη χώρα, το κόστος των υπηρεσιών και οι τιμές των αγαθών αυξήθηκαν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Αν η Ελλάδα είχε δικό της νόμισμα, θα μπορούσε να το υποτιμήσει, επιδιορθώνοντας έτσι την ανωμαλία. Δεν έχει όμως και γι’ αυτόν τον λόγο βρίσκεται αντιμέτωπη με μια παρατεταμένη περίοδο αποπληθωρισμού και μηδενικής ανάπτυξης. Επομένως, ο μόνος τρόπος για να μειώσει το έλλειμμά της είναι οι άγριες περικοπές δαπανών, αν και οι επενδυτές είναι επιφυλακτικοί κατά πόσον αυτές θα λειτουργήσουν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η Βρετανία, τα δημοσιονομικά της οποίας είναι πολύ χειρότερα από της Αμερικής, αλλά, σε αντίθεση με την Ελλάδα, έχει δικό της νόμισμα, μπορεί ακόμη να δανείζεται με αρκετά χαμηλά επιτόκια.

Εν ολίγοις, η Αμερική δεν είναι Ελλάδα. Εχει ανάλογο έλλειμμα με της Ελλάδας, αλλά οι δημοσιονομικές της προοπτικές είναι πολύ καλύτερες. Εχουμε πράγματι πρόβλημα με τη μακροπρόθεσμη πορεία των δημόσιων οικονομικών, αλλά αυτή η ανισορροπία μπορεί εύκολα να διορθωθεί με τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας και ασφάλισης, καθώς και μέσω μιας λογικής αύξησης των φόρων. Επομένως, οφείλουμε να αγνοήσουμε όσους παριστάνουν ότι κόπτονται για τη δημοσιονομική υπευθυνότητα, αλλά το μόνο που τους νοιάζει είναι να διαλύσουν το κράτος πρόνοιας, και προκειμένου να το πετύχουν χρησιμοποιούν τις οικονομικές κρίσεις ως μπαμπούλες