της Αλεξάνδρας Παπαϊσιδώρου
Τις τελευταίες εβδομάδες, η ανθρωπότητα διανύει μια πολύ κρίσιμη περίοδο, αγωνίζεται να επιβιώσει από την πανδημία, μετρώντας ήδη χιλιάδες θύματα. Η πραγματικότητα, όπως την ξέραμε, άλλαξε για όλους μας.
Πέρασαν σχεδόν τρεις εβδομάδες από το κλείσιμο των θεάτρων και όλων των χώρων πολιτισμού και, μέρα με τη μέρα, αντιλαμβανόμαστε όλο και περισσότερο πόσο αναγκαία είναι η επαφή με τη ζωντανή Τέχνη στη ζωή μας. Τα θέατρα είναι εστίες, είναι χώροι στοχασμού, ψυχαγωγίας, είναι οίκοι στους οποίους προσερχόμαστε ομαδικά, κοινό και καλλιτέχνες, προσδοκώντας κάτι που η αληθινή ζωή δεν μπορεί να μας προσφέρει. Σκέφτεται κανείς πώς θα είναι άραγε η κοινωνία μας μετά από αυτή την κρίση και πόσο πολύτιμη θα είναι η καλλιτεχνική της αντανάκλαση μέσα από την οξυδέρκεια και την ευαισθησία των δημιουργών. Η παρουσία ενός διεθνούς Φεστιβάλ θα είναι, περισσότερο από ποτέ, ανάγκη μας αλλά και υποχρέωσή μας.
Το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου είναι ένα διεθνές γεγονός που αγκαλιάζεται με ενθουσιασμό από κοινό και καλλιτέχνες εδώ και 65 χρόνια. Κανονικά, θα βρισκόμασταν στην Πειραιώς 260 με φίλους καλλιτέχνες και δημοσιογράφους για να ανακοινώσουμε το πρόγραμμά μας. Ένα πρόγραμμα που χτίζουμε εδώ και επτά μήνες, με τη σύμπραξη όλου του προσωπικού του Φεστιβάλ, με την έμπρακτη συμπαράσταση του Διοικητικού μας Συμβουλίου και, φυσικά, με τους πολύτιμους καλλιτεχνικούς μου συνεργάτες: τη Stefanie Carp για τις Διεθνείς παραγωγές Θεάτρου, τον Κώστα Πηλαβάκη για τη Μουσική, τον Ηλία Χατζηγεωργίου για τον Χορό και την Εύη Νάκου για την καλλιτεχνική έρευνα και την ανάπτυξη κοινού. Ζούμε, όμως, μια πρωτοφανή κατάσταση και, έτσι, η επικοινωνία μας περιορίζεται σε αυτό το μήνυμα.
Δεν θα σας παρουσιάσω αναλυτικά το πρόγραμμά μας, ούτε θα αναφερθώ μεμονωμένα σε κάθε μία από τις περισσότερες από 70 εκδηλώσεις που έχουμε ετοιμάσει για εσάς. Από σεβασμό σε όλη την ομάδα του Φεστιβάλ και στους καλλιτέχνες που εργάστηκαν γι’ αυτό, θα βρείτε το αναλυτικό μας πρόγραμμα –στην αρχική του σύλληψη– αναρτημένο στην ιστοσελίδα μας.
Θέλω να τονίσω ότι οι συνεργάτες μου και εγώ αντιλαμβανόμαστε πως το Φεστιβάλ φέτος δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί ακριβώς όπως το σχεδιάζαμε τόσον καιρό. Έχουμε, όμως, την ανάγκη να στείλουμε ένα μήνυμα ελπίδας: Είμαστε εδώ και εργαζόμαστε ακατάπαυστα για να επανασχεδιάσουμε το Φεστιβάλ, με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Ευελπιστούμε ότι θα καταφέρουμε να το υλοποιήσουμε με ασφάλεια για όλους, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν. Εξετάζουμε διαφορετικές εκδοχές για τις ημερομηνίες πραγματοποίησης της φετινής διοργάνωσης, με την αμέριστη υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και με την προσωπική φροντίδα της υπουργού Πολιτισμού, κυρίας Μενδώνη, και του γενικού γραμματέα, κυρίου Γιατρομανωλάκη. Προτεραιότητά μας είναι η υγεία και η ασφάλεια του κοινού, των δημιουργών και όλης της ομάδας του Φεστιβάλ.
Ελπίζουμε ότι σύντομα οι καλλιτέχνες θα μπορέσουν να επιστρέψουν με ασφάλεια στις πρόβες τους και οι χώροι μας θα ανοίξουν για να σας υποδεχτούν. Άλλωστε, η εικόνα ενός έρημου θεάτρου αντικατοπτρίζει για εμάς μια κατάσταση πνευματικής ξηρασίας, που δεν ταιριάζει στον εορταστικό μας χαρακτήρα. Και φέτος το Φεστιβάλ θα ήθελε να εορτάσει τα 65 του χρόνια με μια σειρά από νέες πρωτοβουλίες.
Θα ήθελα, λοιπόν, τώρα να αναφερθώ σε ορισμένους από τους βασικούς άξονες στους οποίους στηρίχθηκε η σύλληψη και ο σχεδιασμός του φετινού προγράμματος, με την ελπίδα οι συνεργάτες μου και εγώ να έχουμε την ευκαιρία να σας το παρουσιάσουμε αναλυτικά, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Το πρόγραμμά μας περιέχει παραστάσεις Θεάτρου, Περφόρμανς, Χορού, Συναυλίες, Όπερα, Μουσικό Θέατρο, Εικαστικά, Συζητήσεις, Κινηματογράφο, Πάρτι, Ερευνητικές πλατφόρμες, Δράσεις για παιδιά. Βασικό μας μέλημα ήταν η επέκταση του φεστιβαλικού ίχνους και η εμβάθυνση σε αυτό: Επέκταση στα είδη Τέχνης και διεύρυνση του κοινού στο οποίο απευθυνόμαστε. Εμβάθυνση της εμπλοκής του κοινού μας στη φεστιβαλική εμπειρία συνολικά. Ακόμα, έναν σημαντικό άξονα αποτελεί για εμάς η έκπληξη, οι απρόσμενες συναντήσεις, το γκρέμισμα της αντίληψης ότι κάποια είδη δεν είναι φεστιβαλικά ή δεν ταιριάζουν σε συγκεκριμένους χώρους.
Ξεκινώντας από το Θέατρο, προτρέψαμε τους έλληνες δημιουργούς να εξερευνήσουν λιγότερο χαρτογραφημένες περιοχές. Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν παλαιότεροι και νέοι δημιουργοί, επιθυμώντας να δοκιμαστούν για πρώτη φορά σε άγνωστα πεδία ή να συνεχίσουν την έρευνά τους σε πεδία που ήδη τους έχουν απασχολήσει. Προσκαλέσαμε τους δημιουργούς να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους σε νέα είδη, συλλογιζόμαστε το κλασικό ρεπερτόριο με τρόπο απελευθερωτικό, χτίζουμε παραστάσεις πάνω στις νέες δραματουργικές φόρμες. Επιδιώξαμε μια πολυφωνική αρμονία στην εκπροσώπηση των ειδών και των αισθητικών ρευμάτων. Δίνουμε χώρο στην κωμωδία με σπαρταριστά έργα και βυθιζόμαστε στο ανθρώπινο δράμα μέσα από τα μάτια κορυφαίων διεθνών δημιουργών.
Στο ξένο ρεπερτόριο του Θεάτρου αλλά και του Χορού ακολουθούμε δύο κατευθύνσεις: Συστήνουμε εντελώς νέα πρόσωπα με την ενότητα «Για πρώτη φορά στην Ελλάδα», ενώ επαναφέρουμε αγαπημένους δημιουργούς, που έχουν σημαδέψει το Φεστιβάλ στο παρελθόν. Αν όλα πάνε καλά, θα προσφέρουμε ορισμένες συνταρακτικές παραστάσεις καλλιτεχνών που άνοιξαν και ανοίγουν νέα κεφάλαια στις παραστατικές τέχνες. Είναι δημιουργίες που διαλέξαμε με προσωπική φροντίδα από τις σκηνές του Κόσμου και οι περισσότερες διακρίνονται όχι μόνο για την ιδιαίτερη σκηνική τους γλώσσα αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο οι δημιουργοί τους αφουγκράζονται τις κοινωνικοπολιτικές δονήσεις γύρω μας.
Από τη Χιλή ως τη Γαλλία, από την Πολωνία ως το Ισραήλ, από τη Βραζιλία ως τη Ρωσία θα ξεδιπλώσουμε μπροστά σας ιστορίες που μιλούν για την ερωτική ορμή, για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία, για απεγνωσμένους φόνους πάθους και αγέννητα μωρά, για αρχαίους μύθους και πρόσωπα που διασχίζουν τους αιώνες πετώντας με φτερά και μαγιό σε μια δεκάωρη παράσταση-εμπειρία με διαλείμματα για φαγητό και πάρτι.
Επιπλέον, ανοίγουμε ένα μεγάλο κεφάλαιο συμπαραγωγών, που από φέτος θα δείξει τα πρώτα δείγματα γραφής του, και στα επόμενα χρόνια στοχεύουμε να απλωθεί όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στην Επίδαυρο. Θα παρουσιάσουμε πάνω από 1.400 καλλιτέχνες, από περισσότερες από 30 χώρες, και περίπου 70 εκδηλώσεις, με 40 πρεμιέρες και νέες παραγωγές.
Παράλληλα, ανοίγουμε στην Αθήνα έναν κύκλο για το Αρχαίο Δράμα, με στόχο την ερευνητική προσέγγιση του είδους σε κλειστό χώρο, από έλληνες και ξένους σκηνοθέτες.
Στο σημείο αυτό δίνεται μια καλή αφορμή για να αναφερθώ ειδικά στο Φεστιβάλ της Επιδαύρου, όπου οι διεθνείς μας συμπαραγωγές χτίζονται για τα επόμενα χρόνια. Στο στόχαστρό μας είναι πάντα το Αρχαίο Δράμα, τα αρχαία κείμενα εν γένει, και η σύγχρονη σκηνική τους ανάγνωση.
Από την εμπειρία μας των τελευταίων ετών εντοπίζουμε ένα κενό στην ειδική επεξεργασία ενός αρχαίου κειμένου, μια επεξεργασία που θα το κάνει να συνομιλήσει με τη σκηνική γλώσσα τού σήμερα και τις τελευταίες σκηνοθετικές αναζητήσεις. Θελήσαμε, λοιπόν, να εξειδικεύσουμε την έρευνα των επαγγελματιών τού είδους προς αυτή την κατεύθυνση, με την ελπίδα, αυτή η οργανωμένη έρευνα να αποδώσει καρπούς στο μέλλον και να μπολιάσει με νέο υλικό τις μεγάλες παραστάσεις στην Επίδαυρο.
Ενώ στη χώρα μας υπάρχουν πολλές αξιόλογες προσπάθειες για τη μετεκπαίδευση και την έρευνα των ηθοποιών και των χορευτών, έλειπε μια ερευνητική δομή που να στοχεύει στη Δραματουργία. Θελήσαμε, λοιπόν, να δώσουμε την ευκαιρία σε μια ομάδα επαγγελματιών να εργαστούν με νέα εργαλεία στη δραματουργική τους προσέγγιση.
Εγκαινιάζουμε, έτσι, το ερευνητικό πρόγραμμα «Πάροδος», που θα έχει διάρκεια επτά εβδομάδων. Θα πραγματοποιηθεί για τέσσερις εβδομάδες στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, που οι φιλοξενούμενοι καλλιτέχνες θα έχουν την αποκλειστική του χρήση για τρεις εβδομάδες. Εκεί θα μπορέσουν να εργαστούν απερίσπαστοι. Η ερευνητική διαδικασία θα έχει πρακτικό χαρακτήρα και θα υποστηρίζεται από κορυφαίους επαγγελματίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η «Πάροδος» θα είναι το πρώτο διακαλλιτεχνικό, ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο την ανανεωτική προσέγγιση στη δραματουργία, τις σκηνικές φόρμες και τις διαδικασίες καλλιτεχνικής παραγωγής του αρχαίου δράματος. Η ανοιχτή πρόσκληση για συμμετοχή στο πρόγραμμα θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ, όταν θα έχουμε ασφαλέστερα δεδομένα ως προς τον συνολικό προγραμματισμό μας.
Η Μικρή Επίδαυρος αφιερώνεται στη Μουσική και το μουσικό θέατρο: συναυλίες και παραστάσεις που αναφέρονται σε ένα ευρύ φάσμα της μουσικής, γνωστοί καλλιτέχνες που πλέουν σε αχαρτογράφητα νερά, περφόρμανς που διασχίζουν τα είδη του πειραματικού θεάματος, από το μπαρόκ μέχρι την ηλεκτρονική μουσική και από την όπερα μέχρι την υποβρύχια ανακάλυψη μιας βυθισμένης πολιτείας.
Η πειραματική και ηλεκτρονική μουσική παρουσιάζονται για πρώτη φορά και στην Πειραιώς 260. Ανοίγουμε τις πόρτες μας για να ακουστούν και να φωτιστούν πτυχές της εγχώριας και διεθνούς club κουλτούρας, μέσα από δύο βασικές εκφάνσεις της: την ηλεκτρονική μουσική και την clubbing performance. Άλλοτε αυτοτελώς και άλλοτε σε διάλογο, οι δράσεις μας –συναυλίες, πάρτι, εργαστήρια– στοχεύουν σε ένα νεανικό κοινό και διευρύνουν την ανάπτυξη του διαλόγου στο πλαίσιο της σύγχρονης μουσικής.
Ο κύκλος «Layers of Street» είναι ένα αφιέρωμα στο hip hop και τη street κουλτούρα. Ανοίγουμε την πόρτα τού Φεστιβάλ στους street χορευτές, ώστε να έχουν πρόσβαση και χώρο στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία. Ταυτόχρονα, με τέτοιες δράσεις προσκαλούμε νεότερο ηλικιακά κοινό να έρθει κοντά μας, να γίνει ενεργό κομμάτι του Φεστιβάλ. Παρουσιάζουμε σημαντικούς διεθνείς δημιουργούς που εμπνέονται από το hip hop, συνθέτοντας μια νέα χορογραφική γλώσσα, και παράλληλα, για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, πραγματοποιούμε ένα διήμερο battle, μια χορευτική «μάχη» με έπαθλα, υπό τον τίτλο «Athens Festival Urban Dance Contest».
Στο Ηρώδειο ενισχύουμε έντονα τη σύγχρονη μουσική, με σπουδαίους συνθέτες που δημιουργούν κόσμους μέσα από τη μείξη κλασικού και ηλεκτρονικού ήχου – καλλιτέχνες που δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε αυτό το χώρο. Παρουσιάζουμε, παράλληλα, για πρώτη φορά έναν συγκροτημένο «Κύκλο Τζαζ», που απαρτίζεται από πολύ μεγάλα ονόματα του είδους. Ταυτόχρονα, αγαπημένοι έλληνες δημιουργοί παρουσιάζουν για πρώτη φορά τον νέο τους δίσκο. Έχουμε, επίσης, μια μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή Χορού, με 70 άτομα επί σκηνής και συμφωνική ορχήστρα, ένα εγχείρημα που περιμένουμε με ιδιαίτερη ανυπομονησία. Η κλασική μουσική –που περιλαμβάνει και τον κύκλο των Συμφωνιών του Μπετόβεν, αφιέρωμα στα 250 χρόνια από τη γέννησή του–, οι μεγάλες ορχήστρες και η Όπερα έχουν φυσικά πολύ σημαντική θέση και ένα μεγάλο μερίδιο στο πρόγραμμά μας.
Παράλληλα με τις εκδηλώσεις/παραστάσεις, θελήσαμε να ενισχύσουμε και να εντείνουμε τη φεστιβαλική εμπειρία συνολικά. Υπογραμμίζοντας μια σχέση αναφοράς ανάμεσα στο αρχαίο θέατρο και τη σύγχρονη δημιουργία στους χώρους των παραστατικών τεχνών, ιδιαίτερες δράσεις που εγκαινιάζονται, και διατρέχουν το φετινό πρόγραμμα, αντλούν τα ονόματά τους από το αρχαίο θέατρο ή τη δομή του, δραματουργική και αρχιτεκτονική. Έτσι, εκτός από το ερευνητικό πρόγραμμα «Πάροδος», στο οποίο αναφερθήκαμε, εγκαθιδρύουμε την ενότητα «Πρόλογος», στο πλαίσιο της οποίας, μισή ώρα πριν από τις πρεμιέρες στην Πειραιώς 260, θεατρολόγοι και ειδικοί του χορού θα μας ξεναγούν στο σύμπαν κάθε παράστασης, δίνοντάς μας «κλειδιά» για τη μεγαλύτερη απόλαυσή της, ενώ μετά τις παραστάσεις οι δημιουργοί θα συζητούν με το κοινό στην ενότητα «Έξοδος».
Εξάλλου, το αγαπημένο εργαστήριο δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά στην Επίδαυρο παίρνει το όνομα «Μικροί Ιχνευτές».
Τέλος, επεκτείνουμε κι άλλο την εμπειρία της θέασης δημιουργώντας ένα ακόμα πιο μεγάλο και ανοιχτό πλαίσιο, με επίκεντρο εσάς. Ονομάζουμε «Πλατεία» τον υπαίθριο χώρο που ενώνει όλες τις αίθουσες της Πειραιώς 260. Πλατεία είναι ένας ανοιχτός τόπος συνάντησης, αλλά και ο χώρος του θεάτρου, μπροστά από τη σκηνή, όπου τοποθετούνται τα καθίσματα των θεατών. Στη δική μας Πλατεία, λοιπόν, θα γεννηθεί ένας νέος χώρος συνάντησης, με τεράστια τραπέζια, με μίνι εστιατόριο, με μπαρ, όπου το κοινό θα μπορεί να έρχεται νωρίτερα, αλλά και να παραμένει μετά τη λήξη των παραστάσεων, να συνομιλεί για αυτά που είδε, να μοιράζεται την εμπειρία του, πίνοντας ένα ποτήρι κρασί. Είναι μια αγαπημένη συνήθεια διεθνώς αλλά και –κυρίως– ένα αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσής μας: το μοίρασμα της ζωής, των μικρών και μεγάλων επεισοδίων της, γύρω από ένα τραπέζι.
Παρακολουθούμε τις εξελίξεις και ελπίζουμε ότι θα είμαστε σε θέση σύντομα να σας δώσουμε νέες πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. Ελπίζουμε αυτή η ακραία συνθήκη, στην οποία ζούμε, να περάσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και να ξαναβρεθούμε όλοι υγιείς στις σκηνές μας, για να γιορτάσουμε τη ζωή, τη δημιουργία, τη συνύπαρξη.
Σας ευχαριστώ και εύχομαι, σε όλες και όλους μας, δύναμη και κουράγιο!
*το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ εδώ
Από: Athanase Papandropoulos
