του Jiwei Ci*
Η Κίνα ήταν απασχολημένη με άνοδό της, και οι αφυπνισμένες Ηνωμένες Πολιτείες ήταν απασχολημένες με την επανατοποθέτησή τους. Ούτε η μεν ούτε οι δε δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για αυτό που είναι αναμφισβήτητα η πιο σημαντική δοκιμασία που αντιμετωπίζει τώρα η ηγεσία της Κίνας, δηλαδή εάν και πώς θα ανταποκριθεί στις εσωτερικές πιέσεις για εκδημοκρατισμό. Ίσως αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι καμιά από τα δυο χώρες δε συνειδητοποιεί ότι το πόσο θα ανεβεί η Κίνα και το τι θα συμβεί στις αμερικανο-κινεζικές σχέσεις εξαρτώνται περισσότερο από τον εκδημοκρατισμό της χώρας παρά από οτιδήποτε άλλο.
Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) είναι προφανώς τόσο σίγουρο για την ικανότητά του να επιτυγχάνει την οικονομική ανάπτυξη και την «μεγάλη αναζωογόνηση» του έθνους που απέχει από την αναζήτηση δημοκρατικής νομιμοποίησης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας παρατηρήσει τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Κίνα, φαίνονται αρκετά ευτυχείς να ακολουθούν το ΚΚΚ στο να ξεγράφουν τις δημοκρατικές προοπτικές της χώρας. Σε αυτή την κοινή κατανόηση, ο υποτιθέμενος ανταγωνισμός μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών έχει προσλάβει τις διαστάσεις ενός σύγχρονου Ψυχρού Πολέμου.
Ο υπολογισμός φαίνεται να στέκεται λογικά. Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει εύλογα ότι η Κίνα πραγματοποιεί δημοκρατική πρόοδο υπό τον Xi Jinping, η διοίκηση του οποίου οπισθοδρόμησε σχεδόν όλα τα φιλο-δημοκρατικά βήματα των προκατόχων του, όπως τα όρια της θητείας για το αξίωμα του προέδρου και τον διαχωρισμό των λειτουργιών μεταξύ του κόμματος και της κυβέρνησης. Οι παρατηρητές των κινεζικών υποθέσεων κατέληξαν γενικά στο συμπέρασμα ότι ο εκδημοκρατισμός έχει χάσει την δυναμική που είχε κάποτε και ότι η αναμονή για την αναζωπύρωσή του -μαζί με την πολιτική της συμμετοχής στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες βασίζονταν κάποτε- μπορούν να δηλωθούν ως τερματισθείσες.
Αλλά ρίξτε μια πιο προσεκτική ματιά. Μην επικεντρωθείτε στην πρόσφατη πολιτική τροχιά της Κίνας αλλά στην δυναμική της κοινωνίας της. Εκεί κάποιος διακρίνει σαφώς την μορφή αυτού που ο Alexis de Tocqueville ονόμαζε δημοκρατικό κοινωνικό κράτος (democratic social state) -μια οντότητα διακριτή από ένα δημοκρατικό πολιτικό καθεστώς (democratic political regime), αλλά αναμφισβήτητα το ίδιο σημαντική.
Ένα δημοκρατικό κοινωνικό κράτος είναι ένα κράτος όπου μια ιστορικά σταθερή ιεραρχία έχει δώσει την θέση της στην επίσημη ισότητα του status και των ευκαιριών. Τέσσερις δεκαετίες μεταρρύθμισης από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έχουν επιτύχει κάτι παρόμοιο στην Κίνα. Δεν είναι πλέον η τάξη μια βάση για τον αποκλεισμό των μαζών των ανθρώπων («ταξικοί εχθροί») από δικαιώματα και οφέλη. Οι σχέσεις γίνονται ολοένα και περισσότερο ίσες μεταξύ ανδρών και γυναικών, γονέων και παιδιών, της πόλης και της υπαίθρου -ακόμη και, σε μικρότερο βαθμό, μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνομένων, αν και αυτή η τελευταία σχέση βρίσκεται έξω από το αυστηρότερο πεδίο της «κοινωνίας». Καμιά από αυτές τις σχέσεις δεν έχει γίνει ακόμη ούτε καν είναι κοντά στην πλήρη ισοτιμία, αλλά μια παθιασμένη ώθηση για να τις καταστήσει έτσι ξεκάθαρα καθοδηγεί την κοινωνική αλλαγή.
Μια τέτοια αλλαγή έχει φέρει de facto ελευθερίες στην ιδιωτική σφαίρα -μια από τις ισχυρότερες κινητήριες δυνάμεις της ανόδου της Κίνας- και μια τυπική ισότητα ευκαιριών που είναι χαρακτηριστικά σύγχρονη και αστική. Η σημερινή πρακτικά απεριόριστη ελευθερία των ιδιωτικών επιχειρήσεων, για παράδειγμα, θα ήταν αδιανόητη στην δεκαετία του ’70, όπως θα ήταν η άσκηση της κατανάλωσης για την οποία οι σημερινοί Κινέζοι της μεσαίας τάξης είναι διάσημοι. Ταυτόχρονα, οι διακρίσεις λόγω φύλου στην εκπαίδευση και την απασχόληση καθίστανται ολοένα και πιο δύσκολο να εφαρμοστούν ανοιχτά και ακόμη δυσκολότερο να δικαιολογηθούν υπό όρους αποδεκτούς στον δημόσιο διάλογο.
Η σημασία του βαθέος εκδημοκρατισμού της κινεζικής κοινωνίας δεν γίνεται να υπερεκτιμηθεί. «Πρέπει κανείς να καταλάβει», γράφει περίφημα ο Tocqueville στο βιβλίο του με τίτλο Δημοκρατία στην Αμερική, «ότι η ισότητα [αρχικά αναπτυχθείσα στην κοινωνία] καταλήγει με την διείσδυση στον κόσμο της πολιτικής όπως συμβαίνει παντού αλλού. Θα ήταν αδύνατο να φανταστούμε τους ανθρώπους για πάντα άνισους από μια άποψη, αλλά ίσους σε άλλες? πρέπει, τελικά, να είναι ίσοι σε όλες».
Ο Tocqueville ήταν προσεκτικός στο να πει «τελικά», πιθανώς εννοώντας «όχι απαραίτητα αμέσως, αλλά χωρίς απεριόριστη καθυστέρηση». Γιατί η αναντιστοιχία μεταξύ μιας δημοκρατικής κοινωνίας και μιας αντιδημοκρατικής πολιτείας, θα προσδώσει έναν διχασμένο χαρακτήρα όχι μόνο στην κανονιστική τάξη μιας χώρας αλλά και στην δομή της προσωπικότητας των πολιτών της. Όσο περισσότερο διαρκεί αυτή η αναντιστοιχία, τόσο πιο δύσκολη θα είναι η διατήρηση της κοινωνικής σταθερότητας και της πολιτικής νομιμοποίησης.
Οι κινεζικές Αρχές πληρώνουν ήδη ένα γιγαντιαίο υλικό και ψυχολογικό τίμημα απλώς και μόνο για να κρατήσουν την χώρα σταθερή και κυβερνήσιμη. Το γεγονός ότι η σημερινή ηγεσία αντιμετωπίζει μικρή αντίσταση στην αυξημένη καταστολή της και την ωμή προπαγάνδα της ίσως να υποδηλώνει ότι κατέχει μια θέση ισχύος. Αλλά, επίσης, η προθυμία της να χρησιμοποιεί την καταστολή, ακόμη και με κίνδυνο να αντιμετωπίσει αντίσταση, αποτελεί σαφή ένδειξη του αυξημένου άγχους της. Για ένα αντιδημοκρατικό πολιτικό καθεστώς το να διαχειρίζεται μια δημοκρατική κοινωνία χωρίς συμβιβασμούς είναι ένας αποθαρρυντικά υψηλός στόχος.
Η Τελευταία Γενιά
Μερικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάται κάποιος για τη νομιμοποίηση ενός κυβερνώντος καθεστώτος κάτω από τέτοιες συνθήκες. Ισχυρίζονται ότι με την οικονομική ώθηση και την εθνική αναζωογόνηση, ένα κομμουνιστικό σύστημα που ατροφεί μπορεί να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του ακόμα και όταν κυβερνά μια όλο και πιο αστική, δημοκρατική κοινωνία. Κάνουν λάθος. Η απόδοση από μόνη της δεν παρέχει νομιμοποίηση σε ένα καθεστώς, καθόσον συμβάλλει στο να κάνει την σχετική απουσία του να έχει μικρότερη σημασία. Αυτό συμβαίνει όλο και περισσότερο στην Κίνα σήμερα.
Πόσο περισσότερο μπορεί να κρατήσει το ΚΚΚ χωρίς δημοκρατικοποίηση; Η σύντομη απάντηση είναι: Μόνο για όσο είναι στην εξουσία η σημερινή ηγεσία, στην καλύτερη περίπτωση. Ο Xi Jinping είναι ένας εκπληκτικός ηγέτης στο ότι διατηρεί υπό έλεγχο τις αντιφάσεις που διαφορετικά θα παρήγαγαν ακαταμάχητη ορμή προς την εκ θεμελίων αλλαγή ή την κατάρρευση. Ο Xi είναι σε θέση να το κάνει αυτό όχι μόνο επειδή έχει ιδιαίτερες προσωπικές ιδιότητες, αλλά επειδή ανήκει στην τελευταία γενιά ηγετών που μπορούν να αντλήσουν νομιμοποίηση από την κομμουνιστική επαναστατική κληρονομιά. Αυτή είναι τόσο μια κληρονομιά δόγματος όσο και μιας εξαιρετικής αποφασιστικότητας να κρατηθεί το ΚΚΚ στην εξουσία με κάθε κόστος, συμπεριλαμβανομένου του είδους του κόστους που προέκυψε τον Ιούνιο του 1989.
Προετοιμαζόμενοι για Αλλαγή
Η Κίνα βρίσκεται μακράν του να είναι έτοιμη για ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, ακόμη και μετά από τέσσερις δεκαετίες βαθιάς δημοκρατικής αλλαγής μέσα στην κοινωνία της. Η χώρα, δεν έχει μια δημοκρατική παράδοση που να μπορεί να την αξιοποιήσει οργανικά ως δική της. Επιπλέον, ακόμα και στην εποχή των μεταρρυθμίσεων, οι Κινέζοι πολίτες δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να αναπτύξουν τις συνήθειες και τις πολιτικές δεξιότητες που δίνουν σε μια νεοδημιουργηθείσα δημοκρατία μια λογική πιθανότητα επιτυχίας: Μεταξύ αυτών είναι ο σεβασμός για το κράτος δικαίου, η προθυμία για συμβιβασμό, και η ικανότητα αυτοσυγκράτησης. Η Κίνα θα χρειασθεί μια ουσιαστική περίοδο προετοιμασίας για την δημοκρατία -και θα την χρειαστεί αυτήν καιρό πριν οι τρομερές αναγκαιότητες επιταχύνουν μια δημοκρατική μετάβαση. Η προετοιμασία αυτού του είδους απαιτεί ισχυρή ηγεσία, διότι, όπως είναι γνωστό, ένα αυταρχικό σύστημα είναι υποκείμενο να καταστήσει τον εαυτό του επικίνδυνα ευάλωτο, ακριβώς όταν επιχειρεί τη μεταρρύθμιση.
Για την τρέχουσα ηγεσία του ΚΚΚ το να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη θα απαιτούσε τόσο να γνωρίζει ότι αυτή η προετοιμασία είναι απαραίτητη, όσο και να είναι πρόθυμη να δράσει. Ακόμα και τότε, η διαδικασία δημοκρατικής προετοιμασίας και μετάβασης δεν θα ήταν εύκολη. Συνεπώς, το κόμμα θα άξιζε ενθάρρυνση και υποστήριξη, ακριβώς όπως θα χρειαζόταν πειθώ και πίεση εάν δεν επέρχετο η απαιτούμενη συνειδητοποίηση και θέληση. Επιπλέον, το ΚΚΚ πρέπει κάπως να πεισθεί και να πιεσθεί για να αφήσει αρκετό περιθώριο για αιτιολογημένη πειθώ και ειρηνική πίεση εξ αρχής.
Για όλους αυτούς τους λόγους, όσοι υποστηρίζουν την δημοκρατία δεν πρέπει να αντιτάσσουν την πολιτική αιτία τους ενάντια στο ΚΚΚ. Εάν μόνη της η δημοκρατία μπορεί να σώσει την κινεζική κυβέρνηση, παρέχοντάς της μια νέα νομιμοποίηση για να αντικαταστήσει την πλέον όχι εύλογη κομμουνιστική [νομιμοποίηση], τότε μόνο το ΚΚΚ είναι ικανό να κατευθύνει την Κίνα προς την δημοκρατία. Το ότι το ΚΚΚ είναι απαραίτητο επειδή δεν επέτρεψε σε καμία άλλη ομάδα να αποκτήσει την πολιτική ικανότητα και την εμπειρία που απαιτούνται για την διοίκηση μιας χώρας τόσο μεγάλης και περίπλοκης όσο η Κίνα δεν είναι κάτι που πρέπει να του πιστωθεί. Εντούτοις, αυτή η αναγκαιότητα [δηλαδή ότι το ΚΚΚ είναι απαραίτητο] είναι πλέον ένας αντικειμενικός περιορισμός που δεν μπορεί να παρακαμφθεί.
Ούτε οι ξένοι δρώντες έχουν κανέναν καλό λόγο να υποσκάψουν το ΚΚΚ, καθώς πρόκειται να επωφεληθούν από μια σταθερή και ευημερούσα Κίνα. Οι προσπάθειες να αποδυναμωθεί ή να ντροπιαστεί το κόμμα στο όνομα της υποστήριξης των δημοκρατικών αιτιών, είτε στο Χονγκ Κονγκ είτε στην ηπειρωτική Κίνα, είναι λιγότερο πιθανό να βοηθήσει παρά να παρεμποδίσει τον εκδημοκρατισμό. Τέτοιες προσπάθειες μπορεί να σηματοδοτήσουν μια ηθική υποστήριξη, ας πούμε, σε τμήματα του δημοκρατικού κινήματος στο Χονγκ Κονγκ, αλλά με αυτόν τον τρόπο διακινδυνεύουν να αποθαρρύνουν πολλούς Κινέζους που είναι κατά τα άλλα φιλικοί προς την Αμερική και υπέρ της δημοκρατίας, και χωρίς την υποστήριξη των οποίων η δημοκρατική μεταρρύθμιση στο Χονγκ Κονγκ είναι απίθανο να φτάσει πολύ μακριά. Ο νόμος περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δημοκρατίας του Χονγκ Κονγκ, εάν ψηφιστεί και υπογραφεί και γίνει νόμος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έχει αυτό το αποτέλεσμα.
Μεταξύ των λεγεώνων των απλών Κινέζων, οι οποίοι αγαπούν την χώρα τους και υποστηρίζουν την δημοκρατία, η αφ’ υψηλού πίεση από ξένες δυνάμεις θα δημιουργήσει σχεδόν σίγουρα μια αμυντική παρόρμηση για να τεθεί το έθνος πάνω από την δημοκρατία. Ομοίως, η κλιμάκωση της εχθρότητας μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών είναι βέβαιο ότι θα ανακινήσει τον εθνικισμό. Δεν υπάρχει τίποτα [καλύτερο] σαν τον εθνικισμό που να τίθεται αντιμέτωπος με έναν δημοκρατικό ηγεμόνα για να αμβλύνει τα δημοκρατικά αισθήματα. Ποιου τους σκοπούς, ακριβώς, εξυπηρετεί αυτή η δυναμική;
Μια ανάμεικτη Ευλογία για τις Ηνωμένες Πολιτείες
Η ανάγκη της Κίνας για εκδημοκρατισμό είναι θεμελιωδώς ενδογενής: Η ίδια η μεταρρύθμιση της Κίνας δημιούργησε μια γενικώς δημοκρατική κοινωνία χωρίς μια συμπληρωματική δημοκρατική πολιτεία, και η αναντιστοιχία θα απαιτήσει τελικά να δημοκρατικοποιηθεί το κράτος προκειμένου να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του.
Το πιο αποτελεσματικό επιχείρημα για την δημοκρατία πρέπει να είναι συνετό, που να καθιστά ξεκάθαρο στους κυβερνώντες και τους πολίτες της Κίνας ότι, και πώς, η δημοκρατία είναι ένα απαραίτητο και ευεργετικό μέσο για τους δικούς τους σκοπούς. Ένα τέτοιο επιχείρημα είναι πιο αποτελεσματικό από εκείνο που επιχειρεί να δείξει τι είναι ηθικά επιθυμητό για την δημοκρατία αφ’ εαυτής. Στον πραγματικό κόσμο, η δημοκρατία έχει μεγαλύτερο νόημα, για να επικαλεστούμε την γνωστή διάκριση του Immanuel Kant, ως μια υποθετική επιταγή (hypothetical imperative) αντί για μια κατηγορηματική (categorical imperative).
Η Κίνα θα μπορούσε να σκοντάψει άσχημα στο προσεχές μέλλον εάν δεν εκδημοκρατιστεί, και μπορεί να το βρει αδύνατο να εκδημοκρατιστεί επιτυχώς αν δεν ξεκινήσει την δημοκρατική προετοιμασία για τα καλά μέσα στην τρέχουσα διοίκηση. Δεν υπάρχει καμιά μαγική συνταγή για μια σημαντική κρίση νομιμοποίησης άλλη παρά το να παρατείνεται με την καταστολή η αναντιστοιχία μεταξύ μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ενός μη δημοκρατικού πολιτικού καθεστώτος. Τα κατασταλτικά μέτρα απαιτούν μια εξαιρετικά αποφασισμένη ηγεσία, αλλά οι συνθήκες αναπαραγωγής τέτοιας ηγεσίας θα εξαφανιστούν [και, μάλιστα,] όχι πολύ αργά.
Μόνο ο εκδημοκρατισμός είναι σε θέση να καταστήσει το πολιτικό σύστημα σύμφωνο με τη νέα ισορροπία εξουσίας μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνωμένων το οποίο θα επικρατήσει κατά την εποχή της επόμενης διαδοχής ηγεσίας. Εάν η Κίνα αποτύχει να ανταποκριθεί στην έκκληση της δημοκρατίας ανάμεσα στο τώρα και το τότε, ίσως να αποτύχει και ως κράτος -ακόμα κι αν, κατ’ ευχήν, η αποτυχία δεν θα ισοδυναμεί με κατάρρευση. Η Κίνα δεν θα ανεβεί για περισσότερο χρόνο ή πιο πολύ χωρίς να εκδημοκρατιστεί σημαντικά στην διαδικασία.
Τα πρόσφατα γεγονότα στο Χονγκ Κονγκ ταιριάζουν καλά σε μια τέτοια προβολή. Μια μη-δημοκρατική Κίνα έχει μεγάλη δυσκολία να ταιριάξει την αυξανόμενη δύναμή της με ηθική και πολιτική ελκυστικότητα. Για τον λόγο αυτό, ξένες δυνάμεις πιστεύουν ότι μπορούν νομίμως να προσφέρουν ηθική υποστήριξη στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του Χονγκ Κονγκ, και οι διαδηλωτές –όχι μόνο οι βίαιοι- ενθαρρύνονται να συνεχίσουν να μάχονται. Η εγχώρια ισορροπία ισχύος έχει έτσι μεταβληθεί αποφασιστικά. Επιπλέον, λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος του Χονγκ Κονγκ έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών, η Κίνα πρέπει να είναι προσεκτική όσον αφορά την εφαρμογή κατασταλτικών μέτρων, με αποτέλεσμα ακόμη και η διατήρηση της κοινωνικής σταθερότητας και της κανονικής διοίκησης στην πόλη να αποδεικνύεται μια δύσκολη πρόκληση. Η σχεδόν ανικανότητα του κινεζικού κράτους στην παρούσα κρίση δείχνει με καθόλου αβέβαιο τρόπο ότι μια μη δημοκρατική πολιτική ταυτότητα είναι η Αχίλλειος Πτέρνα μιας κατά τα άλλα ισχυρής και ανερχόμενης Κίνας.
Υπό αυτές τις περιστάσεις, η προφανής αντιπαλότητα μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών είναι εσφαλμένη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν χρειάζεται να φοβούνται την περαιτέρω ανάδυση της Κίνας ως ένα λεγόμενο αυταρχικό καπιταλιστικό κράτος. Αυτή η πρόοδος είναι απίθανη, και η Κίνα είναι πιο πιθανό να ανταγωνιστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες για παγκόσμια ηγεσία αν επιλύσει τις εσωτερικές αντιφάσεις της με τον εκδημοκρατισμό. Η Κίνα, από την πλευρά της, δεν θα πρέπει να εκλάβει την στρατηγική υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις δημοκρατικές αιτίες ως έναν λόγο για να ματαιώσει τον εκδημοκρατισμό. Η συνεχιζόμενη καταστολή μόνο θα διαβρώσει τις ελευθερίες που βοήθησαν να καταστούν δυνατές όλες οι πρόοδοι της μεταρρυθμιστικής εποχής.
Μια αποτυχία της Κίνας να εκδημοκρατιστεί θα βλάψει τα συμφέροντα του ξένου κεφαλαίου, αν μη τι άλλο του αμερικανικού κεφαλαίου. Αλλά τελικά αυτή η αποτυχία θα ήταν ένα δώρο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή θα αφαιρούσε την Κίνα από δυνητικό μακροπρόθεσμο ανταγωνιστή [μεταξύ] ομοτίμων. Τα συμφέροντα και τα κίνητρα και από τις δύο πλευρές απέχουν πολύ από το να είναι διαφανή -ακόμη και από στους ίδιους τους δρώντες, εκτός εάν είναι διατεθειμένοι να σκέφτονται καθαρά. Η επανάληψη του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ των δύο χωρών δεν έχει ορθολογική βάση στην πραγματικότητα εκείνων των συμφερόντων και των κειμένων που έχουν κατανοηθεί σωστά. Το να σχηματιστεί μια άποψη για την Κίνα και για τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, με βάση την πρόσφατη, επιφανειακή πολιτική συμπεριφορά της Κίνας, είναι [κάτι] κοντόφθαλμο. Για να υπάρξει μια τέτοια άποψη, η ενημέρωση της πολιτικής μπορεί να είναι επικίνδυνη.
Αφήστε την Κίνα να εκδημοκρατιστεί για τους δικούς της λόγους και με το δικό της επιλεγμένο ρυθμό, εάν έχει το όραμα και την σύνεση να το πράξει. Αφήστε τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποφασίσουν, [ανάλογα] με την διάθεσή τους προς τον εκδημοκρατισμό της Κίνας ή με την απουσία τους εκ τούτου, ποια θα είναι η ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων του αμερικανικού κεφαλαίου και των στόχων του αμερικανικού κράτους. Αλλά μην αφήσετε κανένα να εργαστεί υπό -ακόμα δε λιγότερο να δράσει πρόωρα και απότομα προς- την ψευδαίσθηση ότι αυτό που συμβαίνει ανάμεσα στα δύο έθνη είναι ήδη μια καλόπιστη αντιπαλότητα, η έκβαση της οποίας θα διαμορφώσει τον εικοστό πρώτο αιώνα. Για να συμβεί αυτό, η Κίνα πρέπει πρώτα να δείξει ότι είναι ικανή να αντεπεξέλθει στην εγχώρια δημοκρατική πρόκλησή της.
*καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο Democracy in China: The Coming Crisis
**πρώτη δημοσίευση: foreignaffairs.gr
