της Άννας Διαμαντοπούλου*
Όποιος παρακολουθεί την ιστορία της ΕΕ έχει συναίσθηση της σημασίας. Η συνεργασία αυτή λειτουργεί ως ατμομηχανή που κινεί το ευρωπαϊκό τρένο προς τα εμπρός. Μετά το ξέσπασμα της επιδημίας στη δραματική συνεδρίαση του Eurogroup στις 9/4/2020 δεν υπήρξε συμφωνία. Οι υπουργοί Οικονομικών όμως της Γερμανίας και της Γαλλίας έκαναν ένα κοινό tweet δηλώνοντας την πεποίθησή τους ότι θα βρεθεί λύση.
Η γαλλογερμανική πρόταση για τοι Ταμείο Ανάκαμψης, αποτέλεσμα ευρέων διαβουλεύσεων, πολιτικών και τεχνοκρατών από όλες τις χώρες, δεν είναι απλά μια σοβαρή απάντηση στην κρίση της πανδημίας. Είναι ταυτόχρονα μια ιστορική υπέρβαση δύο ευρωπαϊκών «ταμπού»: το πρώτο είναι η γενναία αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού χωρίς επιπλέον εθνική συμμετοχή και το δεύτερο είναι η ευρωπαϊκή εγγύηση κοινού χρέους.
Ο πρόεδρος Μακρόν επιμένει σταθερά για μεγαλύτερη ενοποίηση, ιδιαίτερα στην οικονομία και στην άμυνα, κόντρα στην εσωτερική αντιπολίτευση.
Η καγκελάριος Μέρκελ, αφού πέρασε την οικονομική κρίση του 2008 αποκλείοντας την έξοδο της Ελλάδας, την προσφυγική κρίση υποδεχόμενη τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στην Ευρώπη, την άνοδο ενός ακραίου εθνικιστικού λαϊκισμού στο εσωτερικό της Γερμανίας, προχωρεί σε ευρωπαϊκή λύση με υπέρβαση των εθνικών σταθερών. Η πρόταση θεσμικά, πολιτικά και οικονομικά είναι ιστορικής σημασίας. Οι δυσκολίες είναι μπροστά μας.
Αυστρία, Ολλανδία, Σουηδία, Δανία και Φινλανδία διατυπώνουν το προτεσταντικό δόγμα «ο καθένας με τις ευθύνες του» αγνοώντας προς το παρόν ότι χωρίς ισχυρή αγορά στον Νότο πλήττεται βαθιά η παραγωγή του Βορρά.
Οι ανατολικές χώρες πιθανόν να αντιδράσουν αν δεν ευνοηθούν αντίστοιχα από την αύξηση του προϋπολογισμού, έχοντας πάντα το αίσθημα της αδικίας της μετάβασης από τον κομμουνισμό στην ελεύθερη αγορά, χωρίς ένας σχέδιο Μάρσαλ και για αυτούς.
Τώρα είναι η ώρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όσοι είχαμε την εμπειρία να εργαστούμε, σε οποιοδήποτε επίπεδο, στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής γνωρίζουμε ότι το πρώτο πράγμα που μαθαίνεις είναι ότι όταν αναφέρεσαι στη χώρα σου λες «The country I know best», δηλαδή «η χώρα που γνωρίζω καλύτερα».
Η ουσία αυτής της φράσης είναι ότι επίτροποι και υπάλληλοι δουλεύουν για το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον, το οποίο πρέπει να μπορεί να συνθέτει τα επιμέρους εθνικά συμφέροντα. Αυτό είναι και η αποστολή και πρόκληση για την πρόεδρο της ΕΕ σήμερα.
Στις 20 Φεβρουαρίου 2020, λίγο πριν από τα lockdowns, η συνεδρίαση του ΕΣ για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό κατέληξε σε αδιέξοδο.
Σήμερα η πρόεδρος της Επιτροπής μπορεί να παρουσιάζει ένα σχέδιο με σχεδόν διπλάσιο προϋπολογισμό, χωρίς γραφειοκρατία, με δυνατότητα ιδίων πόρων της ΕΕ και με σχέδιο αποτελεσματικής στήριξης χωρών και κλάδων που επλήγησαν βίαια από την επιδημία.
Και αυτή η κρίση μπορεί να ενισχύσει την ΕΕ καθορίζοντας ταυτόχρονα τον νέο γεωπολιτικό της ρόλο.
*πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρώην επίτροπος ΕΕ, πρώην υπουργός
