Διπλωματικά παρασκήνια

του Ανδρέα Ανδριανόπουλου

Οι πολιτικές κινήσεις ανάμεσα στα κράτη κινούνται σε πολλά επίπεδα. Αλλά γίνονται στο προσκήνιο. Στο φως της δημοσιότητας. Αλλά κινούνται στο παρασκήνιο λαμβάνοντας υπ’ όψιν διάφορα δεδομένα, ιστορικά, πολιτισμικά, στρατιωτικής ισορροπίας και οικονομικά. Στη σημερινή κρίση με την Τουρκία οφείλουμε να καταλάβουμε κάποιες πραγματικότητες που ποδηγετούν τις εξελίξεις και μπορούν να παίξουν ρόλο στο τι μέλλει γενέσθαι.

Ο πιο σημαντικός σύμμαχος της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή είναι το Κατάρ. Που συντάσσεται μαζί της και στο ζήτημα της Λιβύης αλλά και στην αντιπαλότητά της με τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα. Όπως και στην υποστήριξη που αυτή προσφέρει στην αμφιλεγόμενη οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων. Υπάρχουν πολλοί που θεωρούν τους ΑΜ τρομοκρατική οργάνωση (λ.χ. ΗΠΑ, Αίγυπτος κ.ά.), ενώ άλλες χώρες τούς αντιμετωπίζουν σαν μετριοπαθείς θρησκευτικούς ιδεολόγους που διεκδικούν τους στόχους τους μέσω δημοκρατικών εκλογών (Τουρκία, Πακιστάν, Κατάρ κ.ά.).

Ο σύνδεσμος όμως της Τουρκίας με το Κατάρ πηγάζει από το οθωμανικό της παρελθόν. Όταν το 1868 ο σουλτάνος βοήθησε την οικογένεια Αλ Τάνι, που και σήμερα εξουσιάζει το Κατάρ, να χτίσει μια ανεξάρτητη πολιτειακή οντότητα απέναντι στην επίθεση δυνάμεων άλλων φυλών της Αραβίας. Έκτοτε οι δεσμοί της Κωνσταντινούπολης (της Άγκυρας αργότερα) με την Ντόχα είναι στενοί. Μια σχέση που ενισχύθηκε στα χρόνια που βρέθηκε στην εξουσία το κόμμα Ερντογάν, το οποίο ανοιχτά πλέον αμφισβητεί την κυριαρχία της Σαουδικής Αραβίας στον ισλαμικό κόσμο.

Η σχέση λοιπόν Τουρκίας – Κατάρ έχει βαθιές περιφερειακές ρίζες με σοβαρή γεωπολιτική διάσταση. Από την άλλη μεριά το Κατάρ χρησιμεύει και σαν μοχλός οικονομικής διείσδυσης σε περιοχές όπου η Τουρκία αποζητά στήριξη ή συμμάχους (λ.χ. Λιβύη, Γάζα) ή όπου αντιμετωπίζει σοβαρές αντιπαλότητες – στη Γαλλία, για παράδειγμα. Οι οικονομικές δραστηριότητες του Κατάρ στη Γαλλία δεν μπορούν να αφήνουν το Παρίσι αδιάφορο. Μέχρι τώρα η Ντόχα έχει επενδύσει γύρω στα 40 δισ. ευρώ σε τομείς κυρίως της βαριάς γαλλικής βιομηχανίας. Στην κατασκευή του Αirbus και γενικά σε ζητήματα αεροπορικών βιομηχανικών δραστηριοτήτων το Κατάρ έχει κάνει σημαντικές επενδύσεις. Η γαλλική εταιρεία πετρελαίου και αερίου Total έχει στενή οικονομική συνεργασία με την Qatar Petroleum Company. Μέσω του Qatar Investment Fund, γαλλικές αεροπορικές εταιρείες εξασφαλίζουν στήριξη και ίσως συνεργασία με την Qatar Airways, μία από τις καλύτερες εταιρείες στον κόσμο.

Η δυναστική οικογένεια του Κατάρ επίσης χρησιμοποιεί γαλλικές εταιρείες για την κατασκευή μεγάλης πίστας ιπποδρομιών στη χώρα, ενώ σημαντικοί οικονομικοί παράγοντες της χώρας επενδύουν σε γαλλικές ποδοσφαιρικές ομάδες (λ.χ. στην Paris Saint – Germain ο Nasser al Khalifa). Πολύ σημαντικό όμως είναι και το ειδικό πρόγραμμα εισαγωγής της γαλλικής γλώσσας στην εκπαίδευση του Κατάρ που διευκολύνει τη διάδοση του γαλλικού πολιτισμού σε αραβόφωνες χώρες, με γενναία χρηματοδότηση της χώρας αυτής για τις αναγκαίες υποδομές και τα συστήματα διδασκαλίας.

Να το πούμε απλά. Ενεργοποιώντας το Κατάρ, η Τουρκία μπορεί να μεταβάλει δεδομένα στο μέλλον. Οι συνθήκες μάς ευνοούν σήμερα. Πρέπει να ενισχύσουμε την άμυνά μας. Σήμερα η Γαλλία είναι πρόθυμη να μας βοηθήσει εξοπλιστικά για την άμυνά μας. Τα γαλλικά οπλικά συστήματα, τα αεροπλάνα και οι φρεγάτες θα βοηθήσουν πολύ την αμυντική μας προσπάθεια, μια και διαφέρουν από αυτά που διαθέτουν οι γείτονες και δεν είναι συμβατά με τα δικά τους συστήματα απόκρουσης. Άρα, πολύ αποτελεσματικά. Είναι όμως σοβαρό το διπλωματικό παρασκήνιο διότι οι συνθήκες αλλάζουν. Η ενεργοποίηση άλλων πιέσεων είναι δυνατόν αργότερα να διαμορφώσει ένα δυσμενέστερο διεθνές πολιτικό τοπίο.