του Σωτήρη Ντάλη*
«Ποιο είναι το πρόβλημα με τους μουσουλμάνους και το Ισλάμ αυτού του ατόμου που ονομάζεται Μακρόν και χρειάζεται ψυχιατρική εξέταση;» υποστήριξε έξαλλος ο Ερντογάν, ισχυριζόμενος πως η Ευρώπη, όπως την εποχή του ναζισμού δίωκε τους Εβραίους, έτσι τώρα διώκει τους μουσουλμάνους. Με αυτά τα επιχειρήματα επιχείρησε να απαντήσει στην απόφαση του Μακρόν να καταπολεμήσει τον «ισλαμικό αυτονομισμό».
Ο Ερντογάν ήδη με την απόφασή του να μετατρέψει την Αγία Σοφιά σε τζαμί έδειξε την πρόθεσή του να ηγηθεί τουλάχιστον του σουνιτικού μουσουλμανικού κόσμου και να εκμεταλλευτεί την αποδυνάμωση του Ιράν και τη μείωση της επιρροής του στον σιιτικό κόσμο.
Το πολιτικό Ισλάμ που πρεσβεύει ο τούρκος πρόεδρος βρίσκει μπροστά του τον κοσμικό χαρακτήρα της Γαλλικής Δημοκρατίας. Μετά τη δολοφονία του καθηγητή Σαμουέλ Πατί ο γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν μίλησε κατά του ριζοσπαστισμού και υπερασπίστηκε την ελευθερία της έκφρασης, στην οποία ανήκουν και οι γελοιγραφίες του περιοδικού «Σαρλί Εμπντό». Τι δεν καταλαβαίνουν κάποιοι; Το Ισλαμικό Κράτος επιχειρεί να τρομοκρατήσει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και ο αποκεφαλισμός ενός καθηγητή από οπαδό του θα έπρεπε να προκαλεί μόνο αλληλεγγύη και τίποτα άλλο.
Η πολιτική συμπεριφορά που στηρίζεται στην προσβολή είναι το άσφαιρο όπλο των καιροσκόπων. Οι προσβολές και η χυδαιότητα δεν αποτελούν διπλωματικά επιχειρήματα. Και ο Ερντογάν, έχοντας προφανώς ψευδαισθήσεις καταδίωξης που του προέκυψαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του τον Ιούλιο του 2016, εμφανίζει μια πολιτική συμπεριφορά που μοιάζει περισσότερο με φάρσα. Φαντασιώνεται αυτοκρατορικές πρακτικές, οραματίζεται τη «Γαλάζια Πατρίδα» και διεκδικεί μια περιφερειακή κυριαρχία με στρατιωτική παρουσία στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ, στη Συρία, στο Ιράκ, στη Λιβύη και στην Υεμένη. Ακολουθεί μια πολιτική επιβολής και ισχύος στη Μεσόγειο, όπου βρήκε απέναντί του έναν Μακρόν να είναι απόλυτος όσον αφορά τον σεβασμό της ευρωπαϊκής κυριαρχίας.
Η Γαλλία αλλά και η Γερμανία βλέπουν έναν Ερντογάν πολιτικά και οικονομικά εξασθενημένο, με επιθετικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο που έχουν στόχο να αποσπάσουν την προσοχή από το γεγονός ότι η χώρα παρακμάζει οικονομικά εξαιτίας της πολιτικής του. Η τουρκική οικονομία έχει ανάγκη μια εκσυγχρονισμένη τελωνειακή Ένωση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Ερντογάν προχωρεί σε μια παρατεταμένη κρίση με την ΕΕ. Επιτίθεται και κατά της Γερμανίας, όπως έκανε πρόσφατα επειδή ερευνήθηκε ένα τζαμί σε γερμανική πόλη λόγω υποψίας υπεξαίρεσης (κάπως πρέπει να ξεκινήσει ο έλεγχος, αλλά τα βάζει κυρίως με τη Γαλλία, όπου υπάρχει ένα ισχυρό λόμπι των Αρμενίων και σημαντική παρουσία Κούρδων. Μοιάζει με «πυρομανή σουλτάνο» που προκαλεί τη μοίρα του. Δείχνει να μη βλέπει την τουρκική λίρα που πέφτει από ναδίρ σε ναδίρ και τη δημοτικότητά του να κατρακυλάει. Οι ΗΠΑ από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ολοκληρώνουν την προεκλογική περίοδο, με την υπομονή τους να εξαντλείται για τους S-400 και να ετοιμάζονται για κυρώσεις μετά τις εκλογές. Πραγματικά ο Ερντογάν δεν ξέρει τι θέλει. Κι αυτό προβληματίζει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Απειλές όπως αυτές που αντιμετωπίζει η Γαλλία αυτή την περίοδο ή εκείνες που αντιμετώπισε η Ελλάδα στα ελληνοτουρκικά- ευρωτουρκικά σύνορα στον Έβρο και αντιμετωπίζει στο Αιγαίο, σε συνδυασμό με την τεράστια κρίση- απειλή του κορωνοϊού που αντιμετωπίζει όλη αυτή την περίοδο η Ευρώπη, δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Πρέπει επιτέλους να δούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση ως συνολική, αναπτυξιακή, κοινωνική, θεσμική και πολιτική οντότητα. Ως πολιτικό εργαλείο δημιουργίας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, χρειαζόμαστε μια οραματική Ένωση, όπου ο ανταγωνισμός θα κινητοποιηθεί, η αλληλεγγύη θα ενώνει και η συνεργασία θα ενδυναμώνει τα κράτη- μέλη. Γιατί τα κοινά προβλήματα απαιτούν κοινές λύσεις.
Οι ευρωπαίοι πολίτες χρειάζονται μια νέα φιλόδοξη ΕΕ, εξοπλισμένη με την απαραίτητη κυριαρχία για να καθορίζει η ίδια το μέλλον της και να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Η εμβάθυνση και ολοκλήρωση της ευρωζώνης πρέπει να είναι ο βασικός άξονας των θεσμικών πρωτοβουλιών, τις οποίες θα συμπληρώνει το σχέδιο ανάπτυξης της ευρωπαϊκής κοινής άμυνας, προκειμένου η ΕΕ να είναι σε θέση να εξασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία και κυριαρχία, να μπορεί να διαχειριστεί τις διεθνείς κρίσεις μόνη της και να εγγυάται τα εξωτερικά σύνορά της.
Η αναζήτηση και δρομολόγηση της απαραίτητης ευρωπαϊκής κυριαρχίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από τις εξελίξεις στη Μεσόγειο και τη «διαχείριση» της Τουρκίας που απομακρύνεται από την ΕΕ, επανεξετάζει τη θέση της στο ΝΑΤΟ και αποβάλλει σιγά σιγά με σταθερά βήματα τον κοσμικό χαρακτήρα της και κινείται όλο και περισσότερο στη λογική ενός ισλαμικού κράτους.
*αν. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Από: Athanase Papandropoulos
