του Frederic Simon
Τρεις κορυφαίοι αξιωματούχοι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ursula von der Leyen – ο Josep Borrell, η Stella Kyriakides και η Adina Valean – είχαν μέχρι πρόσφατα δεσμούς με τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, σύμφωνα με νέα έρευνα που αποκαλύπτει αποκλειστικά η EURACTIV.
Η έρευνα της διεθνούς ΜΚΟ Global Witness αποκάλυψε στενούς δεσμούς μεταξύ τριών επιτρόπων της ΕΕ και εταιρειών που συμμετέχουν στον τομέα των ορυκτών καυσίμων.
Παρόλο που όλοι τους είχαν διακόψει τους δεσμούς τους με τις προηγούμενες δουλειές τους πριν από την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι προηγούμενες δραστηριότητές τους ή οι δεσμοί μεταξύ της άμεσης οικογένειάς τους και του τομέα των ορυκτών καυσίμων «θα έπρεπε τουλάχιστον να προκαλέσουν μια παύση στην σκέψη για διορισμό τους σε «πράσινες» συνόδους της Επιτροπής», λέει η Global Witness.
Σε επικοινωνία με την EURACTIV, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεσήμανε τον κώδικα δεοντολογίας της, ο οποίος ορίζει ότι «δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων όταν ένα μέλος το αφορά μόνο ως μέλος του γενικού κοινού ή μιας ευρείας τάξης προσώπων».
«Αυτό ισχύει και για τα μέλη της οικογένειας», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής, σημειώνοντας ότι εκτός από την Επίτροπο Valean, η οποία είναι υπεύθυνη για τις μεταφορές, «κανένα από τα τρία μέλη του Κολλεγίου στο οποίο αναφέρεται δεν είναι άμεσα υπεύθυνο για την πολιτική για την ενέργεια και το κλίμα».
Μπόρελ: είναι κατάλληλος να ηγείται της πράσινης διπλωματίας της ΕΕ;
Από τους τρεις, ο Ισπανός Επίτροπος Ζοσέπ Μπορέλλ (Josep Borrell), υπεύθυνος για την εξωτερική πολιτική, είναι πιθανώς ο πιο άμεσα συνδεδεμένος με τα συμφέροντα των ορυκτών καυσίμων. Από το 2009 έως το 2016, υπηρέτησε στο διοικητικό συμβούλιο της Abengoa, μιας ισπανικής εταιρείας ενέργειας που ασχολήθηκε με την κατασκευή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με στρόβιλο αερίου συνδυασμένου κύκλου (CCGT). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Borrell έλαβε έως και 300.000 € ετησίως από την Abengoa.
Οι συναλλαγές του Borrell με την Abengoa του είχαν ήδη δημιουργήσει κάποια προβλήματα. Το 2012, αναγκάστηκε να παραιτηθεί από Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου αφού δεν δήλωσε τα συμφέροντά του με την ισπανική εταιρεία ενέργειας.
Το ενδιαφέρον του Ισπανού για τον τομέα της ενέργειας δεν προκαλεί έκπληξη. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στην οικονομία πετρελαίου και έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία ως μηχανικός για την εθνική εταιρεία πετρελαίου της Ισπανίας, Cepsa.
Ωστόσο, η Global Witness λέει ότι η προηγούμενη επαγγελματική του δραστηριότητα θέτει ζητήματα σχετικά με την ικανότητά του να ηγηθεί της πράσινης διπλωματίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα αργότερα αυτό το έτος.
«Η ιστορία του Borrell με την Abengoa εγείρει ερωτήματα για έναν πολιτικό που συμμετέχει στενά στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική. Ως Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις και την πολιτική ασφάλειας, ο Borrell εκπροσώπησε το μπλοκ στο COP25 το 2019», δήλωσε η Global Witness, προσθέτοντας ότι ο Borrell θα ταξιδέψει επίσης στη Γλασκόβη για την COP26 τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen χαρακτηρίζει την Πράσινη Συμφωνία ως το «ορόσημο» της πενταετούς θητείας της, λέγοντας ότι είναι η «νέα στρατηγική ανάπτυξης» της ΕΕ για τις επόμενες δεκαετίες. Η κλιματική αλλαγή είναι «ένα υπαρξιακό ζήτημα για την Ευρώπη – και για τον κόσμο», δήλωσε η 61χρονη πρώην υπουργός Άμυνας την Γερμανίας όταν ανέλαβε τη θέση του το 2019.
Για τη Global Witness, αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή πρέπει να δεσμευτεί για τα υψηλότερα ηθικά πρότυπα.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν ξεκάθαρη ότι θέλει να ηγηθεί παγκοσμίως στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης, αλλά οι δεσμοί της με τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων που προκάλεσαν αυτήν την κρίση κυλούν βαθιά. Για να ανταποκριθεί στην πρόκληση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, η Επιτροπή δεν πρέπει να συνδέεται με εταιρείες που βάζουν τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους και τον πλανήτη », δήλωσε ο Barnaby Pace, ανώτερος υπεύθυνος εκστρατειών της Global Witness.
«Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων μπόρεσε να γίνει τόσο ισχυρή ακριβώς μέσω της άσκησης επιρροής στην πολιτική. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία πρέπει να σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής και να διακόψει τον αγωγό μεταξύ πολιτικής και όσων ρυπαίνουν», δήλωσε ο Pace στην EURACTIV.
Σε επαφή για σχόλιο, οι εκπρόσωποι της Επιτροπής της ΕΕ υπογράμμισαν ότι «ο κ. Borrell έχει περάσει ικανοποιητικά από τις καθιερωμένες διαδικασίες που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον έλεγχο πιθανής ή αντιληπτής σύγκρουσης συμφερόντων» και πέρασε την ακρόαση επιβεβαίωσής του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χωρίς κανένα μεγάλο πρόβλημα.
Κυριακίδη: Οικογενειακοί δεσμοί με εταιρεία διύλισης πετρελαίου
Σε αντίθεση με τον Borrell, η Κύπρια Επίτροπος Στέλλα Κυριακίδη, υπεύθυνη για την υγεία, δεν είχε άμεσες επαγγελματικές συναλλαγές με συμφέροντα ορυκτών καυσίμων.
Ωστόσο, η δήλωση συμφερόντων της, που υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, αποκαλύπτει ότι ο σύζυγός της ήταν διευθυντής της Motor Oil Holdings Ltd και της Petroventure Holdings Limited, δύο κυπριακές εταιρείες που μαζί κατέχουν μερίδιο 40% στην Motor Oil Hellas, μια μεγάλη ελληνική εταιρεία διύλισης και εμπορίας πετρελαίου.
Η Motor Oil Hellas λειτουργεί το διυλιστήριο Κορίνθου, το μεγαλύτερο ιδιωτικό βιομηχανικό συγκρότημα στην Ελλάδα, το οποίο επεξεργάζεται 186.000 βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα. Η εταιρεία έχει επίσης ασχοληθεί με την εξερεύνηση φυσικού αερίου στο Τέξας και την Τανζανία.
Απαντώντας σε ερωτήσεις που έθεσε η Global Witness, εκπρόσωπος της Κυριακίδη είπε ότι η διοίκηση του συζύγου της δεν συνιστά σύγκρουση όπως ορίζεται από τον κώδικα συμπεριφοράς της Επιτροπής.
Valean: Συμβουλευτικές εργασίες
Τα πράγματα μπορεί να είναι πιο δύσκολα για την Adina Valean, τη Ρουμάνα Επίτροπο που είναι υπεύθυνη για τις μεταφορές. Όταν εξέτασε τη δήλωση συμφερόντων της, η Global Witness διαπίστωσε ότι είχε υπηρετήσει στο συμβουλευτικό συμβούλιο της Finite Assets Ltd, μιας εταιρείας που φαίνεται να είναι εγγεγραμμένη στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, για την οποία έλαβε αμοιβές συμβούλων αξίας 104.325 €
Αυτή η συμβουλευτική εργασία πραγματοποιήθηκε όταν η Valean ήταν ακόμη μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πριν αναλάβει τον τρέχοντα ρόλο της, σύμφωνα με ξεχωριστή δήλωση ενδιαφέροντος που υπέβαλε ο σύζυγός της, ένας Ρουμάνος πολιτικός.
Όταν η Valean ήταν ακόμη στο συμβουλευτικό συμβούλιο της Finite Assets, η εταιρεία φαίνεται να ανήκε εξ ολοκλήρου στην Rompetrol Holding S.A., μια ελβετική εταιρεία, η οποία σύμφωνα με δημοσιεύματα των ΜΜΕ ανήκει με τη σειρά της στον δισεκατομμυριούχο Dinu Patriciu.
Η Rompetrol ανήκε πλήρως στην κυβέρνηση έως ότου ο Patriciu την απέκτησε το 1993. Αργότερα έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρουμανίας μετά την πώληση της εταιρείας στην KazMunayGas, την κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Καζακστάν, σε δύο ξεχωριστές συμφωνίες μεταξύ του 2007 και του 2009.
«Δεν υπάρχει καμία υπόδειξη ότι οι συνδέσεις της Valean με τον Patriciu επηρέασαν το έργο της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» ή σε άλλους τομείς πολιτικής, λέει η Global Witness. «Όμως, η εγγύτητά της με τη βιομηχανία εγείρει ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με τις προτεραιότητές της και την καταλληλότητά της για μια θέση της Επιτροπής με βασική σημασία για τις εκπομπές άνθρακα».
Η Valean ήταν επικεφαλής της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα το 2018, συμμετέχοντας στην παγκόσμια κλιματική διπλωματία στο υψηλότερο επίπεδο.
Όταν η EURACTIV επικοινώνησε, οι εκπρόσωποι της Valean δεν σχολίασαν τη συμβουλευτική της εργασία ως βουλευτής του ΕυρωΚοινοβουλίου και επεσήμαναν τις «ιδιαίτερα ισχυρές προστασίες» που παρέχονται από τον κώδικα συμπεριφοράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ωστόσο, ο Daniel Freund, ένας Γερμανός Πράσινος Ευρωβουλευτής, πιστεύει ότι η Επιτροπή πρέπει να τηρεί υψηλότερα ηθικά πρότυπα από αυτά που ισχύουν σήμερα.
«Οι πολιτικές που εφαρμόζει η Επιτροπή της ΕΕ πρέπει να ακολουθούν κατευθυντήριες γραμμές για να συμβάλλουν στο κοινό καλό και δεν μπορούν να διαμορφώνονται από σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες», δήλωσε ο Freund, ο οποίος υπηρέτησε ως επικεφαλής του γραφείου της ΕΕ για τη Διεθνή Διαφάνεια, μια ΜΚΟ, πριν γίνει βουλευτής του ΕΚ τον Ιούλιο 2019 .
«Πρέπει να αποφευχθούν πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων ορισμένων Επιτρόπων», δήλωσε ο Freund. «Δυστυχώς, η ίδια η Επιτροπή ελέγχει για πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων των Επιτρόπων της».
Προκειμένου να αποφευχθούν συγκρούσεις συμφερόντων, η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει έναν «ανεξάρτητο οργανισμό δεοντολογίας», δήλωσε ο Freund. «Διαφορετικά, ενδέχεται να χάσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών σε αυτή τη δέσμευση», είπε στην EURACTIV.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιμετώπιζε ήδη προβλήματα στο παρελθόν για τους δεσμούς μεταξύ των μελών της και εταιρειών ορυκτών καυσίμων.
Στην προηγούμενη Επιτροπή, με επικεφαλής τον Jean-Claude Juncker, ο επίτροπος ενέργειας και κλίματος, Miguel Arias Canete, βρέθηκε κάτω από πολλά πυρά από τους ευρωβουλευτές για τους προηγούμενους δεσμούς του με τη βιομηχανία πετρελαίου.
Κατά τη διάρκεια της ακρόασης επιβεβαίωσής του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο πρώην Ισπανός υπουργός Γεωργίας αντιμετώπισε ένα πλήθος κριτικών σχετικά με τις αλλαγές της τελευταίας στιγμής στη δήλωση οικονομικών συμφερόντων του και επειδή πούλησε βιαστικά τις μετοχές του σε δύο εταιρείες πετρελαίου – Ducar και Petrologis – πριν εμφανιστεί μπροστά στους ευρωβουλευτές.
Ο διορισμός του εγκρίθηκε αργότερα ως μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας συνασπισμού μεταξύ των δύο μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων του Κοινοβουλίου – του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) και των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D).
Στο τέλος της θητείας του, ο Κανιέτε κατέληξε να γιορτάζεται ως πρωταθλητής της ευρωπαϊκής διπλωματίας για το κλίμα και είχε γίνει ένας από τους αγαπημένους της περιβαλλοντικής κοινότητας ΜΚΟ.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.gr
