του Αλέκου Παπαδόπουλου*
Βαθιά και διαρκής είναι η διείσδυση της Τουρκίας στην πολιτική, στην οικονομία και ειδικά στην κοινωνία της Αλβανίας κατά την τελευταία οκταετία της διακυβέρνηση της χώρας από τον κ. Έντι Ράμα.
Οι λόγοι που οδήγησαν τον Αλβανό Πρωθυπουργό να εντάξει τη χώρα του στο Νεοθωμανικό Άρμα της Άγκυρας αποτελεί αίνιγμα, αν θέλει να αναζητήσει κάποιος με κριτήρια πολιτικού ορθολογισμού και επιβίωσης μιας χώρας με περίπου 2,8 εκ. κατοίκους σήμερα. Είναι δε και παράδοξο, διότι από την αρχή η Αλβανία, μετά την πτώση του κομμουνισμού, είχε σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό, ως μια σύγχρονη δυτική δημοκρατία.
Κι εάν οι προσωπικές και πολιτικές σκοπιμότητες του κ. Ράμα δεν είναι με την πρώτη ματιά ανιχνεύσιμες, τα αποτελέσματα όμως είναι ορατά διά γυμνού οφθαλμού. Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή να θεωρηθεί σήμερα ότι η Αλβανία τείνει να γίνει η 82η Νομαρχία της νεοθωμανικής Τουρκίας, της οποίας η επιρροή στα εσωτερικά της αλβανικής κοινωνίας τείνει να γίνει εφάμιλλη με εκείνη που είχε επί Οθωμανικής εποχής για 400 χρόνια, όπως δυσάρεστα διαπιστώνουν δημοσίως διάφοροι διανοούμενοι της χώρας καθώς και έμπειροι αλβανοί πολιτικοί. Η μυστική συμφωνία που είχε υπογραφεί το 1923 μεταξύ της Κυβερνήσεως της Αλβανίας και της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας η οποία για πρώτη φορά ήρθε στο φως της δημοσιότητας το 1992 με το βιβλίο «Οικουμενικός Ελληνισμός και Αλβανικός Εθνικισμός» του γράφοντος, δεν φιλοδοξούσε να είχε την επιτυχία που σημειώνεται σήμερα μετά από 98 χρόνια.
Η Συμφωνία αυτή έρχεται ιδιαίτερα με επίκαιρη ηχώ καθώς η διεύρυνση των σχέσεων Τουρκίας – Αλβανίας έχουν σαφή αντίκτυπο στις Ελληνο-Αλβανικές σχέσεις η πορεία των οποίων γνωρίζει την συμμετρικά επιδείνωση ή σχεδόν ουσιαστική διακοπή.
Αποτελεί πολιτική ελαφρότητα η αντιμετώπιση της πρόσφατης επίσκεψης του Πρωθυπουργού της Αλβανίας Έντι Ράμα και η φαραωνική υποδοχή του από τον κ. Ερντογάν, ως ζήτημα τρέχουσας μόνο οικονομικής πολιτικής και σχέσεων, όπως διεπίστωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών. Δεν είναι προφανώς οικονομικού περιεχομένου τα σχετικά που υπογράφηκαν στην Άγκυρα και το γεγονός ότι δεν υφίσταται διαφάνεια και δημοσίευση τους τα καθιστά ακόμη πιο επικίνδυνα.
Πτυχές της ουσιαστικής νεοθωμανοποίησης της Αλβανίας:
-Ο στόχος της Τουρκίας είναι ευκρινής: Η οθωμανοποίηση του αλβανικού Ισλάμ σε όλη την επικράτεια της Αλβανίας αλλά και των υπολοίπων αλβανοφώνων περιοχών της Βαλκανικής. Δίκτυο ιμάμιδων και τεμενών λειτουργούν υπό την άμεση επίβλεψη και οικονομική συνδρομή της Διεύθυνσης Θρησκευτικών παρά τω Προέδρω της Τουρκίας. Χιλιάδες οικογένειες Αλβανών Μουσουλμάνων δέχονται βοηθήματα που τους μετατρέπουν σε όμηρους και κατ’ επέκταση μετακινούμενο εκλογικό σώμα μέσω του οποίου ασκείται πολιτική επιρροή.
-Μετά την πτώση του κομουνισμού και το άνοιγμα της Αλβανίας υπήρξε αρχικά η προσπάθεια διείσδυσης του αραβικού Ισλάμ αλλά σχεδόν απέτυχε. Με τη διείσδυση της Τουρκίας καθιστούν τους Αλβανούς και κυρίως τους Μουσουλμάνους και πάλι υπερήφανους και νοσταλγούς της κοινωνικής θέσης που κατείχαν επί Οθωμανικού Σουλτανάτου.
-Δεν είναι μόνο η κατασκευή του μεγάλου τεμένους στα Τίρανα αλλά και την Πρίστινα. Με άμεσες κρατικές χορηγίες της Τουρκίας μέσω της ιδιαίτερα δραστήριας υπηρεσίας διοχέτευσης της κρατικής βοήθειας ΤΙΚΑ, ανοικοδομούνται παλιά τεμένη στενά συνδεδεμένα με την ιστορία κατοχής του χώρου της Βαλκανικής απ’ τους Οθωμανούς Τούρκους. Μαζί και παράλληλα ξαναγράφεται η ιστορία με τρόπο που αντιστρέφει την έως σήμερα ισχύουσα αλβανική εκδοχή της. Εξ άλλου οι τουρκικές κρατικές υπηρεσίες είχαν αναμειχθεί απροκάλυπτα και με όλα τα μέσα στην εκλογή του επικεφαλής της Μουσουλμανικής Κοινότητας. Το ότι με αμερικάνικη ανάμειξη αποφεύχθηκε η εκλογή του επιθυμητού της Άγκυρας δεν σημαίνει ότι απενεργοποιήθηκε η μεθόδευση για επανάληψη της προσπάθειας δεδομένου ότι η πλειοψηφία των ιμάμηδων έχει τουρκική παιδεία.
-Δίκτυο μη κυβερνητικών οργανώσεων σε Τίρανα, Πρίστινα, Τέτοβο κ.α. διοχετεύουν προπαγάνδα και εκδίδουν βιβλία τα οποία αποτελούν μια εντελώς νέα για την Αλβανία και την περιοχή ιστορική οπτική. Πρόκειται για την νεοθωμανική αντίληψη όπου η περίοδος της παλαιάς τουρκικής κατοχής έχει πάψει να αποτελεί τραγική εξέλιξη για τους λαούς της, ο εξισλαμισμός παρουσιάζεται ως οικειοθελή επιλογή των ανθρώπων και κυρίως ότι στα ύστερα χρόνια και τους Βαλκανικούς πολέμους ασκήθηκε γενοκτονία απ’ τους Χριστιανούς εις βάρος των Μουσουλμάνων
-Τα νήματα για το σκοπό αυτό καθώς και οι πηγές χρηματοδότησης των ποικίλων συλλόγων, ερευνητών, κέντρων ιστορίας κ.α. σε Αλβανία, Κόσοβο και σε πόλεις της Τουρκίας, που καταπιάνονται με την προβολή του θέματος μας οδηγούν στις υπηρεσίες του Υπουργείου Εξωτερικών και στις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας.
Ειδικότερα:
-Στον οικονομικό τομέα υφίσταται κανονική παράδοση των κερδοφόρων τομέων της εγχώριας οικονομίας σε Τουρκικές επιχειρήσεις και δη του περιβάλλοντος Ερντογάν. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς βάσιμα ότι δεν γίνεται απλά ξέπλυμα χρήματος αλλά ότι η διαδικασία οθωμανοποίησης της Αλβανίας και λοιπών αλβανικής καταγωγής πληθυσμών στη Βαλκανική είναι αυτοτροφοδοτούμενη. Πρόκειται για πόρους που εξασφαλίζονται απ’ την αύξηση εισαγωγών της Αλβανίας απ’ την Τουρκία λόγω κρατικής εύνοιας, παράδοσης σημαντικών έργων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες υδραυλικές πηγές, τομέας ασφαλίσεων, τραπεζικός τομέας, παραγωγής και κυρίως εμπορίας υδρογονανθράκων κ.α.
-Η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα στην Αλβανία είναι η BKT (Banka Kombetare Tregtare – Εθνική Εμπορική Τράπεζα) εξ ολοκλήρου Τουρκική. Μέσω αυτής ελέγχει σημαντική μερίδα του τομέα ασφαλιστικών εταιρειών, όπου κυριαρχεί καθεστώς αδιαφάνειας για την κατανομή των μετοχών.
-Ιδιαίτερη παράμετρος αποτελεί η εντατικοποίηση της τουρκικής παρουσίας και εξάπλωσης στο Νότο. Έχει τον απόλυτο έλεγχο σε δύο υδροηλεκτρικά εργοστάσια στην περιοχή των Αγίων Σαράντα, και στο φράγμα του Φίερι επί του Αώου. Επίσης αναπτύσσει δραστηριότητες που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά στο Αργυρόκαστρο, την ίδρυση Γενικού Προξενείου στην Αυλώνα κλπ.
-Τον τομέα των πετρελαίων έχει τον έλεγχο στο μοναδικό μεγάλο διυλιστήριο στο Μπαλς καθώς και στον τομέα χονδρικής εισαγωγής και εμπορίας καυσίμων.
-Στον στρατιωτικό τομέα μέχρι πρότινος είχαν ναυτική βάση στο Πασά Λιμάνι στην Αυλώνα, που υποθετικά τώρα θα την υιοθετήσει το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ. Είχε εκδηλώσει επίσης ενδιαφέρον για στρατιωτικό αεροδρόμιο στο Κουτσόβε το οποίον ατονεί προς το παρόν λόγω ΝΑΤΟϊκής ανάμειξης και πάλι.
-Εκτός από το μεγάλο τζαμί κτίζουν και συντηρούν μέσω της Ερντογανικής υπηρεσίας ΤΙΚΑ ιστορικά τεμένη στο Βεράτι, Ελμπασάν, Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Σκόδρα κ.α.
-Σχολεία: το κρατικό εκπαιδευτικό ίδρυμα του Ερντογάν, Maarif, αγόρασε έτοιμο το New York College στα Τίρανα Το επεκτείνει όχι μόνο σε πανεπιστημιακού επιπέδου σπουδές αλλά και προς τα κάτω: νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια. Αναλόγως σε Ελμπασάν και Σκόδρα προς το παρόν.
-Μεντρεσέδες (λύκεια με οικοτροφεία και μάλιστα και για κορίτσια) σε Τίρανα, Σκόδρα, Καβάγια, Ελμπασάν και Κορυτσά. Εκατοντάδες νέοι λόγω προσφοράς στην δωρεάν φιλοξενία ακόμη και από χριστιανικές οικογένειες της υπάιθρου τα επιλέγουν. Το πανεπιστήμιο Hena e Plote (Γεμάτη Σελήνη) τυπικά ανήκει στην Αλβανική Μουσουλμανική κοινότητα ουσιαστικά όμως είναι υπό τουρκική διαχείριση.
-Στον τομέα υγείας εκτός από το μεγάλο νοσοκομείο που κτίζει τώρα η Τουρκία στο Φίερι είναι ιδιοκτήτρια του δικτύου ιδιωτικών κλινικών American Hospital, όπου το «αμερικανικό» είναι παραπλανητικό. Μέσω αυτού οι ασθενείς διοχετεύονται έναντι υψηλών νοσηλίων σε νοσοκομεία της Κωνσταντινούπολης και Σμύρνης. Στον όμιλο ανήκει επίσης και το τηλεοπτικό κανάλι Abc news.
-Η Τουρκία έχει επίσης τον απόλυτο έλεγχο στο μεγάλο Χαλυβουργείο στο Ελμπασάν, μέσω της συνδεδεμένης με το τούρκικο καθεστώς εταιρείας KURUM, η οποία ελέγχει επίσης και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια στους Αγίους Σαράντα.
-Η μοναδική εταιρία αερομεταφορών της Αλβανίας – Air Albania, δεν είναι παρά παράρτημα της Turkish Airlines λόγω της δωρεάς μεταχειρισμένων αεροπλάνων των τουρκικών στις αλβανικές αερογραμμές, της εκπαιδευτικής συνεργασίας τους και των οικονομικών διευκολύνσεων εν γένει.
-Το επίσημο κρατικό πρακτορείο Anadolu Agency έχει καθημερινή αλβανική εκδοχή πληροφόρησης και προπαγάνδας καθώς και το τηλεοπτικό δίκτυο του καθεστώτος TRT.
-Η δημόσια διοίκηση σε κρίσιμους τομείς στελεχώνεται με απόφοιτους Τουρκικών Πανεπιστημίων. Οι επιστήμονες που αποφοιτούν από τη Δύση, και της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, δεν επιστρέφουν στην Αλβανία, διότι οι δυνατότητες επαγγελματικής τους εξέλιξης και η διαφορά νοοτροπίας είναι τεράστιες. Το αντίθετο συμβαίνει με όσους έχουν αποφοιτήσει από πανεπιστήμια της Τουρκίας και της «Βόρειας» κατεχόμενης Κύπρου.
-Το βασικό όμως είναι η διείσδυση στις Ένοπλες Δυνάμεις και στις υπηρεσίες ασφαλείας σε όλο τους το φάσμα. Οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του Στρατού και της Αστυνομίας καθώς και του κρίσιμου τομέα της αντιτρομοκρατικής είναι απόφοιτοι Τουρκικών σχολών.
-Το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα στον αμυντικό τομέα δεν προβλέπει απλά έξοδα προμήθειας υλικού που είναι το πιο οφθαλμοφανές. Το βασικό είναι τα έξοδα κατάρτισης και διαρκούς μετεκπαίδευσης του στελεχικού δυναμικού των ενόπλων δυνάμεων. Δεν είναι υπερβολικό και ούτε σχήμα λόγου ότι η Τουρκία δεν έχει ανάγκη για δικές της στρατιωτικές βάσεις και υποδομές καθώς με τον τρόπο αυτό της υιοθεσίας του συνόλου των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων έχει δημιουργήσει παράρτημα των στρατευμάτων της στην Αδριατική.
-Τεράστιος μηχανισμός προπαγάνδας και διοχέτευσης αντιλήψεων του δόγματος της νεοθωμανικής Τουρκίας συντηρείται στην αλβανική γλώσσα στην Αλβανία και τις υπόλοιπες περιοχές της Βαλκανικής. Ειδικά εάν εστιάσει κανείς στην δημόσια συζήτηση περί των ζητημάτων των θαλασσίων ζωνών και οριοθετήσεων διαπιστώνει εύκολα ότι στην Αλβανία έχει υιοθετηθεί πλήρως η τουρκική οπτική γωνία και ας είναι αντίθετη με τις αρχές του διεθνούς δικαίου και την Σύμβαση UNCLOS, στην οποία η Αλβανία είναι μέλος.
-Με αφορμή τις διώξεις στελεχών του δικτύου της FETO του Ιμάμι Φετουλάχ Γκιουλέν, η ΜΙΤ έχει φυσική παρουσία σε Αλβανία, Κόσοβο και Σκόπια. Οργανώνει επιχειρήσεις σύλληψης και απέλασης σαν να πρόκειται για τουρκική επικράτεια.
-Εξίσου στρατηγικούς στόχους έχει και η συμφωνία στον τομέα της παιδείας. Πρόκειται ακριβώς για την εμπέδωση της αίσθησης ότι η Τουρκία ήρθε για να μείνει στα παράλια της Αδριατικής. Απ’ το 1996 ήδη στα Τίρανα και σ’ άλλες πόλεις λειτουργούν Τουρκικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Επίσης τόσο στην Αλβανία όσο και στα Σκόπια και Κόσσοβο μέσω του τουρκικού κρατικού εκπαιδευτικού φορέα MAARIF, ο Ερντογάν συγκροτεί δικό του εκπαιδευτικό σύστημα. Με βάση την προαναφερόμενη συμφωνία υπάρχει πρόνοια ώστε η τούρκικη γλώσσα, η ιστορία και τα στοιχεία πολιτισμού να συμπεριληφθούν ακόμη και στην υποχρεωτική παιδεία και τα λύκεια του αλβανικού δημοσίου συστήματος, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Βεβαίως υπάρχουν και άλλες πολλές ακόμα, άγνωστες αλλά και επιλήψιμες πτυχές εξάρτησης της Αλβανίας από την Τουρκία. Η Ελλάδα δικαίως έχει εστιάσει στο Αιγαίο και τον εξ Ανατολών κίνδυνο. Ωστόσο δεν μπορεί να μένει απλός παρατηρητής για τα συμβαίνοντα στα βόρεια σύνορά της, συνδιαλεγόμενη χωρίς ουσία με τον κ. Ράμα. Δείχνει μάλιστα αμήχανη σαν να μην διαθέτει μέσα αντιστάθμισης των εξελίξεων, αιφνιδιασμένη και μουδιασμένη να αντιδράσει.
Είναι εθελοτυφλία και αβάσιμος εφησυχασμός η προσφυγή της Ελλάδος μόνο στα εργαλεία που προσφέρει η δυναμική που δημιουργεί η ευρωπαϊκή ένταξη και προοπτική της περιοχής. Χρήσιμα μεν ανεπαρκή δε. Χρειάζεται αντιμετώπιση σε διμερές επίπεδο και κυρίως αυτοπεποίθηση. Η αναδιοργάνωση της ελληνικής ομογένειας στο εσωτερικό της Αλβανίας, η ουσιαστική προσέγγιση και ενεργοποίηση της διανόησης και της ιθύνουσας τάξης της Αλβανίας που ανησυχεί για τον βαθύ και μακροπρόθεσμο εκτουρκισμό της κοινωνίας, πρέπει να αποτελέσουν άξονες πολιτικής. Περισσότερο απ’ όλα όμως μπορεί να αξιοποιηθεί με τρόπους διακριτικούς και προς όφελος της ίδιας της Αλβανίας η σπουδαία κοινότητα των Αλβανών πολιτών που ζουν στην Ελλάδα και περισσότερο των νέων που γαλουχήθηκαν ήδη με ιδανικά ελευθερίας και αξιοπρέπειας στο ελληνικό γίγνεσθαι.
Αντί των δείπνων φιλοφρόνησης προς τον κ. Ράμα που είναι ο βασικός υπεύθυνος για την παράδοση της Αλβανίας στην Τουρκία, που μεταφέρει στο εσωτερικό της το πλέον λανθασμένο μήνυμα, χρειάζεται να του διαβιβαστεί ένα άλλο καθαρό μήνυμα ότι η Ελλάδα γνωρίζει και προσέχει… Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να ερμηνεύεται ως αντάλλαγμα προς την Ελλάδα η δήλωση του Αλβανού Πρωθυπουργού για το κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση στο Ιόνιο των χωρικών υδάτων της. Δυστυχώς ο κ. Ράμα είναι κατεξοχήν υπεύθυνος για τη βαλτοποίηση του πεδίου των ελληνοαλβανικών σχέσεων.
*Πρώην Υπουργός
Από: Athanase Papandropoulos
