Η Επιτροπή δημοσίευσε την πρώτη προκαταρκτική της εκτίμηση του αντικτύπου του SURE, του μέσου των 100 δισ. ευρώ το οποίο σχεδιάστηκε για την προστασία των θέσεων εργασίας και των εισοδημάτων που επλήγησαν από την πανδημία COVID-19.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι το SURE έχει κατορθώσει να αμβλύνει τις σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης COVID-19. Συνετέλεσε στο να διατηρηθεί η αύξηση της ανεργίας στα δικαιούχα κράτη μέλη σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης από ό, τι κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, παρά το γεγονός ότι αυτά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη μείωση του ΑΕΠ.
Το μέσο SURE αποτελεί καίριο στοιχείο της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για την προστασία των πολιτών και για τον μετριασμό των εξαιρετικά αρνητικών κοινωνικοοικονομικών συνεπειών της πανδημίας COVID-19. Παρέχει χρηματοδοτική στήριξη υπό μορφή δανείων που χορηγούνται με ευνοϊκούς όρους από την ΕΕ στα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση εθνικών συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας, καθώς και άλλων παρόμοιων μέτρων για τη διατήρηση της απασχόλησης και τη στήριξη των εισοδημάτων, ιδίως για τους αυτοαπασχολούμενους, και ορισμένων μέτρων που αφορούν την υγεία. Η Επιτροπή έχει προτείνει μέχρι στιγμής συνολική χρηματοδοτική στήριξη ύψους 90,6 δισ. ευρώ σε 19 κράτη μέλη. Είναι ακόμη δυνατόν να διατεθεί χρηματοδοτική συνδρομή ύψους άνω των 9 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του SURE, και τα κράτη μέλη μπορούν ακόμη να υποβάλουν αιτήσεις στήριξης. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει πρόσθετα συμπληρωματικά αιτήματα από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της επανεμφάνισης λοιμώξεων από τη νόσο COVID-19 και νέων περιορισμών.
Βασικά πορίσματα
Η έκθεση της Επιτροπής διαπίστωσε ότι το μέσο παρέσχε στήριξη σε 25 έως 30 εκατομμύρια άτομα το 2020. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων στα 18 δικαιούχα κράτη μέλη.
Εκτιμά επίσης ότι 1,5 με 2,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις που επλήγησαν από την πανδημία COVID-19 έχουν επωφεληθεί από το SURE, το οποίο τους έδωσε τη δυνατότητα να διατηρήσουν τους εργαζομένους τους.
Τα κράτη μέλη έχουν εξοικονομήσει περίπου 5,8 δισ. ευρώ σε πληρωμές τόκων χρησιμοποιώντας το SURE, σε σύγκριση με το ποσό που θα είχαν καταβάλει εάν είχαν εκδώσει κρατικά ομόλογα τα ίδια, χάρη στην υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση της ΕΕ. Οι μελλοντικές εκταμιεύσεις θα οδηγήσουν πιθανότατα σε περαιτέρω εξοικονόμηση πόρων.
Η ανάδραση από τους δικαιούχους δείχνει ότι η στήριξη του SURE διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συστημάτων τους μειωμένου ωραρίου εργασίας και στην αύξηση της κάλυψης και του όγκου των εν λόγω συστημάτων.
Η σημερινή έκθεση καλύπτει επίσης τις δανειοληπτικές και δανειοδοτικές πράξεις για τη χρηματοδότηση του SURE. Διαπιστώνει ότι η ζήτηση από τα κράτη μέλη για το μέσο ήταν ισχυρή, εφόσον έχει ήδη χορηγηθεί πάνω από το 90 % του συνολικού κονδυλίου των 100 δισ. ευρώ που είναι διαθέσιμο στο πλαίσιο του SURE. Το ενδιαφέρον των επενδυτών για ομόλογα SURE ήταν εξίσου έντονο. Μέχρι την καταληκτική ημερομηνία της έκθεσης, η Επιτροπή συγκέντρωσε 53,5 δισ. ευρώ στις τέσσερις πρώτες εκδόσεις, οι οποίες υπερκαλύφθηκαν κατά μέσο όρο πάνω από δέκα φορές. Όλα τα κονδύλια έχουν συγκεντρωθεί ως κοινωνικά ομόλογα, γεγονός που έδωσε στους επενδυτές την πεποίθηση ότι τα χρήματά τους διοχετεύονται σε μέτρα με πραγματικό κοινωνικό σκοπό, διατηρώντας τα εισοδήματα των οικογενειών σε μια εποχή κρίσης. Η ικανότητα της ΕΕ να συγκεντρώνει χρήματα για το SURE υποστηρίχθηκε από εγγύηση ύψους 25 δισ. ευρώ από όλα τα κράτη μέλη, ένα ισχυρό μήνυμα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:
Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε τα εξής: «Η πρωτοβουλία SURE έχει αποδείξει την αξία της συμβάλλοντας στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στην επιβίωση των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης. Έχοντας σχεδιαστεί ως ένα από τα τρία δίχτυα ασφαλείας για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων συνεπειών της κρίσης, το SURE στήριξε επιτυχώς δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους και επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, παρέχοντας προστασία από τον κίνδυνο της ανεργίας και διασφαλίζοντας τα μέσα βιοπορισμού. Καθώς κατευθυνόμαστε προς την ανάκαμψη, θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα για τη στήριξη μιας ανάκαμψης με άφθονες θέσεις εργασίας και την παροχή ενεργού στήριξης στους εργαζομένους και στις αγορές εργασίας.»
Ο κ. Γιοχάνες Χαν, επίτροπος Προϋπολογισμού και Διοίκησης, δήλωσε τα εξής: «Για πρώτη φορά στην ιστορία, η Επιτροπή εξέδωσε κοινωνικά ομόλογα στις αγορές, με σκοπό την άντληση χρημάτων που συνέβαλαν στη διατήρηση των θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της κρίσης. Όπως καταδεικνύει η έκθεση σχετικά με την προσωρινή στήριξη για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (SURE), ο θετικός αντίκτυπος για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους τους είναι συγκεκριμένος και απτός.»
Ο κ. Νικολά Σμιτ, επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, δήλωσε: «Η σημερινή έκθεση επιβεβαιώνει ότι το SURE έχει κατορθώσει να προστατεύσει τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα από έναν ακόμη μεγαλύτερο κλυδωνισμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το SURE έχει εγκριθεί και εφαρμοστεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα επιτρέποντας στα κράτη μέλη να αντιδράσουν γρήγορα στην κρίση. Εκατομμύρια εργαζομένων, καθώς επίσης και επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι επωφελήθηκαν από αυτό το καινοτόμο μέσο. Τα διάφορα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας που εφάρμοσαν τα κράτη μέλη με τη χρηματοδοτική στήριξη του SURE διατήρησαν επίσης στις επιχειρήσεις τις δεξιότητες που θα απαιτηθούν για μια ισχυρή ανάκαμψη.»
Ο κ. Πάολο Τζεντιλόνι, επίτροπος Οικονομίας, δήλωσε τα εξής: «Το πρόγραμμα SURE έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στην προστασία των εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων από τις χειρότερες επιπτώσεις του οικονομικού κλυδωνισμού που προκάλεσε η πανδημία. Σύμφωνα με τη σημερινή έκθεση, έως και 30 εκατομμύρια άτομα και 2,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις σε 18 χώρες της ΕΕ έχουν επωφεληθεί από αυτό το πρωτοποριακό ευρωπαϊκό σύστημα. Και τα κράτη μέλη έχουν εξοικονομήσει περίπου 5,8 δισ. ευρώ δανειζόμενα αυτά τα χρήματα από την ΕΕ και όχι από τις αγορές. Καθώς προσβλέπουμε στην εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το μέσο SURE αποτελεί ενθαρρυντικό παράδειγμα του τι μπορεί να προσφέρει η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στους πολίτες μας.»
Ιστορικό
Η Επιτροπή πρότεινε τον κανονισμό SURE στις 2 Απριλίου 2020, στο πλαίσιο της αρχικής αντίδρασης της ΕΕ στην πανδημία. Εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 19 Μαΐου 2020 ως ισχυρή ένδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και κατέστη διαθέσιμο μετά την υπογραφή των συμφωνιών εγγύησης από όλα τα κράτη μέλη στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. Η πρώτη εκταμίευση πραγματοποιήθηκε πέντε εβδομάδες αφότου κατέστη διαθέσιμο το SURE.
Η σημερινή έκθεση είναι η πρώτη εξαμηνιαία έκθεση για το SURE που απευθύνεται στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή (ΟΔΕ) και την Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO). Σύμφωνα με το άρθρο 14 του κανονισμού SURE, η Επιτροπή υποχρεούται εκ του νόμου να εκδώσει την εν λόγω έκθεση εντός 6 μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία το μέσο κατέστη διαθέσιμο. Οι επόμενες εκθέσεις θα ακολουθούν κάθε έξι μήνες για όσο διάστημα παραμένει διαθέσιμο το SURE.
Πέραν των 18 κρατών μελών που αναφέρονται στην έκθεση, η Επιτροπή πρότεινε έκτοτε τη χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής σε ένα 19ο κράτος μέλος, την Εσθονία, για ποσό ύψους 230 εκατ. ευρώ. Εξάλλου, από την καταληκτική ημερομηνία της έκθεσης, η Επιτροπή έχει επίσης συγκεντρώσει επιπλέον 9 δισ. ευρώ σε ομόλογα SURE. Πλήρης επισκόπηση των κεφαλαίων που συγκεντρώνονται στο πλαίσιο κάθε έκδοσης και των δικαιούχων κρατών μελών διατίθεται ηλεκτρονικά εδώ.
Στις 4 Μαρτίου, η Επιτροπή υπέβαλε σύσταση σχετικά με την αποτελεσματική ενεργό στήριξη της απασχόλησης μετά την κρίση της νόσου COVID-19 (EASE). Περιγράφει μια στρατηγική προσέγγιση για τη σταδιακή μετάβαση από τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που ελήφθησαν για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στα νέα μέτρα που απαιτούνται για μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης. Με τη σύσταση EASE, η Επιτροπή προωθεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη μετάβαση από μια θέση εργασίας σε άλλη, μεταξύ άλλων προς τον ψηφιακό και τον πράσινο τομέα. Οι τρεις συστάσεις πολιτικής της συνίστανται σε κίνητρα πρόσληψης και επιχειρηματική στήριξη, ευκαιρίες αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης, και σε ενισχυμένη στήριξη από τις υπηρεσίες απασχόλησης.
*Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή
