του Βασίλη Νέδου
Η σημερινή συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, Νίκου Δένδια και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είναι –εκ προοιμίου– ενδεδυμένη με χαμηλές προσδοκίες, παρά τις καλές προθέσεις. Κυρίως διότι πραγματοποιείται έπειτα από πολλές αναβολές και εντός μιας ατμόσφαιρας καχυποψίας για το αν η Αγκυρα είναι διατεθειμένη για πραγματική αποκλιμάκωση. Οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας έχουν διανύσει ενάμιση χρόνο ακραίας επιδείνωσης, κυρίως λόγω της προσπάθειας της Αγκυρας να δημιουργήσει τετελεσμένα σε τρεις περιπτώσεις. Τον Νοέμβριο του 2019, έπειτα από πολύμηνες εν κρυπτώ συζητήσεις ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανάγκασε τον τότε πρωθυπουργό της διοίκησης της Λιβύης να υπογράψει δύο μνημόνια, ένα εκ των οποίων «ακύρωνε» την επήρεια των ελληνικών νησιών της Δωδεκανήσου και της Κρήτης, δημιουργώντας έτσι θαλάσσια σύνορα ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη.
Τον Μάρτιο του 2020, πρόσφυγες και μετανάστες, καθοδηγούμενοι από επίσημους και ανεπίσημους φορείς του τουρκικού κράτους, χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλείο με σκοπό την κατάρρευση της συνοριακής γραμμής Ελλάδας και Τουρκίας. Προφανής στόχος ήταν η δημιουργία εικόνων ανάλογων εκείνων που είχαν καταγραφεί λίγα χρόνια νωρίτερα στην Ειδομένη, κυρίως όμως να αποσπαστεί η προσοχή από την απότομη άνοδο του αριθμού απωλειών του τουρκικού στρατού στο Ιντλίμπ. Η κρίση του Εβρου αποκλιμακώθηκε απότομα, όταν οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν ότι η συνοριακή γραμμή είναι δύσκολο να διαπεραστεί με τις μεθόδους που είχαν χρησιμοποιηθεί, αλλά και λόγω της απροθυμίας πολλών προσφύγων και μεταναστών να παραμείνουν στην περιοχή, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της πανδημίας σε Ελλάδα και Τουρκία.
Εν συνεχεία, τον Ιούλιο του 2020, μέσω των ερευνών που άρχισε να διεξάγει το «Ορούτς Ρέις» στα νότια του Καστελλόριζου, η Αγκυρα ουσιαστικά οδήγησε σε μια παρατεταμένη κρίση η οποία διήρκεσε μέχρι τις 29 Νοεμβρίου. Με πρόσχημα την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης ΑΟΖ, που ήταν εκ των πραγμάτων απαραίτητη κίνηση για την Αθήνα, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα δυσμενή αποτελέσματα του τουρκολιβυκού μνημονίου, η Αγκυρα αναζωπύρωσε την προκλητικότητα, με πλέον σοβαρό επεισόδιο τη σύγκρουση των φρεγατών «Λήμνος» και «Κεμάλ Ρέις» στις 12 Αυγούστου, γεγονός που οδήγησε το τουρκικό πλοίο για επισκευές.
Σε τρεις διαδοχικές Συνόδους Κορυφής της Ε.Ε. (Οκτώβριος, Δεκέμβριος, Μάρτιος), το τουρκικό ζήτημα ετέθη σε άλλη βάση και, παρά τις επιμέρους αντιρρήσεις για την τακτική της Ευρώπης, τελικά οι ομαλές ελληνοτουρκικές σχέσεις μετατράπηκαν σε προϋπόθεση για την Αγκυρα για οποιαδήποτε θετική ατζέντα. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν δύο γύροι διερευνητικών επαφών σε Κωνσταντινούπολη και Αθήνα, ενώ στη μείωση της (επιχειρησιακής) προκλητικότητας συνέβαλε καθοριστικά η ανάδειξη του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ.
Σε αυτό το χρονικό διάστημα έγιναν, ανεπιτυχείς, προσπάθειες για κάποια συνάντηση που θα είχε ουσιαστικό νόημα, με τον κ. Ερντογάν να ανεβάζει και να κατεβάζει τους τόνους κατά το δοκούν. Είναι νωπές ακόμα οι μνήμες από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν μαινόμενος ο κ. Ερντογάν κατηγόρησε τον κ. Μητσοτάκη για υπονόμευση της επιχειρούμενης σύγκλισης, λίγο μετά το Philia Forum στην Αθήνα. Η σημερινή συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου θα δείξει, πάντως, αν υπάρχει έδαφος για τη σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας.
*πρώτη δημοσίευση: www.kathimerini.gr
Από: Athanase Papandropoulos
