Η Αφρική γεννάει, η Ευρώπη γερνάει

της Άννας Διαμαντοπούλου

Στο πρόσφατο βιβλίο μου «από το Ντεσεβό στο Drone» υπάρχει ένα κεφάλαιο με τίτλο «Η Αφρική γεννάει – η Ευρώπη γερνάει», είναι τμήμα μιας ενότητας που αναφέρεται στο Προσφυγικό και Μεταναστευτικό πρόβλημα και στην μελλοντική εξέλιξη του.

Με αφορμή τη συζήτηση που έγινε στην εκπομπή «ΚΕΡΑΙΑ» της Ρέας Βιτάλη στην ΕΡΤ1 γράφτηκαν σχόλια και εκτιμήσεις βασιζόμενα σε εύκολα στερεότυπα που δεν υπάρχουν πια: Η δεξιά «εκδιώκει» τους πρόσφυγες – μετανάστες και η Σοσιαλδημοκρατία τους προσκαλεί. Τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Η πραγματικότητα των πολιτικών που εφαρμόζονται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι πολύ διαφορετική από την εποχή που οι κοινότητες των μεταναστών ήταν μικρές και διαχειρίσιμες και οι πολιτισμικές διαφορές αντιμετωπίζονταν με ενδιαφέρον και κατανόηση. Σήμερα οι κοινότητες μεγάλωσαν και με τρόπο που δημιουργούν ουσιαστικά, κοινωνίες μέσα στις κοινωνίες και η φύση των προβλημάτων αλλάζει.

Υπάρχουν χώρες με συντηρητικές κυβερνήσεις όπως η Γερμανία με γενναιόδωρες πολιτικές ταχείας ενσωμάτωσης και σοσιαλδημοκρατικές όπως της Δανίας με ρητορική και πράξη απομάκρυνσης.

Το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα είναι εδώ για να μείνει. Οι γεωπολιτικές και κλιματικές αλλαγές δημιουργούν τεράστιες μετακινήσεις πληθυσμών που στη γειτονιά μας από Αφρική και Ασία κατευθύνονται στην Ευρώπη.

Μια Ευρώπη που γερνάει και μια Αφρική που γεννάει. Η πρώτη και κύρια απάντηση είναι η οργανωμένη αναπτυξιακή βοήθεια και οι ειρηνευτικές διαδικασίες που ακολουθούνται από μέτρα ανοικοδόμησης κατεστραμμένων περιοχών. Στο εσωτερικό όμως της Ευρώπης (που σήμερα υπάρχει σύγχυση) θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία όχι μόνο στην αναδιανομή των προσφύγων, αλλά και σε πολιτικές ενσωμάτωσης τους.

Η ενσωμάτωση γίνεται πιο δύσκολη όταν οι νέοι πληθυσμοί έχουν τελείως διαφορετικές αξίες και αρχές που έρχονται σε σύγκρουση με τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες και τα Συντάγματα των Κρατών.

Αυτή την διαφορετικότητα οφείλουμε να την σεβόμαστε, αλλά δεν σημαίνει ότι μπορούμε να επιτρέψουμε να εισέρθουν στη δημόσια ζωή απόψεις και στάσεις ζωής κατάφορα αντίθετες προς τις ευρωπαϊκές αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα κυρίως των γυναικών.

Η εμπειρία διαφορετικών χωρών και πολιτικών κομμάτων στην διαχείριση του μεταναστευτικού – προσφυγικού ζητήματος επί πολλές δεκαετίες τώρα βοηθά στο να οργανώσουμε τη λειτουργία μιας συνεκτικής κοινωνίας με σαφείς και καθαρούς κανόνες και νόμους, όπου η ώσμωση διαφορετικών πολιτισμών και κουλτούρας λειτουργεί δημιουργικά και ενεργοποιεί τα θετικά στοιχεία των ανθρώπων.

Όταν μια χώρα δέχεται και νομιμοποιεί στο έδαφός της ξένους πληθυσμούς, αυτονόητα έχει τη νομική, οικονομική και ηθική υποχρέωση να τους προσφέρει κάθε αναγκαία υποστήριξη για να ενσωματωθούν οικονομικά και κοινωνικά. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία ενός πλαισίου θετικών διακρίσεων στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, ακόμα και στους εργασιακούς χώρους, και έχει βέβαια υψηλό οικονομικό κόστος το οποίο η χώρα πρέπει να καταβάλλει. Αλλιώς θα το πληρώσει πολλαπλά και με τεράστια κοινωνικά προβλήματα. Αν κινηθούμε με καθαρό τρόπο προς την κατεύθυνση της δημιουργίας νέων ενιαίων πόλεων και κοινωνιών, και όχι «παράλληλων κόσμων», θα υπάρξουν σημαντικές θετικές και οικονομικές συνέπειες. Αντίθετα, οι «παράλληλοι κόσμοι», δηλαδή «οι πόλεις μέσα στις πόλεις» θα οδηγήσουν σε μετωπικές και καταστροφικές συγκρούσεις – είναι θέμα χρόνου και συνθηκών.

Ας μην ξεχνάμε ότι η νίκη του Τραμπ, το Brexit, η δημιουργία του AfD η Γερμανία, η δημιουργία εθνικιστικών κομμάτων σε όλη την Σκανδιναβία και την Αυστρία, η Λεπέν στην Γαλλία και ο Σαλβίνι στην Ιταλία, έχουν στον πυρήνα τους το μεταναστευτικό ζήτημα.

Με μια έξαρση του προσφυγικού στο μέλλον ακραία κόμματα και λαϊκιστές εύκολα μπορούν μονοθεματικά να ανατρέψουν τα πολιτικά συστήματα. Εξωτερική πολιτική αναπτυξιακής βοήθειας που θα κρατά τους πληθυσμούς στον τόπο τους και ενσωμάτωση με ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και σεβασμό των κανόνων και των αρχών των εθνικών χωρών, είναι προϋποθέσεις των νέων πολιτικών. Έχουν οικονομικό και πολιτικό κόστος που πρέπει να αναληφθεί. Τέλος αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ είναι ότι η ενσωμάτωση των μεταναστών οφείλει να γίνεται προς όφελος δικό τους, αλλά και προς όφελος της χώρας που τους υποδέχεται. Πρέπει να αποτελεί μια win win πολιτική, διαφορετικά είναι θέμα χρόνου να εκδηλωθούν αντιδράσεις, τόσο από τους πολίτες της χώρας υποδοχής, όσο τελικά και από τους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες.

*Πρόεδρος του Δικτύου για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη – πρ. Επίτροπος ΕΕ – πρ. Υπουργός