της Teresa Belardo*
Σχεδόν δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας τον Δεκέμβριο του 2019, το τοπίο της Ε.Ε. έχει αλλάξει κατά πολύ, με την πανδημία της COVID-19 να έχει προκαλέσει μείωση του ΑΕΠ της ένωσης κατά 6,1% για το 2020. Παρ’ όλα αυτά, ενώ οι χώρες συνεχίζουν τις εκστρατείες εμβολιασμού και έχοντας θέσει στο επίκεντρο την οικονομική ανάκαμψη, υπάρχει η ελπίδα για βελτίωση. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το ΑΕΠ της Ευρώπης θα μπορούσε να επιστρέψει στα προ-πανδημικά επίπεδα μέχρι το 2022.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία διαδραματίζει βασικό ρόλο όχι μόνο για τη διασφάλιση της ανάκαμψης αυτής βραχυπρόθεσμα, αλλά και για την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων απειλών για την κλιματική αλλαγή. Το επερχόμενο πακέτο «Fit for 55» αυτή την εβδομάδα αναμένεται να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για την αναθεώρηση των πολιτικών για το κλίμα και να δώσει την ευκαιρία στην Ε.Ε. να εκπληρώσει τη δέσμευσή της για μείωση των εκπομπών κατά 55% μέχρι το 2030.
Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση της Συμφωνίας, τι έχει ήδη επιτευχθεί μέχρι τώρα και τι αναμένεται για τη συνέχεια.
Ποιοι είναι οι τομείς εστίασης;
Καθώς εκτείνεται σε οκτώ τομείς πολιτικής (βιοποικιλότητα, βιώσιμη διατροφή και τροφικά συστήματα, βιώσιμη γεωργία, καθαρή ενέργεια, αειφόρος βιομηχανία, δόμηση και ανακαίνιση, βιώσιμη κινητικότητα, περιορισμός της ρύπανσης και δράσεις για την κλιματική αλλαγή), η Συμφωνία αποτελεί μια σημαντική προσπάθεια αναθεώρησης περισσότερων από 50 ευρωπαϊκών νόμων και ανασχεδιασμού των δημόσιων πολιτικών.
Στη Συμφωνία έχουν τεθεί τρεις βασικοί στόχοι. Πρώτον, στοχεύει στην επίτευξη μηδενικών εκπομπών προτείνοντας συγκεκριμένες στρατηγικές που θα μπορούν να περιορίσουν τις εκπομπές σε όλους τους τομείς, με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της ενέργειας που αντιπροσωπεύει πάνω από το 75% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για όλα τα κράτη- μέλη. Ο στόχος είναι να αυξηθεί το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της Ε.Ε.
Δεύτερον, σχεδιάζει να αποσυνδέσει την οικονομική ανάπτυξη από τη χρήση των πόρων. Ενώ η μείωση των εκπομπών έχει επιτευχθεί κατά την τελευταία δεκαετία, η Ευρώπη παραμένει ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κατανάλωσης των πόρων στον κόσμο. Για την επίτευξη αυτού του στόχου όχι μόνο απαιτείται ενίσχυση των τεχνολογιών, αλλά και αναθεώρηση του τρόπου ζωής, των κοινοτήτων και των κοινωνιών.
Τρίτον, υπάρχει η ανάγκη να προωθηθεί μια πράσινη μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς, με την υποστήριξη του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που θα χορηγήσει μεταξύ 65 και 75 δις ευρώ για τη περίοδο 2021 - 2027 προκειμένου να ελαφρύνει το βάρος των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων εξαιτίας της μετάβασης.
Χρηματοδότηση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ανάγκη για επενδύσεις ύψους 1 τρισεκατομμυρίων ευρώ, με τα μισά χρήματα να προέρχονται από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. και το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ε.Ε., και των υπόλοιπων από το Invest EU. Τα Ταμεία θα στηρίξουν βιώσιμες επενδύσεις, θα ενθαρρύνουν τέτοιες επενδύσεις (τόσο από τον ιδιωτικό, όσο και από τον δημόσιο τομέα) και θα παρέχουν στήριξη σε δημόσιες διοικήσεις κατά τον προσδιορισμό, τη διάρθρωση και την εκτέλεση βιώσιμων έργων.
Για την επίτευξη του στόχου κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε διαβούλευση πρόσφατα την Ανανεωμένη Βιώσιμη Χρηματοοικονομική Στρατηγική για την Ε.Ε. για τη διοχέτευση ιδιωτικών χρηματοοικονομικών ροών σε σχετικές βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης προωθήσει την πρόταση για εθελοντικά πρότυπα υψηλής ποιότητας, το «Ευρωπαϊκό Πρότυπο Πράσινων Ομολόγων», ώστε να ενθαρρύνει μεγάλες επενδύσεις, ενώ πληροί αυστηρές απαιτήσεις βιωσιμότητας και προστατεύει τους επενδυτές.
Τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα;
Αρκετά σημαντικά βήματα έχουν ήδη γίνει, συμπεριλαμβάνοντας:
- τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, ο οποίος έθεσε νομικά δεσμευτικούς για τα κράτη- μέλη στόχους για μείωση των εκπομπών της Ε.Ε. κατά 55%.·
- το «κύμα ανακαινίσεων της Ε.Ε.», το οποίο προβλέπει την ανακαίνιση μέχρι το 2050 220 εκατομμυρίων κτιρίων, ώστε να αυξηθούν οι περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, ενώ παράλληλα θα επιτρέψει στα νοικοκυριά να μειώσουν τα έξοδά τους.
-τον Κώδικα Συμπεριφοράς της Ε.Ε. για τις Υπεύθυνες Επιχειρήσεις Τροφίμων και τις Πρακτικές Μάρκετινγκ, υπογεγραμμένος από 65 οργανισμούς προκειμένου οι υγιεινές και βιώσιμες επιλογές τροφίμων να γίνουν ο κανόνας και η ευκολότερη επιλογή.
- το «Σχέδιο δράσης της Ε.Ε. για μηδενική ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους», το οποίο στοχεύει στη μείωση μέχρι το 2030 των πρόωρων θανάτων λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κατά 55%, των πλαστικών απορριμμάτων στη θάλασσα κατά 50% και των αστικών αποβλήτων κατά 50%- μεταξύ άλλων, και
- τη στρατηγική της Ε.Ε. για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στόχος της οποίας είναι η βελτίωση της προσαρμοστικής ικανότητας της Ε.Ε. και η μείωσης της ευπάθειας σε σχέση με την κλιματική αλλαγή.
Τι ακολουθεί;
Το πακέτο «Fit for 55» - το οποίο περιλαμβάνει νέες πολιτικές και κανονισμούς, με αναμενόμενη ημερομηνία παρουσίασης τις 14 Ιουλίου, θα καλύπτει τομείς όπως: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, η εκμετάλλευση της γης και τα συστήματα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών. Το πακέτο αναμένεται να περιλαμβάνει και αναθεωρήσεις των υφιστάμενων νόμων (όπως οι τροποποιήσεις της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας και των κανονισμών περί εκπομπών CO2 για τα αυτοκίνητα και τα μικρά φορτηγά) και την πρόταση νέων νομοθεσιών (όπως η στρατηγική της Ε.Ε. για τα δάση και το ReFuelEUAviation).
Το πακέτο «Fit for 55» αναμένεται να θέσει νέους στόχους για το ενεργειακό μίγμα της Ε.Ε. μέχρι το 2030 και να καταστήσει την οδηγία νομικά δεσμευτική για την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας κατά 32,5% έως το 2030. Τέλος, το πακέτο θα παρέχει, επίσης, περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το σύστημα εμπορίας εκπομπών και με το μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα.
Τι άλλο πρέπει να γίνει;
Προκειμένου η Ε.Ε. να γίνει η πρώτη ήπειρος στον κόσμο με ουδέτερο κλίμα απαιτούνται αλλαγές στις κυβερνητικές πολιτικές, την επιχειρηματική στρατηγική και τη συμπεριφορά των καταναλωτών.
Η απαίτηση του «Νext Generation EU» να αφιερωθεί τουλάχιστον το 37% των Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε θετικές για το κλίμα πρωτοβουλίες αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τις κυβερνήσεις ώστε να διασφαλίσουν μια πράσινη ανάκαμψη.
Καθώς για τα επόμενα χρόνια πρέπει να δοθεί έμφαση στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και σε συγκεκριμένες ενέργειες, οι ηγέτες του ιδιωτικού τομέα θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράγοντες αλλαγής για την πράσινη μετάβαση της ένωσης.
Οι καταναλωτές κάνουν σημαντικά βήματα. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, πάνω από το 70% των πολιτών της Ε.Ε. αναμένουν από τις εθνικές τους κυβερνήσεις και την Ε.Ε. να βελτιώσουν τις θετικές δράσεις για το κλίμα, ενώ το 96% δήλωσε ότι θα αναλάβει συγκεκριμένες ατομικές ενέργειες για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα- είτε πρόκειται για την ανακύκλωση, είτε για τη μείωση της χρήσης αντικειμένων μιας χρήσεως, είτε για την αλλαγή διατροφικών συνηθειών.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula Von Der Leyen, κατά την ομιλία της στην ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ το 2020, παρομοίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία με τη στιγμή που ο άνθρωπος πάτησε στη σελήνη. Η ένωση έχει μια σημαντική ευκαιρία, αλλά και υποχρέωση, να δράσει από κοινού για να δημιουργήσει μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη για τις τωρινές και τις μελλοντικές γενιές.
*υπεύθυνη για τα ευρωπαϊκά θέματα, World Economic Forum
**πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org
Από: Athanase Papandropoulos
