"Ένα βήμα μπροστά" δίνει ώθηση για την νέα Αθήνα

της Αλεξάνδρας Παπαϊσιδώρου

Ένας νέος τόνος μελωδίας θα δοθεί στους ρυθμούς της πόλης των Αθηνών ύστερα από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του Ευρωπαϊκού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για την ανασυγκρότηση του κέντρου της πρωτεύουσας. Η δύναμη της θέλησης, η ελπίδα της αλλαγής, η ευγενής συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η αγάπη για τον τόπο γέμισε με περίσσεια έμπνευση τους νικητές του Ολλανδικού αρχιτεκτονικού γραφείου OKRA. Η πρόταση τους, “One step beyond”, επικράτησε έναντι άλλων εννέα εξίσου αξιοσημείωτων προτάσεων και ανέλαβε το δύσκολο μεν αλλά γοητευτικό δε εγχείρημα της διαμόρφωσης του αστικού δημόσιου χώρου. Η απόφαση δεν ήταν διόλου εύκολη. Περιβαλλοντολόγοι, ειδικοί Αστικού Σχεδιασμού, Αρχιτέκτονες, Συγκοινωνιολόγοι, πολιτικοί εκπρόσωποι και επιστήμονες εξέτασαν κάθε πτυχή με στόχο ένα έργο κοινής ωφέλειας και προστασίας της καθημερινότητας του πολίτη.

Με κίνητρο την αλλαγή της εικόνας της Αθήνας μπροστά στα διεθνή μάτια και με την προσπάθεια υλοποίησης του έργου βάσει Ευρωπαϊκών πόρων, ορίστηκε σαν κύριο μέλημα η δημιουργία ενός μητροπολιτικό κέντρου που θα συνδράμει τόσο στην αναζωογόνηση της οικονομικής δραστηριότητας όσο και στη δημιουργία χώρων που οι άνθρωποι θα μπορούν να ταυτίζονται και να οικειοποιούνται. Ενόψει του παραπάνω σχεδιασμού, ο θεμέλιος λίθος ετέθη με την προτεραιότητα στους πεζούς & τον ανάλογο σεβασμό στον πολίτη. Συνώνυμα του σχεδίου «ένα βήμα μπροστά» καθίσταται η δημιουργία μιας ανθεκτικής, προσβάσιμης και ζωντανής πόλης. Η στρατηγική της Ανθεκτικότητας αφορά την δημιουργία μιας πράσινης ραχοκοκαλιάς για την εξισορρόπηση της θερμικής άνεσης και αστικής θερμότητας. Εν συνεχεία, δύναται να γίνει ευκολότερα προσβάσιμη με τη δημιουργία άνετων στάσεων και εναλλακτικών τοποθεσιών με πλήθος δραστηριοτήτων μέσα σε μια σειρά διαδρομών με πολιτιστικές δράσεις σε πρώτο πλάνο ορμώμενες από το θέατρο και την τέχνη. Οι κατασκευαστικές αλλαγές στον δρόμο της Πανεπιστημίου τείνουν στην αλλαγή της φυσιογνωμίας του δημόσιου χώρου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες θα μπορούν να ‘εκμεταλλευτούν’ καλύτερα τον δημόσιο χώρο και οι κοινωνικές συναναστροφές θα ενθαρρυνθούν ώστε να δημιουργηθεί ένας φιλόξενος χώρος για όλους αποδίδοντας στην Αθήνα ένα ζωηρό χρώμα και ένα έντονο ταμπεραμέντο με αρμονία και ευταξία.

Ωστόσο, ένα ‘προς τα εμπρός βήμα’ κάνει την Αθήνα να βαδίζει στο δρόμο που χάραξαν ή χαράσσουν και άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Η διάθεση αλλαγής και η ανάγκη ανανέωσης αποτέλεσαν εγχειρήματα για ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπως λόγου χάριν το Λονδίνο.

Οι αρχιτεκτονικές προτάσεις ποικίλου ενδιαφέροντος άνοιξαν μεγάλο διάλογο στην Βρετανική πρωτεύουσα με επίμαχο θέμα την αύξηση του πληθυσμού κατά 2% βάσει προγνωστικών και μελετών μεταξύ των ετών 2011-2014.

Η ανάπτυξη και η ανάδειξη της βιομηχανικής περιοχής καθώς επίσης και οι εγκαταστάσεις που σχεδιάζονται να κατασκευαστούν με στόχο την ψυχαγωγία (πολιτιστικά κέντρα, βιβλιοθήκες) αλλά και η αξιοποίηση των μη κατοικημένων περιοχών συνιστούν μια σειρά πρωτοβουλιών που είναι προς συζήτηση ενόψει του “Planning for Growth in London 2011-2041”.

Κατά τον ίδιο τρόπο μελέτες αναφορικά με το Βερολίνο μέσω του Αρχιτεκτονικού Εργαστηρίου Σχεδιασμού και Καινοτομίας (Architecture Design and Innovation laboratory) προτείνουν πως το Rethinking Berlin πρόκειται για μια ξεχωριστή πρωτοβουλία καθότι η γερμανική πρωτεύουσα ενδείκνυται για σχέδιο ανακατασκευής λόγω της μη συνδεσιμότητας των ιστορικών στοιχείων της πόλης με τις τωρινές συνθήκες ζωής. Οι εν λόγω προτάσεις ανανέωσης βρίσκουν απήχηση διότι το Βερολίνο είναι το μοναδικό αστικό κέντρο με τα περισσότερα αρχιτεκτονικά πειράματα και έργα. Κεντρική ιδέα αυτής της προσπάθειας είναι η αξιοποίηση των απομακρυσμένων κατοικήσιμων περιοχών και των κενών χώρων από την εποχή του πολέμου.

Τα κομμάτια του πάζλ συμπληρώνουν και άλλες περιπτώσεις χωρών όπως αυτή της Ουκρανίας με τον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό «CANactions» για την ανάπλαση του συνόλου της πόλης του Kiev. Τέλος, η τάση αρχιτεκτονικών αλλαγών και εναλλακτικών σχεδιασμών σε μεμονωμένα αφ’ ενός, αξιοσημείωτα αφ’ ετέρου μνημεία πολιτιστικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος είναι επίσης ιδιαιτέρως έντονη.