του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
«Η Ελλάδα αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, θα μπορούσε να ξεπεράσει την εξάρτησή της από τομείς όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία και οι κατασκευές και να κινηθεί προς την «πράσινη ενέργεια» και δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως ο πολιτισμός ,η πληροφορική και ο χρηματοοικονομικός κλάδος…». Με αυτά τα λόγια ο πρώην υπουργός και πρόεδρος του Κέντρου Προοδευτικής Πολιτικής(ΚΕΠΠ) κ. Γιάννος Παπαντωνίου σηματοδότησε τις εργασίες του εξαιρετικού Συνεδρίου με θέμα “Ελλάδα: Επενδυτικές Στρατηγικές στο Νέο Γεωπολιτικό και Ενεργειακό Περιβάλλον” που διοργάνωσε το Κέντρο Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής στο ξενοδοχείο Divani Caravel στην Αθήνα. Ένα Συνέδριο στο οποίο συμμετείχαν και μίλησαν σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο της επιστήμης, τον ιδιωτικό τομέα καθώς και εκπρόσωποι της πολιτείας.
Ο Πρόεδρος του ΚΕΠΠ και πρώην Υπουργός κ. Γιάννος Παπαντωνίου αναφερόμενος στις στρατηγικές για την Πράσινη Μετάβαση τόνισε επίσης, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Το συνέδριο του ΚΕΠΠ έχει διπλό στόχο: Πρώτον, να διερευνήσει ορισμένες καίριες δυσκολίες στην υλοποίηση αυτού του τεράστιου εγχειρήματος και δεύτερον, να αναδείξει τη σημασία της Πράσινης Μετάβασης για τον αναγκαίο μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της Ελλάδας.
Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση με την εκτόξευση των τιμών σε πρωτόγνωρα επίπεδα αποτελεί πρόδρομο των δυσκολιών που θα αντιμετωπιστούν στη διαδικασία μετάβασης στην πράσινη οικονομία. Η ομαλοποίηση των ενεργειακών αγορών προϋποθέτει, κατ’ αρχάς, ταχεία εισαγωγή καθαρών μορφών ενέργειας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι επενδύσεις σε ΑΠΕ ‘πρέπει να τριπλασιαστούν την επόμενη δεκαετία’. Σε περιόδους έξαρσης των τιμών η πολιτεία θα πρέπει να παρεμβαίνει με μηχανισμούς επιδότησης γιατί έχει κρίσιμη σημασία για κοινωνικούς λόγους αλλά και για τη διασφάλιση της σταθερότητας των αγορών, να συγκρατούνται οι τιμές σε χαμηλά επίπεδα.
Η Πράσινη Μετάβαση μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια για τον καθορισμό του νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας μας. Υπάρχει σήμερα ένα παράθυρο ευκαιρίας, που πρέπει να αξιοποιηθεί. Η οικονομία ανακάμπτει με πολύ υψηλότερους ρυθμούς σε σχέση με αυτό που αναμενόταν όταν εκδηλώθηκε η κρίση της πανδημίας. Η παραγωγή και διάθεση των εμβολίων προχώρησαν σε παγκόσμια κλίμακα ταχύτερα από τις αρχικές προβλέψεις, ενώ σημειώθηκε εντυπωσιακή μεταστροφή στην αντιμετώπιση των κρίσεων από την πλευρά των ισχυρών παικτών του διεθνούς οικονομικού συστήματος που, αντί της αδιέξοδης λιτότητας, επέλεξαν αυτή τη φορά τη λελογισμένη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας.
Η βελτίωση της οικονομικής συγκυρίας επιτρέπει στην Ελλάδα να προχωρήσει με ταχύ βηματισμό στο μετασχηματισμό και την ενδυνάμωση της οικονομίας της. Όμως, το παράθυρο ευκαιρίας δεν θα παραμείνει για πολύ ανοικτό. Όταν ξεπεραστεί η ύφεση και εξαντληθούν τα περιθώρια αναξιοποίητου παραγωγικού δυναμικού θα επανέλθει ο κίνδυνος του πληθωρισμού οδηγώντας σε περιοριστικές νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές όχι μόνο σε ευρωπαϊκή, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα. Το παραδοσιακό παραγωγικό μοντέλο έχει εξαντλήσει τη δυναμική του. Τα κοινωνικά προβλήματα θα ενταθούν και, με τη σειρά τους, θα αποδυναμώσουν την προσπάθεια για διαρθρωτικές αλλαγές. Η Ελλάδα θα κινδυνεύσει να εγκλωβιστεί σε ένα νέο φαύλο κύκλο ύφεσης και κρίσης.
Η ανάδειξη της χώρας σε πρότυπο κέντρο βιώσιμης ανάπτυξης με βάση τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελεί ρεαλιστική προοπτική. Τα προσδοκώμενα οφέλη τόσο για την κοινωνική ευημερία όσο και για τη γεωπολιτική μας θέση είναι σημαντικά. Επιπλέον, δεδομένου ότι η ανάπτυξη του τομέα θα συνοδευτεί από την είσοδο νέων τεχνολογιών, η χώρα μας θα επωφεληθεί λόγω του σημαντικού ερευνητικού δυναμικού που διαθέτει. Ευρύτερος στόχος είναι η δυναμική συμμετοχή στις σύγχρονες διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης μέσα από την πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες και την πραγματοποίηση επενδύσεων – με τη συνδρομή των ευρωπαϊκών Ταμείων – στην Πράσινη Οικονομία και σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας στο πλαίσιο διεθνών συνεργασιών».
Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης εξέθεσε τις βασικές κατευθύνσεις της κυβερνητικής πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και τη μετάβαση στην Πράσινη Ενέργεια, σύμφωνα με τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για Net Zero Emissions το 2050. Ο κ. Αραβώσης ανακοίνωσε ότι οριστικοποιείται ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος και θα δοθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση.
Ο Πρόεδρος & Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ κ. Κωστής Σταμπολής αναφέρθηκε στις μεγάλες δυσκολίες της ενεργειακής μετάβασης από το σημερινό μείγμα όπου κυριαρχούν τα ορυκτά καύσιμα σε ένα νέο μείγμα όπου τον πρώτο λόγο θα έχουν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σε πολύ σύντομο για τα ενεργειακά δεδομένα χρονικό διάστημα 2-3 δεκαετιών, προσθέτοντας ότι «το ενεργειακό σύστημα έχει πολύ μεγάλη αδράνεια πράγμα που δεν επιτρέπει βεβιασμένες κινήσεις που μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες ανισορροπίες στην αγορά, οδηγώντας σε αναστατώσεις όπως η σημερινή κρίση».
O καθηγητής κ. Κίμων Χατζημπίρος, μέλος του Δ.Σ. του ΚΕΠΠ, αναφέρθηκε στην ανάδειξη της Ελλάδας σε πρότυπο κέντρο βιώσιμης ανάπτυξης με βάση τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την Ενεργειακή Αποδοτικότητα: «Η Ελλάδα μπορεί να ανταποκριθεί στην πρόκληση μιας κοινωνίας χωρίς άνθρακα το 2050. Μεγάλη παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ, μεγάλη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς των κτηρίων, μεγάλα περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας σε βιομηχανία και γεωργία μπορούν να φέρουν δραστική μείωση της κατανάλωσης καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου του ορυκτού φυσικού αερίου».
Ο Πρόεδρος και Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΕΠΕ καθηγητής κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας αναφέρθηκε στην ανάγκη αλλαγής παραγωγικού μοντέλου για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: «Το μοντέλο αυτό θα πρέπει να θεραπεύει τρεις αδυναμίες – υστερήσεις της χώρας: (α) την παραγωγική υστέρηση (β) τη θεσμική υστέρηση και (γ) τη δημογραφική υστέρηση. Σε μεγάλο βαθμό έχει περιγραφεί από την έκθεση Πισσαρίδη. Με την εμφάνιση του COVID-19, είναι επίσης αναγκαίο να έχει δύο χαρακτηριστικά: (1) ανθεκτικότητα και (2) αειφορία».
Ο κ. Κοσμάς Φέσσας, Δ/νων Σύμβουλος της Eren Hellas – μέλος του Ομίλου Total Eren, για το ίδιο θέμα επισήμανε ότι «ο δρόμος προς το Net Zero Emissions, σε συνδυασμό με την εκρηκτική άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου, οδηγεί σε έναν επαναπροσδιορισμό της ενεργειακής πολιτικής για τις ελληνικές επιχειρήσεις, ο οποίος παρότι επαναξιολογεί το θέμα του λιγνίτη μακροπρόθεσμα καθιστά αναγκαία τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές. Όσον αφορά στην εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων και ιδιαίτερα το μέλλον των ενεργειακών εταιρειών στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, διαπιστώνουμε ότι είναι αναγκαία για την ύπαρξή τους, η εξωστρέφεια εκτός ευρωπαϊκών συνόρων. Η ανταγωνιστικότητά τους μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο μέσα από συγχωνεύσεις ενεργειακών ομίλων της Ευρώπης που θα μπορούν να ανταγωνιστούν σε διεθνές περιβάλλον ανάλογους ομίλους από την Κίνα και την Ασία. Η παρουσία διάσπαρτων ευρωπαϊκών ομίλων σε ένα διεθνές περιβάλλον δημιουργεί ένα επιπόλαιο μεταξύ τους ανταγωνισμό διακυβεύοντας την ύπαρξή τους».
Χρήσιμη τέλος υπήρξε και η παρέμβαση του Κ. Φίλη, έγκριτου διεθνή αναλυτή για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις των ενεργειακών διακυβευμάτων, στο πλαίσιο των οποίων οι νέες τεχνολογίες μια συναφείς ανακατατάξεις διαμορφώνουν και νέες διεθνείς σχέσεις.
