της Μάγια Γουάνγκ*
Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) συνήθως δεν βγάζει τα άπλυτά του στην φόρα. Ήταν λοιπόν ένα δυσοίωνο σημάδι τον περασμένο μήνα, όταν τα επίσημα κινεζικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν εντυπωσιακές καταγγελίες εναντίον ενός ατιμασμένου ανώτερου αξιωματούχου της αστυνομίας: ο Sun Lijun, πρώην υφυπουργός δημόσιας ασφάλειας, που κρατείτο για περισσότερο από ένα χρόνο για μια αόριστη κομματική πειθαρχική παράβαση, είχε σχηματίσει μια «πολιτική κλίκα» που πρέπει να «εκκαθαριστεί» από το πολιτικό σύστημα της Κίνας, ισχυρίστηκαν οι ερευνητές του ΚΚΚ. Η διατύπωση της κατηγορίας υποδηλώνει ότι περισσότεροι αξιωματούχοι —ίσως και σε ακόμη υψηλότερα κυβερνητικά επίπεδα— θα μπορούσαν ακόμη να παγιδευτούν στην φερόμενη συνωμοσία.
Λίγες μέρες πριν εμφανιστούν στον Τύπο οι κατηγορίες κατά του Sun, ένας πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, ο Fu Zhenghua, τέθηκε επίσης υπό κράτηση. Δεν είναι σαφές εάν ο Fu και ο Sun αποτελούν μέρος της ίδιας «κλίκας», αλλά δεν είναι οι μόνοι. Από τον Φεβρουάριο, το ΚΚΚ έχει παραδεχτεί ότι έχει τιμωρήσει περισσότερους από 170.000 αξιωματούχους και έχει συλλάβει κρυφά σχεδόν 3.000 εξ΄ αυτών, ως μέρος μιας εκστρατείας για την «διόρθωση» των Αρχών επιβολής του νόμου και της δικαιοσύνης της Κίνας. Όσοι υπηρετούν το πολιτικοποιημένο νομικό σύστημα της χώρας, φαίνεται ότι κακοποιούνται όπως έχουν κακοποιήσει άλλους.
Η εκστρατεία διόρθωσης είναι η τελευταία από μια σειρά εθνικών καταστολών που ξεκίνησε ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ. Το 2012, ο Σι ξεκίνησε μια προσπάθεια κατά της διαφθοράς και το 2018 ξεκίνησε μια εκστρατεία κατά της ανηθικότητας, συμπεριλαμβανομένων της εμπορίας ναρκωτικών, του τζόγου, και άλλων εγκλημάτων που σχετίζονται με συμμορίες. Και οι δύο καταστολές επιχείρησαν να εξαγνίσουν την συχνά διεφθαρμένη γραφειοκρατία της Κίνας και να ενισχύσουν τη νομιμοποίηση του Σι, εξουδετερώνοντας τους αντιπάλους του και καταπνίγοντας τις διαφωνίες. Οι κινεζικές Αρχές έχουν ισχυριστεί ότι η τρέχουσα εκστρατεία στοχεύει διεφθαρμένα στοιχεία εντός της επιβολής του νόμου και του δικαστικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων που δωροδοκήθηκαν για να απελευθερώσουν, με αναστολή για ιατρικούς λόγους, εγκληματίες με καλές διασυνδέσεις. Στην πράξη, ωστόσο, αυτή η εκστρατεία στοχεύει επίσης να στρεβλώσει τον νόμο σε ένα εργαλείο για την εξουσία του ίδιου του Σι.
Το κοφτερό μαχαίρι στρέφεται προς τα μέσα
Κεντρικό στην εκστρατεία διόρθωσης του Xi είναι ένα μυστικοπαθές σύστημα κράτησης [ανθρώπων]. Για χρόνια, αυτό το σύστημα ήταν γνωστό ως shuanggui, που σημαίνει να εμφανίζεσαι σε ένα «καθορισμένο μέρος σε καθορισμένη ώρα», και λειτουργούσε από την Κεντρική Επιτροπή Πειθαρχικής Επιθεώρησης (Central Commission for Discipline Inspection) του ΚΚΚ. Σύμφωνα με έρευνα του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) το 2016, η οποία περιελάμβανε συνεντεύξεις με θύματα και τις οικογένειές τους, καθώς και δικαστικά αρχεία και άλλα επίσημα έγγραφα, εκείνοι που υποβλήθηκαν σε shuanggui κρατούνταν σε μυστικές τοποθεσίες για μήνες κάθε φορά, χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρους ή μέλη της οικογένειάς τους. Αντιμετώπισαν σωματική και ψυχολογική κακοποίηση, όπως ξυλοδαρμούς, απομόνωση, παρατεταμένη στέρηση ύπνου, έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες, έλλειψη φαγητού και νερού, και απειλές για τις οικογένειές τους. Σύμφωνα με τον νόμο, η Κίνα απαγορεύει την χρήση αποδεικτικών στοιχείων που αποκτήθηκαν απευθείας μέσω βασανιστηρίων. Αλλά στην πράξη, οι δικαστές σπάνια απορρίπτουν τέτοιες παράνομες αποδείξεις, ειδικά αν αποκτήθηκαν μέσω του shuanggui. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν εντόπισε περιπτώσεις στις οποίες τα δικαστήρια είχαν αθωώσει υπόπτους λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς των ανακριτών κατά την διάρκεια του shuanggui.
Το 2018, η κινεζική κυβέρνηση αντικατέστησε το shuanggui με την liuzhi, η οποία μπορεί να μεταφραστεί ως «παραμονή και τοποθέτηση» και δημιούργησε μια νέα «υπερ-υπηρεσία» κατά της διαφθοράς, την Εθνική Επιτροπή Εποπτείας (National Supervision Comission), για να την επιβλέπει. Η liuzhi ακολουθεί αυστηρότερες διαδικασίες από τον προκάτοχό της, συμπεριλαμβανομένων των χρονικών ορίων κράτησης, αλλά σε αντίθεση με το shuanggui, το νέο σύστημα στοχεύει ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων, όχι μόνο αξιωματούχους του κόμματος. Οποιοσδήποτε θεωρείται ότι ασκεί δημόσια εξουσία μπορεί να υποβληθεί σε liuzhi, συμπεριλαμβανομένων των δασκάλων στα δημόσια σχολεία. Ρυθμίζοντας και θεσμοθετώντας το shuanggui, με άλλα λόγια, το ΚΚΚ έχει μετατρέψει ένα εσωκομματικό σύστημα κράτησης που υπήρχε εκτός νομικού πλαισίου σε ένα [σύστημα] που εξουσιοδοτεί και εδραιώνει την εξουσία του κόμματος επί του νόμου.
Κατά την διάρκεια των τελευταίων τριών ετών, έχουν προκύψει αναφορές για κακοποίηση υπό την liuzhi. Τον Μάιο του 2018, ο οδηγός ενός αξιωματούχου του ΚΚΚ πέθανε [6] κατά την διάρκεια της liuzhi στην επαρχία Fujian. «Το πρόσωπό του παραμορφώθηκε, το στήθος του κατέρρευσε», σύμφωνα με ένα μέλος της οικογένειάς του που είδε το σώμα του και έδωσε συνέντευξη στην κινεζική εφημερίδα Caixin. Σε μια διαφορετική υπόθεση, ένας άλλος αξιωματούχος, ο Yang Meng, κατέθεσε στο δικαστήριο ότι οι ανακριτές της liuzhi τον κρατούσαν σε μια «καρέκλα τίγρη» -που χρησιμοποιείται για να ακινητοποιεί υπόπτους κατά την διάρκεια των ανακρίσεων- 18 ώρες κάθε μέρα επί πέντε μήνες, έτριβαν καυτερό λάδι στα μάτια του, και τον είχαν υπό εκτυφλωτικό φως όλο το εικοσιτετράωρο. Ο Yang πάσχει τώρα από απώλεια ακοής, κακή όραση, και άλλες σωματικές βλάβες. Ωστόσο, σύμφωνα με τους δικηγόρους του, το δικαστήριο που εκδίκασε την υπόθεσή του, τον Σεπτέμβριο του 2020, έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να διατάξει ιατρική εξέταση για να αξιολογηθούν τα τραύματά του, να επιτρέψει στους δικηγόρους του πλήρη πρόσβαση στο βίντεο των ανακρίσεων, ή να απορρίψει τα στοιχεία που αποκτήθηκαν μέσω βασανιστηρίων.
Κατά την διάρκεια της τρέχουσας εκστρατείας διόρθωσης, η liuzhi έχει χρησιμοποιηθεί ως όπλο ενάντια σε άτομα των Αρχών επιβολής του νόμου και του ίδιου του δικαστικού συστήματος. Το ΚΚΚ έχει στρέψει το «κοφτερό μαχαίρι» του προς τα μέσα, σύμφωνα με την επίσημη προπαγάνδα, προκειμένου να ξύσει τις «τοξίνες από τα οστά». Σκοπός είναι να ενσταλάξει ένα αίσθημα φόβου και, μέσω αυτού, την απόλυτη πίστη και συναίνεση στις απαιτήσεις του κόμματος. Το ειρωνικό αποτέλεσμα ήταν η δίωξη αξιωματούχων όπως ο Sun και ο Fu, οι οποίοι είχαν εμπλακεί σε προηγούμενες καταστολές κατά δικηγόρων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, της κοινωνίας των πολιτών, και άλλων αντιληπτών εχθρών του ΚΚΚ. Ένα από τα θύματά τους ήταν ο Wang Quanzhang, ένας δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα που κρατήθηκε και βασανίστηκε επί τρία χρόνια πριν καταδικαστεί το 2019 για το κατασκευασμένο έγκλημα της «υπονόμευσης της κρατικής εξουσίας». Τον προηγούμενο χρόνο, ένας ξένος δημοσιογράφος ρώτησε τον Fu, ο οποίος ήταν τότε Υπουργός Δικαιοσύνης, για τον λόγο της μακροχρόνιας εξαφάνισης του Wang. Ο Φου απάντησε ότι «η Κίνα είναι μια χώρα με κράτος δικαίου. Η ελευθερία ενός ατόμου και τα δικαιώματά του αντιμετωπίζονται όλα σύμφωνα με το νόμο». Δεδομένου ότι το ποσοστό ποινικής καταδίκης στην Κίνα είναι πάνω από 99,9%, αναρωτιέται κανείς αν ο Fu θα έλεγε το ίδιο πράγμα τώρα.
Διακυβέρνηση σύμφωνη με τον νόμο
Το ΚΚΚ έχει συγκρίνει την τρέχουσα εκστρατεία διόρθωσης με εκείνη που o Μάο Τσε Τουνγκ είχε φέρει εις πέρας περισσότερο από 80 χρόνια πριν. Στο όνομα της «διάσωσης» όσων είχαν σφάλλει, συμπεριλαμβανομένων των κατασκόπων και των τροτσκιστών, ο Μάο κατέπνιξε τους αντιπάλους του με μια ωμή επίθεση εκφοβισμού και καταστολής, μεταξύ του 1942 και του 1945. Η λεγόμενη Εκστρατεία Διόρθωσης της [περιοχής] Yan’an (Yan’an Rectification Campaign) έκανε ευρεία χρήση βασανιστηρίων, συμπεριλαμβανομένων ξυλοδαρμών και εικονικών εκτελέσεων? πόσοι χάθηκαν σε εκείνη την εκκαθάριση είναι άγνωστο. Παρά —ή ίσως λόγω— του τεράστιου ανθρώπινου πόνου, η εκστρατεία έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην καθιέρωση της λατρείας της προσωπικότητας του Μάο.
Η εκστρατεία διόρθωσης του Σι φαίνεται συγκριτικά λιγότερο αιμοδιψής. Αλλά η πονηριά της πηγάζει εν μέρει από την επίφαση νομιμότητας που επιδίωξε να της δώσει: σε αντίθεση με τον Μάο, ο οποίος καθόρισε σε μεγάλο βαθμό ο ίδιος την πορεία της Εκστρατείας Διόρθωσης της Yan’an, ο Σι έχει διοχετεύσει την εκστρατεία του διαμέσου των θεσμών του νομικού συστήματος, το οποίο έχει θέσει υπό κράτηση και τιμωρήσει αξιωματούχους σύμφωνα με δήθεν κανόνες και αποδεικτικά πρότυπα. (Ακόμη και οι «καρέκλες τίγρεις» που χρησιμοποιούνται στις σημερινές συνεδρίες liuzhi κατασκευάζονται σε γραμμές συναρμολόγησης από εταιρείες που ισχυρίζονται ότι σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα).
Κατά βάθος, ωστόσο, η εκστρατεία του Σι είναι μια μοχθηρή χειραγώγηση της ίδιας της έννοιας του νόμου. Μετά τον θάνατο του Μάο, η κινεζική κυβέρνηση ανοικοδόμησε το νομικό της σύστημα εν μέρει σύμφωνα με τις φιλελεύθερες πολιτικές ιδέες, όπως έχει τεκμηριώσει η νομική ακαδημαϊκός Eva Pils. Μαζί με τις οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις του Deng Xiaoping ήρθε μια νομική προοπτική στην παράδοση των Friedrich Hayek και John Rawls που έθεσε τον νόμο ως περιορισμό της αυθαίρετης εξουσίας -μια ελκυστική πρόταση για όσους είχαν πρόσφατα τα τραύματα της εποχής του Μάο. Αυτή η προοπτική βρισκόταν πάντα σε ένταση με τον αυταρχισμό του κόμματος, αλλά απέκτησε επιρροή για κάποιο διάστημα, εν μέρει επειδή οι Κινέζοι νομικοί πίεσαν την κυβέρνηση να μετατρέψει τις υποσχέσεις της για φιλελεύθερο κράτος δικαίου σε πραγματικότητα.
Ο Σι έχει αλλάξει πορεία?οι νομικοί μελετητές με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Κίνα είναι πλέον αντιφιλελεύθεροι. Μερικοί έχουν επηρεαστεί ακόμη και από τον Ναζί φιλόσοφο Carl Schmitt, του οποίου η σχολή σκέψης «υπερασπίζεται τις αυθαίρετες χρήσεις της εξουσίας», σύμφωνα με την Pils, και θεωρεί τους νόμους «αιτιολογημένους από την ύπαρξη εχθρών της πολιτικής τάξης».
Η καταστολή του Σι στις Αρχές επιβολής του νόμου και το δικαστικό σώμα εδραιώνει την απομάκρυνση της Κίνας από τις φιλελεύθερες νομικές αρχές. Τον Νοέμβριο, το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας δημοσιοποίησε μια νέα εκδοχή του όρκου που έδωσαν όλοι οι νέοι αστυνομικοί. Ενώ οι νεοσύλλεκτοι έπρεπε κάποτε να ορκιστούν ότι «είναι αποφασιστικά πιστοί στο Κόμμα», πρέπει τώρα «να υποστηρίξουν αποφασιστικά την απόλυτη ηγεσία του Κόμματος» και επίσης να ορκιστούν ότι «υπερασπίζονται την πολιτική ασφάλεια». Αναμφισβήτητα, ο νέος όρκος παραλείπει την παλιά απαίτηση για «προαγωγή της κοινωνικής αμεροληψίας και δικαιοσύνης». Η αλλαγή, εξήγησε το υπουργείο, στοχεύει να διασφαλίσει ότι η αστυνομική δύναμη παραμένει «ιδεολογικά, πολιτικά και επιχειρησιακά … συνεπής με» τον Σι. Ο πρωταρχικός στόχος της επιβολής του νόμου, με άλλα λόγια, δεν είναι η ασφάλεια του κινεζικού λαού αλλά η πίστη στον ίδιο τον Κινέζο ηγέτη.
Καθώς ο Σι σφίγγει το έλεγχό του στο πολιτικό σύστημα της Κίνας, ακονίζει τα όργανα καταναγκασμού και διασφαλίζει ότι μόνο αυτός μπορεί να τα χειρίζεται. Όπως και οι προηγούμενες εκστρατείες κατά της διαφθοράς και της ανηθικότητας, η εκστρατεία του Σι να διορθώσει τις Αρχές επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος στοχεύει να ενισχύσει την εξουσία του και να εξαλείψει πιθανούς αντιπάλους. Αλλά στοχεύει επίσης να κάνει ολόκληρο το νομικό σύστημα της Κίνας να υποκύψει στην θέλησή του και να διασφαλίσει ότι η κοινωνία, όπως ο Sun και ο Fu, πρέπει να υπακούει.
*Ερευνήτρια στο Παρατήριο Ανθρωπίνων Δικαιώματων
**πρώτη δημοσίευση:www.foreignaffairs.com
Από: Athanase Papandropoulos
