της Luca Bertuzzi
Οι φιλόδοξες ψηφιακές πολιτικές της ΕΕ αντιμετωπίζουν μια στιγμή αλήθειας το 2022. Η EURACTIV εξετάζει προσεκτικά το τι μέλλει γενέσθαι.
«Η ψηφιακή πολιτική είναι ένα ζήτημα για το οποίο ή θα αποφασίσουμε συλλογικά ή θα μας διασπάσει», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ετήσια ομιλία της για την «Κατάσταση της Ένωσης» τον Σεπτέμβριο.
Πράγματι, η Επιτροπή έχει μεγάλες φιλοδοξίες σε αυτόν τον τομέα πολιτικής και η ατζέντα του 2022 για την ψηφιακή πολιτική θα μπορούσε να είναι πιο γεμάτη:
Ο κανονισμός-ορόσημο για τις ψηφιακές πλατφόρμες φτάνει στην τελική ευθεία: η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα κάνει τα πρώτα της βήματα, έντονες συζητήσεις πολιτικής για το εγχειρίδιο κανόνων για την τεχνητή νοημοσύνη, ολοκαίνουργιοι κανόνες για τη συναυλιακή οικονομία, πρωτοβουλίες για την κυβερνοασφάλεια και τους ημιαγωγούς…
Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζετε για να βγάλετε νόημα από όλο αυτό το θόρυβο.
Ο κανονισμός για τις ψηφιακές πλατφόρμες
Τον Δεκέμβριο του 2020, η Επιτροπή παρουσίασε την Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA) και την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA)- δύο αδελφές προτάσεις για τη ρύθμιση του ψηφιακού χώρου. Αν κάποιος έλεγε πριν λίγο καιρό ότι μια τόσο περίπλοκη νομοθεσία θα υιοθετούνταν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μέσα σε ένα μόλις έτος, θα φάνταζε τρελό. Κι όμως, να’ μαστε!
Τα κράτη μέλη ενέκριναν και τις δύο Πράξεις τον Νοέμβριο. Οι νομοθέτες οριστικοποίησαν τη θέση τους σχετικά με την Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές τον Δεκέμβριο και η Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες αναμένεται να ακολουθήσει τον Ιανουάριο. Οι Γάλλοι, οι οποίοι θα προεδρεύουν στο Συμβούλιο της ΕΕ κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και για τους δύο φακέλους, έχουν καταστήσει σαφές ότι επιθυμούν να καταλήξουν σε συμφωνία πριν από τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του Απριλίου.
Για το Παρίσι, η διαμεσολάβηση για τους εν λόγω νόμους της ΕΕ θα αποτελέσει δυνατό σημείο προεκλογικά. Ωστόσο, απομένουν μόνο δύο μήνες για την επίτευξη συμφωνίας. Αν έπρεπε να βάλει κανείς ένα στοίχημα, πρέπει να σημειωθεί ότι μια συμφωνία για την Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές είναι πολύ πιο πιθανή, απλώς και μόνο για τη φύση του κανονισμού που στοχεύει στις εταιρείες της «Big Tech». Η Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές, ως οριζόντια νομοθεσία, μπορεί να πάρει περισσότερο χρόνο και ενδεχομένως να καταλήξει στο γραφείο της τσεχικής Προεδρίας της ΕΕ που ξεκινά τον Ιούνιο.
Διακυβέρνηση δεδομένων, κοινή χρήση δεδομένων, προστασία δεδομένων
Ο πρόσφατα εγκριθείς νόμος για τη διακυβέρνηση των δεδομένων αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στις αρχές του έτους και θα πρέπει να ανταποκριθεί στη φιλοδοξία του να δημιουργήσει μια περιοχή «Σένγκεν των δεδομένων». Οι κανόνες αποσκοπούν στην παροχή ευνοϊκών συνθηκών για τις επιχειρήσεις ώστε να μοιράζονται τα δεδομένα τους με τις αγορές δεδομένων, αλλά η επιτυχία του συστήματος θα εξαρτηθεί από την απορρόφηση στον κλάδο.
Η «Πράξη για τη Διακυβέρνηση Δεδομένων» ήταν μόνο το πρώτο νομοθετικό ορόσημο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα δεδομένα. Το δεύτερο και πιο λεπτό βήμα θα είναι η «Πράξη για τα Δεδομένα», η έκδοση της οποίας αναβλήθηκε για τις 23 Φεβρουαρίου μετά την αποτυχία εσωτερικής αναθεώρησης. Η εν λόγω Πράξη θα αγγίξει ευαίσθητα ζητήματα όπως οι υποχρεώσεις ανταλλαγής δεδομένων, η νομισματοποίηση των δεδομένων και η πρόσβαση των δημόσιων φορέων στα δεδομένα.
Εν τω μεταξύ, οι συζητήσεις γύρω από τον ΓΚΠΔ, τον νόμο της ΕΕ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ενδέχεται να συνεχίσουν να αναθερμαίνονται. Η ιρλανδική αρχή προστασίας δεδομένων πιέζεται να αναλάβει αποφασιστική δράση για τις εταιρείες «Big Tech», ενώ ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων διοργανώνει συνέδριο τον Ιούνιο για να επανεκτιμήσει την κατάσταση της εφαρμογής.
Οι δύσκολες διαπραγματεύσεις για μια νέα ασπίδα προστασίας του ιδιωτικού απορρήτου με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν ακόμη βρει μια νομική λύση που να μπορεί να αντέξει τον δικαστικό έλεγχο.
Το πέμπτο στοιχείο: Τεχνητή νοημοσύνη
Από τότε που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη τον περασμένο Απρίλιο, η νομοθετική πρόοδος είναι υποτονική.
Επειδή ο φάκελος είναι πολύ τεχνικός, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δυσκολεύτηκαν εν μέρει να κατανοήσουν τις επιπτώσεις των νομικών διατάξεων. Ο κανονισμός για την τεχνητή νοημοσύνη αλληλεπιδρά επίσης με διάφορους άλλους νόμους της ΕΕ, από την προστασία των δεδομένων έως την ασφάλεια των προϊόντων που προέρχονται από την επιβολή του εν λόγω νόμου.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η σλοβενική προεδρία παρείχε μόνο μια περιορισμένη αναδιατύπωση της πρότασης. Ωστόσο προσπάθησε ακόμη να τη διαμορφώσει σε ορισμένες κρίσιμες πτυχές πριν περάσει το μπαλάκι στους Γάλλους. Ενώ η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να φαίνεται ελκυστική, το Παρίσι αναζητά κυρίως γρήγορες νίκες, και αυτός ο κανονισμός είναι απίθανο να προσφέρει μία.
Ο αγώνας μέχρι τώρα ήταν κυρίως πολιτικός από την πλευρά του Κοινοβουλίου, καθώς οι ευρωβουλευτές τσακώνονταν επί έξι μήνες για το ποιος θα αναλάβει το προβάδισμα.
Η τελική διευθέτηση περιλάμβανε συν-προεδρία μεταξύ των επιτροπών για τις πολιτικές ελευθερίες (LIBE) και για την προστασία των καταναλωτών (IMCO), ύστερα από συμφωνία μεταξύ φιλελεύθερων και προοδευτικών βουλευτών που παραγκώνισε έναν ισχυρό του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), τον ευρωβουλευτή Άξελ Βος.
Το ΕΛΚ φαίνεται απομονωμένο στο εξαιρετικά αμφιλεγόμενο σημείο των τεχνολογιών βιομετρικής αναγνώρισης. Ωστόσο, ο Βος εξακολουθεί να κρατάει ένα ισχυρό χαρτί στα χέρια του, καθώς θα παρακολουθεί τον φάκελο στη LIBE και είναι πιθανό να είναι ο εισηγητής στην επιτροπή νομικών υποθέσεων (JURI). Η διπλή ηγεσία σημαίνει ήδη πολύ πιο αργή λήψη αποφάσεων και αυτές οι πολιτικές διαιρέσεις είναι πιθανό να καθυστερήσουν περαιτέρω τον φάκελο.
Εγχειρίδιο για «gig economy»
Στις 9 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα πολυαναμενόμενο σχέδιο οδηγίας για τη ρύθμιση της gig economy («οικονομία της πλατφόρμας: εργαζόμενοι που παρέχουν υπηρεσίες μέσω διαδικτυακών πλατφόρμων χωρίς να είναι ούτε μόνιμοι ούτε μερικής απασχόλησης). Η ουσία της νομοθεσίας είναι ότι θα μετατρέψει τις διαδικτυακές πλατφόρμες από παρόχους περιστασιακών υπηρεσιών σε πραγματικούς εργοδότες για έως και 4,1 εκατομμύρια ανθρώπους.
Η πρόταση θα εισάγει εναρμονισμένους κανόνες για αυτό που άλλοτε αποτελούσε «Άγρια Δύση» νομοθετικού κενού και αντικρουόμενων δικαστικών αποφάσεων σε όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης. Το κείμενο είναι πιθανό να λάβει ισχυρή υποστήριξη στο Κοινοβούλιο, καθώς οι ευρωβουλευτές ενέκριναν παρόμοιο ψήφισμα τον Σεπτέμβριο με τη συναίνεση όλων των πλευρών.
Η πρόταση έλαβε επίσης ευρεία υποστήριξη από τις χώρες της ΕΕ, με βάση ανοικτή επιστολή που υπογράφουν τα αρμόδια υπουργεία του Βελγίου, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας. Παρά τη συναίνεση αυτή, η ταχεία υιοθέτηση σε επίπεδο ΕΕ ενδέχεται να χρειαστεί αρκετό χρόνο μέχρι να τεθεί σε ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη, να μεταφέρουν δηλαδή τις οδηγίες στο εθνικό δίκαιο.
Κυβερνοασφάλεια
Η αναθεώρηση της οδηγίας για την ασφάλεια δικτύων και πληροφοριών, εν συντομία «NIS2», είναι πιθανό να συμβεί στις αρχές του επόμενου έτους, καθώς ο πρώτος τριμερής διάλογος μεταξύ του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, αναμένεται να πραγματοποιηθεί στα μέσα Ιανουαρίου.
Η νομοθεσία αποσκοπεί στον καθορισμό ελάχιστων απαιτήσεων κυβερνοασφάλειας για επιχειρήσεις και οργανισμούς που διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνία.
Το κείμενο του Κοινοβουλίου έχει εκτεταμένο πεδίο εφαρμογής, πράγμα που μάλλον δύσκολα θα δεχτούν τα κράτη μέλη. Παρόλα αυτά, οι πρόσφατες διαταραχές σε σημαντικές υποδομές και η κατάσταση στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ έχουν καταστήσει την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο κορυφαίο μέλημα των κυβερνήσεων της ΕΕ.
Η Πράξη για την Ανθεκτικότητα στον Κυβερνοχώρο, η οποία θα έχει στόχο να ενισχύσει την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, αναμένεται επίσης μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2022. Το επίκεντρο, σε αυτή την περίπτωση, είναι ο καθορισμός ελάχιστων προτύπων κυβερνοασφάλειας για τις συνδεδεμένες συσκευές ώστε να προληφθούν οι κυβερνο-απειλές στην αναπτυσσόμενη αγορά του «Διαδικτύου των Πραγμάτων».
Ενώ οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συμφωνούν ότι η μεγαλύτερη ασφάλεια στον κυβερνοχώρο αποτελεί προτεραιότητα, η επιχειρησιακή εφαρμογή της με τις κυβερνήσεις που διαφυλάσσουν με ζήλο τις αρμοδιότητές τους όσον αφορά την εθνική ασφάλεια είναι ένα άλλο θέμα.
Αρκετές δομές και μηχανισμοί συνεργασίας υπάρχουν ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γεγονός που εξηγεί την ψυχρή υποδοχή από τα κράτη μέλη της ΕΕ της πρότασης για μια Κοινή Κυβερνομονάδα.
Ημιαγωγοί
Η παγκόσμια έλλειψη σε τσιπ έχει θέσει τους ημιαγωγούς στο επίκεντρο της Επιτροπής για στρατηγική αυτονομία. Αυτά τα μικρά αλλά βασικά εξαρτήματα για τις ηλεκτρονικές συσκευές αποτελούν ίσως το απόλυτο παράδειγμα του κινδύνου που σχετίζεται με τις εξωτερικές εξαρτήσεις.
Τον Σεπτέμβριο, η Επιτροπή ανακοίνωσε την πρότασή της για μια ευρωπαϊκή πράξη για τα τσιπ, η οποία τώρα προγραμματίζεται για το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Η Πράξη για τα Τσιπ αναμένεται να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη ικανοτήτων, την έρευνα και τις διεθνείς συμπράξεις.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.com
Από: Athanase Papandropoulos
