της Nelly Moussu*
Η Γαλλία, η οποία πρόκειται να αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ για το πρώτο εξάμηνο του 2022, θα διαδραματίσει στρατηγικό ρόλο στην προώθηση των κλιματικών φιλοδοξιών της Ένωσης το 2022. Ωστόσο, με τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Απρίλιο, η τράπουλα ίσως στην πορεία ανακατευτεί.
Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θέλει να χρησιμοποιήσει τη γαλλική προεδρία για την προώθηση τριών συγκεκριμένων περιβαλλοντικών δράσεων, όπως δήλωσε στην ομιλία του στις 9 Δεκεμβρίου.
Αυτές περιλαμβάνουν την εισαγωγή των λεγόμενων «κατοπτρικών ρητρών» στις εμπορικές συμφωνίες, την επιτάχυνση του μηχανισμού προσαρμογής των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ και τη θέσπιση ενός μέσου της ΕΕ για την καταπολέμηση της εισαγόμενης αποψίλωσης των δασών.
Η Γαλλία σκοπεύει επίσης να προωθήσει την εμβληματική δέσμη νομοθετικών μέτρων της ΕΕ για το κλίμα «Fit for 55», τον κανονισμό για τις μπαταρίες και την επέκταση της αγοράς άνθρακα στους τομείς των μεταφορών και των κτιρίων.
Επιρροή σε μια «κομβική» στιγμή
Η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης της Γαλλίας Μπαρμπαρά Πομπιλί δήλωσε στους υπουργούς Περιβάλλοντος της ΕΕ στις 20 Δεκεμβρίου ότι θα είναι «πολύ προσεκτική» στις απόψεις των συναδέλφων της όταν ασχολείται με τους φακέλους για το κλίμα.
«Κατά τους επόμενους έξι μήνες, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολλά πολύ σημαντικά ζητήματα σε μια κομβική στιγμή για την οικοδόμηση της Ευρώπης», εξήγησε.
Το 2022 θα σηματοδοτηθεί με πολλές σημαντικές διαπραγματεύσεις για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 – έναν στόχο που η ΕΕ έθεσε η ίδια τον Ιούλιο του 2021 μέσω του νόμου της για το κλίμα.
Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν να μειώσουν κατά 55% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 ως βασικό βήμα προς την επίτευξη αυτού του στόχου. Το πακέτο μέτρων «Fit for 55» θα καθορίσει τα βήματα που πρέπει να γίνουν για τη βιομηχανία, τον γεωργικό τομέα, ακόμη και τα νοικοκυριά.
Ο Φρανς Τίμερμανς, αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε στους υπουργούς Περιβάλλοντος της ΕΕ στις 20 Δεκεμβρίου ότι «όλες οι συζητήσεις και οι προτάσεις πρέπει να έχουν ως στόχο τη Πράξη για το Κλίμα».
Όσον αφορά την επέκταση της αγοράς άνθρακα στις μεταφορές και την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων – ένα σημείο που αποτελεί αγκάθι μεταξύ των μελών της ΕΕ – ο Τίμερμανς δήλωσε ότι είναι «ένα από τα καλύτερα μέσα που διαθέτουμε για να δρομολογήσουμε μια αλλαγή συμπεριφοράς».
Ένα κοινωνικό ζήτημα
Κατά τη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ, ορισμένες χώρες εξέφρασαν ανησυχίες για το ενδεχόμενο οι πολιτικές τιμολόγησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κτιριακό τομέα και στον τομέα των μεταφορών να τροφοδοτούν την ενεργειακή φτώχεια.
Ο Τίμερμανς έσπευσε να τους καθησυχάσει, λέγοντας ότι «η Επιτροπή προτείνει μια μέθοδο που θα μας επιτρέψει να αντισταθμίσουμε τον κίνδυνο επισφάλειας όσον αφορά τα καύσιμα για ορισμένους πολίτες».
Ο επικεφαλής της ΕΕ για το κλίμα δήλωσε, ωστόσο, ότι η εκτελεστική εξουσία είναι ανοιχτή σε «άλλες εναλλακτικές λύσεις που θα μας οδηγούσαν στον ίδιο στόχο». Αυτό θα άνοιγε την πόρτα σε δύσκολες διαπραγματεύσεις, καθώς εναπόκειται στα απρόθυμα κράτη μέλη να υποβάλουν προτάσεις.
«Όσο πιο γρήγορα προχωρήσουμε στη μετάβαση, τόσο λιγότερο εξαρτώμαστε από τα ορυκτά καύσιμα και τους προμηθευτές τους», δήλωσε ο Τίμερμανς, αναφερόμενος στους στόχους απαλλαγής από τον άνθρακα για το 2030 και το 2050 που έχουν πλέον κατοχυρωθεί στο νόμο της ΕΕ για το κλίμα.
Μακροπρόθεσμα, οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να επιτρέψουν να περιοριστεί η αύξηση των τιμών της ενέργειας και να μειωθεί έτσι ο κοινωνικός κίνδυνος μιας οικολογικής μετάβασης που θα αποδειχθεί δαπανηρή για τους πολίτες. «Θα πρέπει να αποδείξουμε ότι πρόκειται για μια δίκαιη μετάβαση που δεν αφήνει κανέναν πίσω», δήλωσε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής.
Η Πομπιλί, από την πλευρά της, δήλωσε ότι «θα μπορέσουμε να πετύχουμε την απεξάρτηση της οικονομίας από τον άνθρακα μόνο εάν οι συμπολίτες μας, τα εδάφη μας και οι επιχειρήσεις μας αντιληφθούν τα οφέλη της και δεν τη βιώσουν ως υπαρξιακή απειλή».
Διατήρηση της συνέπειας
Οι συζητήσεις σχετικά με τη δέσμη μέτρων «Fit for 55» θα αναδείξουν για άλλη μια φορά τις διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τις βιομηχανικές και οικονομικές τους συνθήκες.
Θα πρέπει να βρεθεί μια λεπτή ισορροπία που θα ικανοποιεί όλα τα μέρη, διατηρώντας παράλληλα τον στόχο του 2030 για μείωση των εκπομπών κατά 55%.
«Οποιαδήποτε μείωση του στόχου για έναν συγκεκριμένο τομέα ή σε ένα από τα κείμενα του πακέτου θα πρέπει να αντισταθμιστεί αλλού», προειδοποίησε η Πομπιλί, η οποία επιθυμεί να «διατηρήσει τη συνολική συνοχή».
«Είναι σαφές από τις συζητήσεις ότι κάποιοι θα ήθελαν πολύ να αλλάξουν κάποια στοιχεία της δέσμης μέτρων. Δεν μπορούμε να το κάνουμε με οποιονδήποτε τρόπο, πρέπει να διατηρήσουμε μια συνεκτική φιλοδοξία για την Ευρώπη», πρόσθεσε.
Κανένας από αυτούς τους φακέλους δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί υπό τη γαλλική προεδρία της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του έτους, εκτός από τον κανονισμό για τις μπαταρίες που υπέβαλε η Επιτροπή πριν από ένα χρόνο και ο οποίος έχει τις περισσότερες πιθανότητες να ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες.
«Οι εργασίες έχουν προχωρήσει πολύ και είμαι αρκετά αισιόδοξη ότι θα τα καταφέρουμε», πρόσθεσε η Υπουργός, ενώ επισήμανε παράλληλα πως η Γαλλία είναι «πλήρως κινητοποιημένη για να δημιουργήσει τις απαραίτητες συνθήκες για μια γρήγορη συμφωνία».
Πρόκειται για «ένα πραγματικά θεμελιώδες κείμενο για την υλοποίηση της φιλοδοξίας μας για μια ευρωπαϊκή οικονομία κυκλική, καινοτόμο, κυρίαρχη και προστατευτική για το κλίμα», πρόσθεσε.
Άλλοι υπεύθυνοι
Η πρόοδος στις διαπραγματεύσεις για τη δέσμη μέτρων «Fit for 55» δεν είναι εγγυημένη. Κι αυτό γιατί οι γαλλικές προεδρικές εκλογές ίσως ανακατέψουν ριζικά την τράπουλα σε περίπτωση αλλαγής ηγεσίας. Και με τον Μακρόν να διεκδικεί την επανεκλογή του, η στάση της κυβέρνησης θα μπορούσε να αλλάξει για να προσελκύσει το εκλογικό σώμα.
Η γαλλική προεδρία της ΕΕ θα λήξει στις 30 Ιουνίου και θα δώσει τη σκυτάλη στους Τσέχους το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Κάποια συνέχεια θα εξασφαλιστεί, καθώς η τριάδα Γαλλίας-Τσεχίας-Σουηδίας επέλεξε ένα κοινό πρόγραμμα που θα ισχύσει και όταν η Σουηδία αναλάβει την 1η Ιανουαρίου 2023.
Ωστόσο, αναμένονται επίσης διαφορές στην προσέγγιση ορισμένων θεμάτων.
Η υπουργός Περιβάλλοντος της Τσεχίας Άννα Χουμπάτσκοβα, για παράδειγμα, επέμεινε στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ ότι η συνολική προσέγγιση του «Fit for 55» φαίνεται «ο πιο λογικός τρόπος για να διατηρηθούν οι στόχοι στην πορεία». Ωστόσο, «αν δούμε ότι ορισμένες προτάσεις προχωρούν με λιγότερη δυσκολία από άλλες, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να εργαστούμε ομαδοποιώντας ό,τι προχωράει ταχύτερα», συνέχισε η Υπουργός.
Επέμεινε επίσης στις κοινωνικές πτυχές της ενεργειακής μετάβασης και στην επέκταση της αγοράς άνθρακα στις μεταφορές και τα κτίρια, η οποία θα μπορούσε να είναι προβληματική, «στο βαθμό που υπάρχει αρνητικός κοινωνικός αντίκτυπος και αυξάνει τον κίνδυνο της ενεργειακής φτώχειας».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να παρουσίασε ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο για την προστασία των πιο επισφαλών νοικοκυριών, αλλά η αποδοχή του προς το παρόν δεν είναι καθόλου ομόφωνη.
«Το κοινωνικό ταμείο για το κλίμα θα μπορούσε να είναι μια απάντηση (…), αλλά δεν είμαστε πεπεισμένοι ότι το ταμείο αυτό θα μετριάσει τον κίνδυνο», δήλωσε ο Τσέχος υπουργός, απηχώντας τις επιφυλάξεις της Γαλλίας για το θέμα.
COP27 και κυκλική οικονομία
Η Επιτροπή θα πρέπει να παρουσιάσει διάφορα νομοθετικά κείμενα στο πλαίσιο του νέου σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία, ένα από τα βασικά δομικά στοιχεία της Πράσινης Συμφωνίας. Αυτό περιλαμβάνει τη Στρατηγική της ΕΕ για τα βιώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, την αναθεώρηση της οδηγίας για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού και την αναθεώρηση της οδηγίας για συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας.
Πριν από το τέλος του 2022, τον Νοέμβριο, οι παγκόσμιοι ηγέτες θα συναντηθούν στη σύνοδο κορυφής για το κλίμα COP27 που θα πραγματοποιηθεί στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου.
Η διεξαγωγή της συνόδου κορυφής στην Αίγυπτο είναι σημαντική για την αφρικανική ήπειρο, η οποία, ενώ εκπέμπει μόλις ένα κλάσμα των τόνων CO2 ετησίως σε σύγκριση με την Ασία και την Ευρώπη, παραμένει πολύ ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με έκθεση του 2019 από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.
«Μέχρι το 2030, εκτιμάται ότι έως και 118 εκατομμύρια εξαιρετικά φτωχοί άνθρωποι θα είναι εκτεθειμένοι στην ξηρασία, τις πλημμύρες και την ακραία ζέστη στην Αφρική, εάν δεν ληφθούν επαρκή μέτρα αντιμετώπισης», έγραψε στο προοίμιο της έκθεσης η Τζοζέφα Λεονέλ Κορέια Σακό, επίτροπος για την αγροτική οικονομία και τη γεωργία στην Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης.
Συνεπώς, η Αφρική έχει μεγάλο συμφέρον να μπορέσει να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, προκειμένου να ενθαρρύνει τις χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές ρύπων να δράσουν γρήγορα και αποφασιστικά.
Οι συνομιλίες της COP27 δεν θα στερηθούν, ωστόσο, της ευρωπαϊκής, ακόμη και της γαλλικής, επιρροής.
Ο Μακρόν προετοιμάζει πράγματι τη διοργάνωση μιας συνόδου κορυφής ΕΕ-Αφρικανικής Ένωσης για τον προσεχή Φεβρουάριο. Μια τέτοια σύνοδος αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς της γαλλικής προεδρίας καθώς θα μπορούσε να επιτρέψει στη Γαλλία να διατηρήσει την επιρροή της καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το κλίμα μέσα στο επόμενο έτος.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.com
Από: Athanase Papandropoulos
