Τελικά, φοβάται πράγματι ο Πούτιν τις κυρώσεις της ΕΕ;

του N. Peter Kramer

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απειλεί με αυστηρές κυρώσεις σε περίπτωση ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας. Φαίνεται, όμως, πως οι προειδοποιήσεις της ΕΕ για κυρώσεις δεν αγγίζουν τους Ρώσους. Το ερώτημα είναι αν η Ρωσία εξακολουθεί να είναι πολύ ευάλωτη στις διεθνείς κυρώσεις. Σε συνδυασμό με την πτώση των τιμών του πετρελαίου, οι διεθνείς κυρώσεις για την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 έπληξαν τη ρωσική οικονομία. Αλλά οι Financial Times κατέληξαν πρόσφατα στο συμπέρασμα ότι η Μόσχα είναι καλύτερα προετοιμασμένη από ποτέ για πιθανές κυρώσεις, καθώς ο Πούτιν έχει μετατρέψει τη χώρα του σε «οικονομικό φρούριο».

Η πρόσφατη άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου σημαίνει ότι το εθνικό ταμείο πρόνοιας της Ρωσίας ύψους 185 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ταμειακά και συναλλαγματικά αποθέματα έχει ανέλθει σε 615 δισεκατομμύρια δολάρια, επισήμαναν οι ερευνητές Μίχαελ Κάουφμαν και Άντρια Κένταλλ-Τέιλορ στο Foreign Affairs. «Μια νέα πολιτική υποκατάστασης των εισαγωγών ως απάντηση στις διεθνείς κυρώσεις έχει αναζωογονήσει τον ρωσικό γεωργικό τομέα. Το Κρεμλίνο έχει επίσης αναπροσανατολίσει το εμπόριο από τη Δύση προς την Κίνα, η οποία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας», ανέφεραν οι δύο συγγραφείς.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολουθεί να επεξεργάζεται έναν κατάλογο με πιθανές κυρώσεις, σε συμφωνία με τα κράτη μέλη. Αλλά η επίτευξη ομοφωνίας μεταξύ των 27 κρατών μελών για τις κυρώσεις, δεν φαίνεται να είναι τελικά και τόσο εύκολη υπόθεση... Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι παραδέχθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αδύναμη: «Έχουμε πυραύλους, πλοία, κανόνια, στρατούς; Όχι αυτή τη στιγμή», είπε. «Στο σημείο αυτό πρέπει να σκεφτούμε λίγο αν θέλουμε να επιβάλλουμε κυρώσεις που θα επηρεάζουν και το φυσικό αέριο. Είμαστε αρκετά ισχυροί αυτή τη στιγμή για να το κάνουμε αυτό;». Η απάντηση είναι σαφώς όχι. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ μελετούν ήδη πώς θα μετριάσουν τις επιπτώσεις των υψηλών τιμών ενέργειας στις επιχειρήσεις και στα εισοδήματα των πολιτών.

Μια άλλη κύρωση με «τεράστιες» συνέπειες θα ήταν ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα πληρωμών Swift, που ανήκει στις ΗΠΑ και εδρεύει στο Βέλγιο. Σύμφωνα όμως με τον Αλεξάντερ Λίμπμαν, ειδικό σε θέματα Ρωσίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, αυτό θα ήταν «καταστροφικό τόσο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα όσο και για το διεθνές εμπόριο». Η πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου θα μπορούσε να σταματήσει και «θα είχαμε μαζική αύξηση των τιμών στην αγορά φυσικού αερίου, με τεράστιες συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία». Η ΕΕ εξαρτάται από τη Ρωσία για το 41% της προμήθειας φυσικού αερίου και το 27% του πετρελαίου της. Σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, αυτό δεν αποτελεί πλέον επιλογή.

Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Μακρόν είναι - και δικαιολογημένα - εκνευρισμένος που η ΕΕ (η Γαλλία κατέχει αυτή τη στιγμή την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ) δεν συμμετέχει στις συνομιλίες Ρωσίας - ΗΠΑ για το θέμα της Ουκρανίας, αλλά ούτε και είναι μέρος της προσέγγισης του προβλήματος από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Με αποτέλεσμα; Την Παρασκευή ο Μακρόν θα έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο ομόλογό του Πούτιν, για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο «σχήμα της Νορμανδίας» - μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας, Γαλλίας και Γερμανίας. Ίσως αυτό να οδηγήσει σε αποκλιμάκωση.