Αιφνιδίασε τις αγορές η ΕΚΤ

της Ελευθερίας Κούρταλη

«Επιθετική στάση, με όλες τις επιλογές ανοιχτές». Αυτό είναι το μήνυμα των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κατά τη χθεσινή συνεδρίαση, την οποία η Κριστίν Λαγκάρντ είχε χαρακτηρίσει κρίσιμη τον Φεβρουάριο και πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία λόγω της εκτόξευσης του πληθωρισμού. Η ΕΚΤ αιφνιδίασε τις αγορές καθώς διατήρησε την πρόθεση ομαλοποίησης της πολιτικής της, μία στάση που ικανοποιεί τα «γεράκια» του Δ.Σ., άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να τερματιστούν οι αγορές ομολόγων στο τρίτο τρίμηνο, ενώ σε ό,τι αφορά τις αυξήσεις επιτοκίων αποφάσισε ότι θα ακολουθήσουν «κάποια στιγμή μετά» το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης, που σημαίνει ότι μπορεί να πραγματοποιηθούν αμέσως μετά ή και μήνες αργότερα, όπως εξήγησε χαρακτηριστικά η κ. Λαγκάρντ, δηλαδή το δεύτερο εξάμηνο του έτους ή και αργότερα, το 2023.

Στην απόφαση νομισματικής πολιτικής, η ΕΚΤ έδειξε ότι ανησυχεί περισσότερο για περαιτέρω απότομη άνοδο του πληθωρισμού, παρά για το αρνητικό σοκ στη ζήτηση που θα προκύψει από τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως σχολιάζουν οι αναλυτές, ενώ εντοπίζονται δύο σημαντικές αλλαγές σε σύγκριση με τις αποφάσεις της συνεδρίασης του Φεβρουαρίου.

Η πρώτη είναι ότι η κεντρική τράπεζα επιταχύνει τα σχέδιά της για μείωση των αγορών περιουσιακών στοιχείων. Η ΕΚΤ θα επιταχύνει τη μείωση των αγορών ομολόγων (tapering) καθώς θα πραγματοποιήσει καθαρές αγορές υπό το πρόγραμμα APP ύψους 40 δισ. ευρώ τον Απρίλιο, 30 δισ. ευρώ τον Μάιο και 20 δισ. ευρώ τον Ιούνιο, ενώ το προηγούμενο σχέδιό της ήταν να μειωθεί σταδιακά στα 20 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο. Παράλληλα, επιβεβαίωσε τη λήξη του έκτακτου προγράμματος PEPP στα τέλη Μαρτίου. «Εάν τα εισερχόμενα στοιχεία υποστηρίζουν την προσδοκία ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό δεν θα εξασθενήσουν», η ΕΚΤ θα ολοκληρώσει τις καθαρές αγορές στο πλαίσιο του APP το τρίτο τρίμηνο, όπως τόνισε. Η κ. Λαγκάρντ πάντως απέρριψε τον χαρακτηρισμό «επιτάχυνση της ομαλοποίησης της πολιτικής». «Δεν ήταν αυτή η απόφαση που ελήφθη. Η απόφαση είναι να προχωρήσουμε βήμα βήμα, να αναγνωρίσουμε την πρόσθετη αβεβαιότητα που αντιμετωπίζουμε και, συνεπώς, να έχουμε πρόσθετες επιλογές, ώστε να μπορούμε, σε κάθε περίπτωση, να ανταποκρινόμαστε με ευέλικτο τρόπο», όπως τόνισε, συμπληρώνοντας πως «το να προσθέσουμε αβεβαιότητα σε μια ήδη αβέβαιη κατάσταση, δεν είναι καλή ιδέα», αν και κάποια μέλη του Δ.Σ. ήταν υπέρ του να τηρηθεί στάση αναμονής.

Η δεύτερη αλλαγή αφορά την κατεύθυνση της πολιτικής (guidance) για τα επιτόκια, τα οποία πλέον η ΕΚΤ σχεδιάζει να αυξήσει «κάποιο χρονικό διάστημα» μετά το τέλος των καθαρών αγορών περιουσιακών στοιχείων και όχι «λίγο μετά», όπως είχε διατυπωθεί στην απόφαση του Φεβρουαρίου. Αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ του τερματισμού του QE και της πρώτης αύξησης των επιτοκίων.

Οι αποφάσεις και οι δηλώσεις της ΕΚΤ ήταν πιο επιθετικές από ό,τι περίμενε η αγορά, η οποία «πόνταρε» σε μία πιο προσεκτική στάση πολιτικής και σε καθυστέρηση της ομαλοποίησής της, λόγω και των κινδύνων που προσθέτει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, γεγονός που εξηγεί γιατί οι αποδόσεις των ομολόγων της Ευρωζώνης αυξήθηκαν μετά τις ανακοινώσεις. Η απόδοση του γερμανικού 10ετούς εκτοξεύθηκε κατά 40% και στο 0,267%, άνοδο κατά 13% σημείωσε η απόδοση του 10ετούς της Ιταλίας στο 1,89%, ενώ 2,52% με άνοδο κατά 6% κινήθηκε η απόδοση του ελληνικού 10ετούς. Η ΕΚΤ διατήρησε τη φράση του Δεκεμβρίου περί στήριξης της Ελλάδας μέσω του πιο ευέλικτου προγράμματος επανεπενδύσεων του PEPP, χωρίς ωστόσο να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες, εν αναμονή και της ανακοίνωσης λίγο πριν από τα τέλη Μαρτίου της παράτασης του waiver της Ελλάδας έως το 2024. Όπως τόνισε η επικεφαλής της ΕΚΤ, όλα θα εξαρτηθούν από τα επίσημα στοιχεία για τον πληθωρισμό και εάν αυτά επιβεβαιώνουν ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές του πληθωρισμού είναι εντός του στόχου του 2%. Εάν οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό αλλάξουν και εάν οι συνθήκες χρηματοδότησης γίνουν ασυνεπείς με την περαιτέρω πρόοδο προς τον στόχο, η ΕΚΤ θα αναθεωρήσει το χρονοδιάγραμμα για τις καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων ως προς το μέγεθος ή/και τη διάρκεια», συμπλήρωσε. «Θέλουμε να έχουμε όσο περισσότερες επιλογές μπορούμε», τόνισε η κ. Λαγκάρντ.

Χαμηλότερη ανάπτυξη φέτος λόγω πολέμου στην Ουκρανία

Ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα και στον πληθωρισμό μέσω των υψηλότερων τιμών της ενέργειας και των εμπορευμάτων, της διαταραχής του διεθνούς εμπορίου και της ασθενέστερης εμπιστοσύνης, επισήμανε η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Η έκταση αυτών των επιπτώσεων θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η σύγκρουση, από τη διάρκειά της, από τον αντίκτυπο των τρεχουσών κυρώσεων και από πιθανά περαιτέρω μέτρα. Αναγνωρίζοντας το εξαιρετικά αβέβαιο περιβάλλον, το διοικητικό συμβούλιο εξέτασε μια σειρά από σενάρια, όπως είπε η κ. Λαγκάρντ.

Στο βασικό σενάριο των νέων προβλέψεων της ΕΚΤ, οι οποίες ενσωματώνουν μια πρώτη εκτίμηση των επιπτώσεων του πολέμου, η αύξηση του ΑΕΠ αναθεωρείται προς τα κάτω. Οι προβλέψεις τοποθετούν την ανάπτυξη της οικονομίας της ευρωζώνης στο 3,7% το 2022 από 4,2% πριν, στο 2,8% το 2023 από 2,9% πριν και στο 1,6% το 2024 (αμετάβλητο).

Ο πληθωρισμός συνέχισε να εκπλήσσει ανοδικά λόγω του απροσδόκητα υψηλού ενεργειακού κόστους, με την ΕΚΤ να προβλέπει ότι θα κινηθεί στο 5,1% από 3,2% που προέβλεπε τον Δεκέμβριο, στο 2,1% το 2023 από 1,8% πριν και στο 1,9% το 2024 από 1,8% πριν. Το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί πολύ πιθανό ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στο στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα.

*πρώτη δημοσίευση: www.kathimerini.gr