Ενέργεια για την ειρήνη

του Κίμωνα Χατζημπίρου

Πριν από λίγες εβδομάδες, η απωθητική πραγματικότητα του πολέμου μπήκε ορμητικά στις ζωές των Ουκρανών, στις οθόνες των τηλεοράσεων και στις σκέψεις όλων. Προτεραιότητα η καταδίκη του εισβολέα και η άμεση παύση των εχθροπραξιών, αναγκαιότητα οι γενικότερες προληπτικές δράσεις αποτροπής των πολέμων.

Οι πόλεμοι συνδέονται συνήθως με ανταγωνισμούς για τους πόρους και η ενέργεια είναι ο ύψιστος πόρος της βιομηχανικής εποχής. Όταν κάποιες χώρες κατέχουν ενεργειακούς πόρους μονοπωλιακά, οι πιθανότητες ένοπλων συγκρούσεων αυξάνονται και τα δημοκρατικά δικαιώματα συχνά υποτιμώνται. Κορυφαίο παράδειγμα τα πολύχρονα προβλήματα της Μέσης Ανατολής, με τις εξαρτήσεις από εξαγωγές ορυκτών καυσίμων να επιφέρουν αλλεπάλληλους πολέμους και γεωπολιτικές εντάσεις.

Παράλληλα, η ενέργεια είναι ύψιστος ρυπαντής κατά τη βιομηχανική εποχή. Πολλές οι βλαβερές συνέπειες σε ανθρώπους, βιοποικιλότητα, οικοσυστήματα και μνημεία από εξόρυξη, μεταφορά και κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Σε περιοχές όπου παράγεται ηλεκτρισμός από κάρβουνο ή πετρέλαιο, καθώς και σε πόλεις με πολλά αυτοκίνητα, η επικίνδυνη ρύπανση από καπνό και σωματίδια, πτητικούς υδρογονάνθρακες, πετρελαιοειδή, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου κ.λπ. αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Ακόμα σημαντικότερη επίπτωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων είναι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή.

Η κατάργηση των ορυκτών καυσίμων θα είναι ευεργετική για το περιβάλλον και την ειρήνη, θα λύσει γεωπολιτικά προβλήματα και θα αποδυναμώσει απολυταρχικά καθεστώτα. Για τη δημοκρατική Δύση, ιδιαίτερα την Ευρώπη, καθοριστική είναι η κατάργηση της εξάρτησης από ασταθείς ή εχθρικές αγορές. Η ναρκοθέτηση της ομαλότητας και της ανάπτυξης λόγω ενεργειακής εξάρτησης ήταν φανερή, αλλά η συνειδητοποίησή της από τις ανεπτυγμένες κοινωνίες ήρθε απότομα τις τελευταίες εβδομάδες.

Η πυρηνική ενέργεια αποτελεί εναλλακτική λύση που συνεπάγεται μικρότερη εξάρτηση, αλλά υπονομεύει την ειρήνη και την ευημερία με πολλούς τρόπους. Είναι γνωστός ο μεγάλος κίνδυνος κατασκευής πυρηνικών όπλων από χώρες που διαθέτουν υλικά και τεχνολογία πυρηνικών εργοστασίων. Πολύ σοβαρός επίσης ο κίνδυνος ρύπανσης. από τα ραδιενεργά απόβλητα των εργοστασίων και, φυσικά, η απειλή ενός καταστροφικού ατυχήματος σε πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού. Οσο και αν έχουν βελτιωθεί τα συστήματα προστασίας, είναι γεγονός ότι στην ανεπτυγμένη και οργανωμένη Ιαπωνία συνέβη καταστροφικό ατύχημα. Προφανώς, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε χώρες όπου η φτωχή οικονομία και η μειωμένη εμπειρία δεν επιτρέπουν την εφαρμογή μέτρων αυξημένης προστασίας. Επιπλέον, αυτές τις μέρες συνειδητοποιήθηκε πόσο ευάλωτη είναι η πυρηνική ενέργεια σε περίπτωση σύρραξης, αφού αναδείχθηκε ο κίνδυνος από πυρηνικά εργοστάσια γεμάτα ραδιενέργεια, μέσα σε ανεξέλεγκτες πολεμικές συνθήκες.

Απαιτούνται λοιπόν πηγές ενέργειας που με κανέναν τρόπο να μην υπονομεύουν την ειρήνη. Τέτοιες είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Δεν χρειάζονται συνεχείς εισαγωγές καυσίμου από ξένους προμηθευτές, δεν υποθάλπουν γεωπολιτικές εντάσεις, δεν παράγουν υλικά χρήσιμα για πόλεμο, δεν προκαλείται επικίνδυνη ρύπανση από ενδεχόμενο βομβαρδισμό των εγκαταστάσεών τους, ενώ, επιπλέον, προστατεύουν από την κλιματική αλλαγή. Με συνεχείς επενδύσεις και δραστήρια βελτίωση των τεχνολογιών αποθήκευσης ηλεκτρισμού γίνεται δυνατή η αποκλειστική παραγωγή ενέργειας από αυτές.