από την Alexandra Brzozowski*
Η Ευρώπη αισθάνεται πιο απομονωμένη στον κόσμο. Με τη διατλαντική συμμαχία σε αποσύνθεση, την Κίνα να χάνει τη λάμψη της και τη Ρωσία να παραμένει η Ρωσία, η ΕΕ αναζητά νέους φίλους. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ποντάρει στο γεγονός ότι θα τους βρει στην υποήπειρο.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνοδευόμενη από 21 επιτρόπους, επισκέφτηκε το Νέο Δελχί, προκειμένου να «ενισχύσει τους δεσμούς» με την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Η επίσκεψη ήθρε καθώς η ΕΕ πιέζει για αναβάθμιση των εμπορικών της συνεργασιών με πολλές βασικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Mercosur και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
«Μια νέα προσέγγιση για μεγαλύτερη συνεργασία, για να είμαστε σαφείς, είχε ήδη αναγνωριστεί και προγραμματιστεί αρκετό καιρό πριν», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος που ενημερώθηκε για τις προετοιμασίες στους δημοσιογράφους.
«Αλλά ο χρόνος αυτής της επίσκεψης είναι, φυσικά, ιδιαίτερα ενδιαφέρον, δεδομένων των παγκόσμιων εξελίξεων που αντιμετωπίζουμε», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Στρατηγική προτεραιότητα
Στις προετοιμασίες τους, η Επιτροπή ενημέρωσε τους Ευρωπαίους πρέσβεις ότι θεωρεί τη σχέση με την Ινδία «στρατηγική προτεραιότητα», ανέφεραν πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις.
Ένα πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2025 που διεύρευσε και που είδε η Euractiv, ανέφερε ότι η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ αναμένεται να παρουσιάσει μια νέα Στρατηγική Ατζέντα ΕΕ-Ινδίας την άνοιξη.
Αναμένονται και οι δύο πλευρές να επισημάνουν την «εμβάθυνση των διμερών σχέσεων» και τη «μεγαλύτερη στρατηγική σύγκλιση» μεταξύ της ΕΕ και της Ινδίας, σύμφωνα με προσχέδιο δήλωσης του TTC που είδε η Euractiv.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει τρόπους για να συνεργαστεί πιο στενά στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας και να εξετάσει τα αμοιβαία οφέλη από τη βελτίωση των οικονομικών σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων της βελτίωσης των αλυσίδων εφοδιασμού και των ξένων άμεσων επενδύσεων.
Επιπλέον, θεωρούν πιθανή μια μεγαλύτερη εμπλοκή στην ατζέντα ασφάλειας στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού.
«Είναι θεμελιωδώς ενδιαφερόμενοι για έναν ελεύθερο, ανοιχτό και ασφαλή Ινδο-Ειρηνικό. Αλλά με τον ίδιο τρόπο, σκεφτόμαστε την πρόοδο της Ρωσίας στα σύνορα της Ουκρανίας ως συνδεδεμένη με τη διαδικασία ασφάλειας στην Ευρασία και την Ανατολική Ασία», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
«Η ηγεσία της Ινδίας πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει μια περίπλοκη, απρόβλεπτη νέα εποχή στην πολιτική των ΗΠΑ», δήλωσε ο Τζέιμς Κράμπτρι, διακεκριμένος συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), στην Euractiv.
«Δεδομένων των εξελίξεων στην Ουάσιγκτον, ισχυρότεροι δεσμοί με την Ευρώπη μπορούν να προσφέρουν μια χρήσιμη ισορροπία καθώς η Ινδία συνεχίζει να παίζει μεταξύ μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων», πρόσθεσε.
Σχέσεις με τη Ρωσία
Ο «ελέφαντας στο δωμάτιο», ωστόσο, θα είναι οι στενές σχέσεις του Νέου Δελχί με τη Μόσχα.
Ο Πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, επισκέφθηκε τη Ρωσία δύο φορές το 2024 και ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν αναμένεται να ανταποδώσει την επίσκεψη φέτος.
Από την πλήρη κλίμακα εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δυτικοί σύμμαχοι έχουν επικρίνει τη συνέχιση της φιλικής προσέγγισης της Ινδίας, την απόφαση της ινδικής κυβέρνησης να μην καταδικάσει την εισβολή και την άρνησή της να συμμετάσχει σε διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Μία πιθανή διάρρηξη στις συνομιλίες ειρήνης των ΗΠΑ-Ρωσίας για την Ουκρανία ενδέχεται να δώσει στην Ευρώπη νέο μοχλό πίεσης για να φέρει την Ινδία πιο κοντά στη Δύση.
Αλλά προς το παρόν, μία από τις βασικές ευρωπαϊκές ενστάσεις είναι ότι παρά τις δυτικές κυρώσεις, τα ινδικά διυλιστήρια έχουν ωφεληθεί από τις μειωμένες τιμές πετρελαίου της Ρωσίας.Το Νέο Δελχί έχει βοηθήσει στη μετατροπή του ρωσικού αργού πετρελαίου σε ντίζελ και βενζίνη για την παγκόσμια αγορά – και έτσι τροφοδοτεί τη ρωσική πολεμική μηχανή.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που ενημερώθηκαν για τις προετοιμασίες δήλωσαν στους δημοσιογράφους ότι η Ευρωπαϊκή πλευρά σχεδιάζει να θέσει το θέμα της επιβολής κυρώσεων με τους Ινδούς ομολόγους τους, αλλά πρόσθεσαν ότι δεν αναμένουν να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο το ρωσικό πετρέλαιο στις συζητήσεις.
«Πρέπει επίσης να σταματήσουμε να κατηγορούμε την Ινδία για τις αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία, αλλά αυτό δεν είναι ο λάθος στόχος – αφού όλα τα διυλισμένα προϊόντα πηγαίνουν σε Ευρωπαίους αγοραστές», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
«Αντί για αυτό, θα πρέπει να τους επικρίνουμε για τις εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας στη Ρωσία – για αυτό είναι σίγουροι ότι έχουν πρόβλημα», πρόσθεσε ο διπλωμάτης.
Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία ήταν ο βασικός προμηθευτής αμυντικού εξοπλισμού για την Ινδία τα τελευταία είκοσι χρόνια, με το 65% των αγορών όπλων της χώρας να προέρχονται από τη Μόσχα, το Νέο Δελχί έχει προσπαθήσει πρόσφατα να μειώσει σταδιακά την εξάρτησή της από τη Μόσχα στον τομέα αυτό.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες πιστεύουν ότι μέρος μιας πιο στρατηγικής συμφωνίας με τη Νέα Δελχί θα μπορούσε να είναι η αντικατάσταση ορισμένων από αυτές με ευρωπαϊκές εναλλακτικές λύσεις. Η Γαλλία, για παράδειγμα, έχει κάνει τέτοιες ενέργειες με μια πρόσφατη συμφωνία δισεκατομμυρίων για την προμήθεια γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών στην Ινδία.
Εν τω μεταξύ, η βελτίωση των σχέσεων Ρωσίας-Κίνας, συμπεριλαμβανομένων της αύξησης της στρατιωτικής συνεργασίας και των αυξημένων προμηθευτών όπλων από τη Ρωσία, έχει κάνει το Νέα Δελχί να ανησυχεί.
«Αν είμαστε έξυπνοι, μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε και εμείς, λέγοντας ‘κοίτα, ο εχθρός σου είναι ο εχθρός μας’ – ας συνεργαστούμε πιο στενά», δήλωσε δεύτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Αναζωογόνηση των εμπορικών συνομιλιών;
Οι διαφορετικές απόψεις για το εμπόριο, που έχουν προχωρήσει αργά τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να είναι το κύριο εμπόδιο για στενότερους δεσμούς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Νέο Δελχί ανέφεραν την επανέναρξη των συνομιλιών το 2022, μετά από περισσότερα από οκτώ χρόνια στάσης στις διαπραγματεύσεις για μια συνολική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΕΕ-Ινδίας (FTA), με την ανανέωση της πίεσης να καθοδηγείται κυρίως από την επιθυμία των ευρωπαϊκών χωρών να μειώσουν τη εξάρτηση από την Κίνα.
Για την ΕΕ, μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ινδία θα εντάσσεται στη στρατηγική της για ενίσχυση των δεσμών με την περιοχή Ινδο-Ειρηνικού.
Ωστόσο, η αργή πρόοδος στην ίδρυση των τριών ομάδων εργασίας TTC – για στρατηγικές τεχνολογίες, ψηφιακές και πράσινες τεχνολογίες και ανθεκτικές αλυσίδες αξίας, εμπορίου και επενδύσεων – οι οποίες χρειάστηκαν σχεδόν ένα χρόνο, κάπως αποδυνάμωσε τον ενθουσιασμό ότι μπορεί να επιτευχθούν άμεσα χειροπιαστά αποτελέσματα, λένε αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές.
Οι υποστηρικτές μιας συμφωνίας υποστηρίζουν ότι μεγαλύτερη πρόσβαση στην τεράστια ινδική αγορά θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτηση της ΕΕ από την Κίνα.
Ωστόσο, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιμένουν ότι η έννοια της αντικατάστασης του εμπορίου με την Κίνα είναι λανθασμένη για την πρόσφατη ώθηση και δεν είναι καθόλου ακριβής όσον αφορά τα είδη αγαθών που εμπλέκονται.
Μία συμφωνία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες εισαγωγές βασικών αγαθών από την Ινδία, όπως αεροσκάφη, ηλεκτρικά μηχανήματα, χημικά και διαμάντια, καθώς και καλύτερη τυποποίηση στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών.
Η ΕΕ έχει επίσης πιέσει για χαμηλότερους δασμούς προκειμένου να αποκτήσει καλύτερη πρόσβαση στην ινδική αγορά για τις εξαγωγές αυτοκινήτων, αλκοολούχων ποτών και αγροτικών προϊόντων όπως το τυρί.
Από την πλευρά της, η Ινδία αναμένεται να επωφεληθεί περισσότερο από τις υπηρεσίες και θα ήθελε ευκολότερη πρόσβαση σε θεωρήσεις για επαγγελματίες Ινδούς στην ΕΕ.
*Με τη συνεισφορά του Thomas Moller-Nielsen
**πρώτη δημοσίευση στο euractiv.com
